Καλλιεργώντας την πράσινη συνείδηση στα θρανία

Από την ίδρυσή της πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εθνικών Δρυμών και στην προστασία απειλουμένων ειδών πανίδας και χλωρίδας, καθώς και βιοτόπων. Είναι μάλιστα ο τότε Γενικός Γραμματέας της, Βύρων Αντίπας, που υπέγραψε για λογαριασμό της Ελλάδας, το 1971, τη Συνθήκη Ramsar για τους υγροτόπους διεθνούς σημασίας.

Σήμερα, η ΕΕΠΦ επικεντρώνει τη δράση της σε πέντε κύριους άξονες: περιβαλλοντικές παρεμβάσεις, έργα και προγράμματα προστασίας της φύσης, περιβαλλοντική εκπαίδευση με πέντε εγκεκριμένα από το ΥΠΑΙΘ πανελλήνια Δίκτυα, αειφορική διαχείριση στον τομέα του τουρισμού, και ευαισθητοποίηση του κοινού.

Εκπροσωπεί στην Ελλάδα το Ίδρυμα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Foundation for Environment al Education-FEE). Είναι ο εθνικός χειριστής όλων των διεθνών του προγραμμάτων, που περιλαμβάνουν τη «Γαλάζια Σημαία» για την περιβαλλοντική διαχείριση των οργανωμένων ακτών, μαρινών και τουριστικών σκαφών, το «Green Key» για στην αειφορική διαχείριση τουριστικών εγκαταστάσεων κάθε μορφής και μεγέθους και τρία διεθνή, εκπαιδευτικά προγράμματα: το «Οικολογικά Σχολεία», το «Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον» και το «Μαθαίνω για τα Δάση», που προωθούν την περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση στις σχολικές μονάδες.

Για το έργο της έχει τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών, το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Ίδρυμα Ford.

Πρόσφατα η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης ξεκίνησε έναν κύκλο δράσεων για την Ποιοτική Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για όλους, ο οποίος συνεχίζεται με την ημερίδα “Climate Era“. Ποιος είναι ο στόχος της ημερίδας; Ποια είναι τα βασικά μηνύματα που επιδιώκετε να προκύψουν από τα τρία πάνελ;

Στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας της ΕΕΠΦ, σε συνεργασία με το FEE, για τη προώθησή της ποιοτικής κλιματικής εκπαίδευσης για όλους ξεκίνησε μια σειρά δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, με πρώτη τη διεθνή σκυταλοδρομία Running Out of Time που έγινε τον περασμένο Οκτώβριο. Πριν το καλοκαίρι ολοκληρώθηκε ένας κύκλος τεσσάρων ομιλιών που έθεσαν βασικά ερωτήματα σχετιζόμενα με την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στις πόλεις, την υγεία, τη βιοποικιλότητα και την ενέργεια. Παράλληλα, και πάλι μέσω του FEE, η ΕΕΠΦ συμμετέχει στην Σύμπραξη της UNESCO για την Πράσινη Εκπαίδευση (Greening Education Partnership) και στον εκπαιδευτικό πυλώνα της Δεκαετίας για την Αποκατάσταση των Οικοσυστημάτων (Decade for Ecosystem Restoration) του ΟΗΕ.

Στόχος της ημερίδας που θα διεξαχθεί την Πέμπτη 21 Σεπτεμβρίου 2023 και ώρα 15.00-19.30, στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη, είναι να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα και να παρουσιαστούν προτάσεις για την οριζόντια σύνδεση της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής μέσω του μετασχηματισμού της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η περιβαλλοντική και κλιματική εκπαίδευση συνιστούν ένα ξεχωριστό είδος γραμματισμού, που έρχεται να καλύψει το κενό που σήμερα παρατηρείται μεταξύ της «δέσμευσης» και της «εφαρμογής». Ο διαγενεακός της χαρακτήρας συναντά οριζόντια όλες τις ηλικιακές ομάδες προκειμένου να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην αντιμετώπιση της κρίσης και μπορεί να επιταχύνει τον «μετασχηματισμό» μέσα από τη σύμπραξη όλων των ενδιαφερόμενων μερών.

Η ΕΕΠΦ, προχώρησε επίσης στη συγκρότηση μίας διεξοδικής έρευνας σε συνεργασία με την METRON ANALYSIS για τις στάσεις και τις αντιλήψεις των Ελλήνων αναφορικά με την κλιματική αλλαγή.

• Ποιοι είναι οι κύριοι ομιλητές και ποια θέματα θα καλύψουν στην ημερίδα;

Στο πρώτο μέρος της Ημερίδας, θα παρουσιαστούν από την κα. Sarah Margono, Senior Project Officer, Section of Education for Sustainable Development, UNESCO και τον κο. Pramod Kumar Sharma, Senior Education Director, Foundation for Environmental Education (FEE), οι νέες πρωτοβουλίες της UNESCO και του ΟΗΕ στον άξονα μετασχηματισμού της εκπαίδευσης, ξεκινώντας από τα πρώτα χρόνια με ζητούμενο τη δια βίου μάθηση. Θα παρουσιαστούν επίσης τα αποτελέσματα της έρευνας.

Στο δεύτερο μέρος, θα ακολουθήσουν συζητήσεις σε τρία στρογγυλά τραπέζια με συμμετοχή κορυφαίων ομιλητών στο χώρο της εκπαίδευσης και της επιστήμης, της κοινωνίας των πολιτών, των επιχειρήσεων, της καινοτομίας, των ΜΜΕ, της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και του Τουρισμού.

Συγκεκριμένα, για την «Εκπαίδευση για την Αειφορία για τη Νέα Γενιά», θα μιλήσουν ο Γρηγόρης Τσάλτας, Ομότιμος Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου, πρ. Πρύτανης Παντείου Πανεπιστημίου, ο Κωνσταντίνος Καρτάλης, Καθηγητής Φυσικής Περιβάλλοντος και Κλίματος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή καθώς και της αντίστοιχης Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής, η Βαρβάρα Βορύλλα, Διευθύντρια, πρ. Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής και η Ζέφη Δημαδάμα, Γεν. Γραμ. Ισότητας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Λέκτορας Παντείου Πανεπιστημίου για θέματα Βιώσιμης Ανάπτυξης

Στην ενότητα «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Κοινωνία» συμμετέχουν ο Άγις Τσουρός, Διεθνής σύμβουλος κυβερνήσεων κρατών και πόλεων για την υγεία και τη βιωσιμότητα, πρώην Διευθυντής Πολιτικής και Διακυβέρνησης για την Υγεία και την Ευεξία του Παγκόσμιου Οργανισμού (ΠΟΥ) για την Ευρωπαϊκή Περιφέρεια, ο Παύλος Τσίμας, δημοσιογράφος, η Κλαίρη Παπάζογλου, Πρόεδρος της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών με πολυετή εμπειρία σε ΜΚΟ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και ο Στέλιος Διακουλάκης, Αναπληρωτής Διευθυντής Ευρώπης του Παγκόσμιου Δικτύου Πόλεων για την Κλιματική Αλλαγή C40 Cities.

Και στην ενότητα «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Επιχειρήσεις» συμμετέχουν ο Γιώργος Τσόπελας, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της McKinsey & Company Ελλάδας και Κύπρου, ο Γιάννος Μητσός, Senior Advisor, Συντονιστής Θέσεων και Περιεχομένου στον ΣΕΒ, η Μαρία Αλεξίου, Πρόεδρος ΔΣ, CSR HELLAS, μέλος ΔΣ, UN Global Compact Network Hellas, Αντιπρόεδρος ΔΣ, CSR Europe, μέλος, European Reporting Lab, EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group) και η Αγνή Χριστίδου, Διευθύντρια του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος

Η κλιματική κρίση είναι θέμα τεράστιο, πολυδιάστατο, επείγον και θα καλυφθεί στο βαθμό που μας επιτρέπεται, όμως η Ημερίδα αποτελεί ένα ακόμη βήμα στο μονόδρομο για αφύπνιση προς ουσιαστική δράση στον άξονα «think globally – act locally”.

• Ένα θέμα που θα συζητηθεί στην ημερίδα είναι το “Greening Education Partnership” της UNESCΟ, που έχει στόχο το «πρασίνισµα» της εκπαίδευσης μέχρι το 2030. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;

Η κλιματική αλλαγή απειλεί την ποιότητα ζωής στον πλανήτη και απαιτεί άμεση δράση σε διάφορα μέτωπα για την προσαρμογή και τον μετριασμό των επιπτώσεών της. Τα σχολεία διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, εξοπλίζοντας τη νέα γενιά με τις απαραίτητες γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις, αξίες και ικανότητες που θα συμβάλουν στην ανάληψη σοβαρής δράσης για το κλίμα. Ωστόσο, η έρευνα της UNESCO σχετικά με την εκπαίδευση για την κλιματική αλλαγή στα εθνικά προγράμματα σπουδών 100 χωρών αποκάλυψε αρκετές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Με απλά λόγια, η διαμόρφωση ενός Πράσινου Σχολείου περιλαμβάνει την ενσωμάτωση των αρχών και των πρακτικών της βιωσιμότητας στην καθημερινή λειτουργία και λήψη αποφάσεων του σχολείου, στο πρόγραμμα σπουδών και στις αλληλεπιδράσεις του σχολείου με την τοπική κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης των μαθητών και μαθητριών. Με την πάροδο των ετών, έχει δημοσιευτεί σημαντικός αριθμός ερευνητικών εργασιών, έργων και βιβλίων που αποσκοπούν στη διερεύνηση των διαφόρων εκφάνσεων της έννοιας του πράσινου σχολείου ενώ, ταυτόχρονα, προτείνουν κατευθυντήριες γραμμές και μοντέλα για το πώς ένα σχολείο μπορεί να γίνει «Πράσινο».

Το πρόγραμμα του FEE «Οικολογικά Σχολεία», το οποίο η ΕΕΠΦ υλοποιεί στην Ελλάδα από το 1995, με την ολιστική του προσέγγιση ιεραρχεί κυρίαρχα τη βιωσιμότητα, προάγει τη διαχειριστική ευθύνη με οριζόντιο τρόπο στη σχολική κοινότητα, αναπτύσσει δεξιότητες και χρησιμοποιεί το σχολείο ως κέντρο διάχυσης αειφορικών πρακτικών στην τοπική κοινωνία. Η UNESCO αναγνωρίζει τα Οικολογικά Σχολεία ως το κατ’ εξοχήν κατάλληλο πρόγραμμα για την επίτευξη των στόχων της Σύμπραξης και το FEE, με όλα του τα μέλη σε 80 χώρες, είναι βασικός της εταίρος σε αυτή την προσπάθεια.

• Πόσο σημαντικός μπορεί να γίνει ο ρόλος της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα;

Η περιβαλλοντική εκπαίδευση κρίνεται μείζονος σημασίας για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Σίγουρα δεν πρόκειται για πανάκεια αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών καταστροφών που συμβαίνουν γύρω μας, είναι όμως ο ουσιαστικότερος τρόπος πρόληψης και ενημέρωσης για κάθε ηλικία σε ένα σύγχρονο, διαγενεακό εκπαιδευτικό πλαίσιο. Τα περιβαλλοντικά δικαιώματα είναι υπέρτατα ανθρώπινα δικαιώματα και επομένως ορίζουν τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε την ίδια τη ζωή.

Η περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι καθοριστική σε διάφορους τομείς της κοινωνικής σφαίρας, όπως η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η ενημέρωση για την κλιματική αλλαγή, η εξοικείωση με βιώσιμες πρακτικές μέσω της διδασκαλίας της αειφορίας, η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, η καλλιέργεια της ενεργού πολιτειότητας καθώς και η δημιουργία οικονομικών ευκαιριών μέσω του νέου οικολογικού τουριστικού παραδείγματος.

• Αν η περιβαλλοντική εκπαίδευση ήταν καλύτερη, πιστεύετε ότι θα είχαν προληφθεί κάποια από τα πρόσφατα καταστροφικά γεγονότα;

Λόγω της πολυπλοκότητας της κλιματικής κρίσης, είναι πολύ δύσκολο να δοθεί πειστική απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Από την άλλη όμως, αν η παγκόσμια κοινότητα, οι πολίτες και οι κυβερνήσεις, μέσα από τη σωστή εκπαίδευση είχαν ευαισθητοποιηθεί αρκετά ώστε να μην απορρίπτουν, αγνοούν ή/και αδιαφορούν για τις προειδοποιήσεις της επιστήμης εδώ και τρεις δεκαετίες, σίγουρα θα μετρούσαμε νίκες και πρόοδο ως προς την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προστασία της βιοποικιλότητας. Δυστυχώς, η κουλτούρα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης παραμένει ακόμη ζητούμενο, οι καθυστερήσεις και οι χαμένες ευκαιρίες για δράση σωρεύουν δυσβάσταχτα κόστη, περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά σε όλον τον πλανήτη και το παράθυρο ευκαιρίας κλείνει με γοργό ρυθμό.

• Ποιος είναι ο ρόλος της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης στην προώθηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης;

Μέσω των εγκεκριμένων δικτύων της, η ΕΕΠΦ παρέχει ολιστικά προγράμματα παρέμβασης σε όλα τα μέλη που συναποτελούν την εκπαιδευτική κοινότητα: στους μαθητές και μαθήτριες, εκπαιδευτικούς, γονείς/κηδεμόνες και σε όλο το εκπαιδευτικό δυναμικό των σχολικών ιδρυμάτων, προωθώντας τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα προς την ευρύτερη κοινωνία, στο πλαίσιο του Ανοιχτού Σχολείου.

Με τη συμμετοχή περισσότερων από 400 σχολείων από όλες τις άκρες της χώρας στα τρία διεθνούς κλίμακας εκπαιδευτικά προγράμματα «Οικολογικά Σχολεία», «Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον» και «Μαθαίνω για τα Δάση», εκπαιδευτικοί, μαθητικό κοινό και γονείς γίνονται μέλη μιας παγκόσμιας εκπαιδευτικής κοινότητας, με γνώμονες τη θετική πλαισίωση και το πλούσιο, σύγχρονο και διαδραστικό εκπαιδευτικό υλικό και κλιμακώνουν την προσπάθειά τους για μια πιο αειφόρα, πιο πράσινη και περιβαλλοντικά πιο δίκαιη ζωή.

Ειδικότερα για τη Σύμπραξη της UNESCO για την Πράσινη Εκπαίδευση, η ΕΕΠΦ έχει ήδη ξεκινήσει την προσπάθεια δημιουργίας μιας ευρείας σύμπραξης φορέων για την επίτευξη των στόχων της με εργαλείο τα Οικολογικά Σχολεία, στόχων τους οποίους θεωρούμε κρίσιμους για το μέλλον της χώρας.

Μπορείτε να δηλώσετε συμμετοχή πατώντας το link: www.eepf.gr/el/el-nea/hmerida_climate_era