Κλιματική αλλαγή: Μία ενοχλητική αλήθεια ή μία δημοφιλής αυταπάτη;

*Του Σταύρου Αλεξανδρή Αναπληρωτή Καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, με γνωστικό αντικείμενο την Γεωργική Μικρομετεωρολογία και τις Υδατικές Σχέσεις Φυτών

Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δύο δεκαετιών οι έννοιες της προκαλούμενης από τον άνθρωπο παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας λόγω του φαινόμενου του θερμοκηπίου και η προκαλούμενη αλλαγή του κλίματος από τον άνθρωπο έχουν έρθει να γίνουν αποδεκτές ως πραγματικότητα δημιουργώντας μια βαθειά ριζωμένη αντίληψη μέσα σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας. Η ιδέα συσχέτισης της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, με την αντίστοιχη αύξηση της συγκέντρωσης του CO2 στην ατμόσφαιρα, φαντάζει αρκετά λογική στους περισσότερους.

Η έννοια της «κλιματικής αλλαγής» έχει γίνει πλέον συνώνυμη με την «υπερθέρμανση του πλανήτη». Αυτό συντηρείται καθημερινά, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στα σχολεία και στα πανεπιστήμια. Πολλές κυβερνήσεις, και τα Ηνωμένα Έθνη, έχουν δηλώσει την πίστη τους ότι κατά μεγάλο μέρος ο άνθρωπος είναι εκείνος που προκαλεί την παγκόσμια αλλαγή του κλίματος. Αλλά αυτό είναι μια απόλυτη αλήθεια, ή θα μπορούσε να είναι μια εξαιρετικά δημοφιλής αυταπάτη;

Σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει κανείς ότι ο άνθρωπος είναι και ήταν υπέρμετρα καταστροφικός και ασύδοτος με το ίδιο του το περιβάλλον (ατμοσφαιρική ρύπανση, μόλυνση, καταστροφή των φυσικών πόρων και της φυσικής βλάστησης, πυρηνικές δοκιμές – ραδιενεργά κατάλοιπα, όξινη βροχή κ. α.), αλλά θα ήταν μάλλον παράλογο να αποδεχθεί εξ ολοκλήρου την άποψη της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (Intergovernmental Panel on Climate Change-IPCC) όσον αφορά τις αιτίες που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη , ειδικότερα δε τα υπέρμετρα και ακραία μελλοντικά σενάρια που αγγίζουν τα όρια μιας ακραίας περιβαλλοντικής τρομοκρατίας.

Πολλοί επιστήμονες, πανεπιστημιακοί και πολλοί άλλοι ερευνητές σε όλο τον κόσμο έχουν σοβαρούς λόγους να θεωρούν ότι η παγκόσμια αλλαγή του κλίματος έχει φυσικές αιτίες, αλλά υπάρχει μια περιορισμένη ή και ίσως ανύπαρκτη συζήτηση πάνω σε αυτή την άποψη.

Ο λόγος είναι ότι η αλλαγή κλίματος αποτελεί τώρα ένα ισχυρό πολιτικό και οικονομικό ζήτημα, και δεν αποτελεί πλέον μια ανοικτή επιστημονική αντιπαράθεση. Εάν κάποιος έχει μια επιστημονική άποψη που αντιτάσσεται στο δημοφιλές δόγμα περί κλιματικής αλλαγής, η άποψη του αντιμετωπίζεται αυτόματα ως πολιτική δήλωση ή στην καλύτερη περίπτωση μια ακραία λαθεμένη αντίληψη.

Ποιος λοιπόν θα μπορούσε να αντιπαραθέσει μια διαφορετική άποψη, στην αποδοχή της επερχόμενης καταστροφής του πλανήτη από τον ίδιο τον άνθρωπο, σε ένα καλά οργανωμένο παγκόσμιο κατεστημένο; Η προ τετραετίας εκλεγμένη κυβέρνηση στην Αυστραλία, κέρδισε την υποστήριξη της κοινής γνώμης και των ψηφοφόρων με την υπόσχεση ότι θα σταματούσε την κλιματική αλλαγή. Μια τέτοια αξίωση είναι αλαζονική, και επιστημονικά αδύνατη όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο επίτιμος καθηγητής Lance Endersbee (Monash University). Αλλά δεν υπήρξε κανένας να αντιταχθεί σε αυτή την αντίληψη.

Η παγκόσμια θέρμανση εξαιτίας του ανθρώπου (man-made global warming) παρατίθεται σαν μια απλουστευμένη θεωρία σχετικά με το κλίμα όπως αυτή τουλάχιστον παρουσιάζεται από τον νομπελίστα κ. Al Gore (one man show) σε μια αμφιλεγόμενη παραγωγή της Paramount Classics με στημένες γιγαντοοθόνες και με δραματικές υποκριτικές αφηγήσεις, έντεχνα σκηνοθετημένη από το Davis Guggenheim. Ο κ. Al Gore, βέβαια, παρά τις εκπληκτικές υποκριτικές του ικανότητες – θα το ομολογούσε αβίαστα ο καθένας – δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να έχει καμία σχέση με τις θεωρίες, τα κλιματικά μοντέλα και γενικά με την επιστήμη του κλίματος.

Στις αρχές του περασμένου χρόνου, αναγγέλθηκε ότι η κυβέρνηση της Αγγλίας προγραμμάτιζε να στείλει το DVD της ταινίας του Al Gore «Μια ενοχλητική αλήθεια» σε όλη τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αυτή η ταινία είναι μια επιδέξια, επαγγελματική πολεμική, στην οποία ένας υψηλού προφίλ πολιτικός στοχεύει να πείσει το ακροατήριο για την επικείμενη καταστροφή του πλανήτη χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό ελλιπούς επιστήμης και μιας συναισθηματικής υποκριτικής γλώσσας.

Η «Scientific Alliance» («Επιστημονική Συμμαχία», http://www.scientific-alliance.org/) οικτίρει μια τέτοια ελλειμματική προσέγγιση στην εκπαίδευση των νέων, ιδιαίτερα όταν έχει το μανδύα ενός έντεχνα αναγνωρισμένου γεγονότος και κάλεσε την κυβέρνηση να αναθεωρήσει αυτήν την απερίσκεπτη ιδέα και να αποφύγει μια πολιτικοποιημένη άποψη της επιστήμης. Ο Martin Livermore, διευθυντής της Επιστημονικής Συμμαχίας, ανέφερε χαρακτηριστικά:

«Ο Al Gore, ο David Miliband (Βρετανός πολιτικός) και πολλοί άλλοι πολιτικοί θα εμφανίζονταν πεπεισμένοι ότι η πρόσφατη αλλαγή κλίματος προκαλείται από τον άνθρωπο, και αυτό θα μπορούσε να ελεγχθεί στο μέλλον. Εντούτοις, η διανομή αυτής της μονόπλευρης και όλο ψεγάδια ταινίας στους ευσυγκίνητους εφήβους είναι άκρως ανεύθυνη. Σε μία εποχή που πρέπει να ενθαρρύνουμε τους νέους για να αποκτήσουν ενδιαφέρον για την επιστήμη και έναν υγιή βαθμό σκεπτικισμού, η κυβέρνηση προσπαθεί να κλείσει τη συζήτηση. Η διδασκαλία μόνο μιας πλευράς οποιασδήποτε συζήτησης είναι πρωτοφανής και προμηνύει μια προβληματική κατάσταση για το μέλλον της κοινωνίας μας».

Θα ήταν λοιπόν απόλυτα κατανοητός ο προπαγανδιστικός τρόπος με τον οποίο προβάλλεται τα τελευταία 15 χρόνια η πιο θεμελιώδης υπόθεση μιας ολόκληρης θεωρίας περί κλιματικών αλλαγών, σύμφωνα με την οποία συνδέεται η υπερθέρμανση του πλανήτη αποκλειστικά και μόνο με τα ανθρωπογενή αέρια του θερμοκηπίου εάν συνδυαστεί με την ευθύτητα και την ειλικρίνεια του συν-βραβευθέντα με το Νόμπελ Ειρήνης Προέδρου της διακυβερνητικής επιτροπής για την αλλαγή του κλίματος (IPCC) κ. Rajendra Pachauri (οικονομολόγος και όχι κλιματολόγος):

«Η πυρηνική ενέργεια στο μυαλό μου θα έχει μια θέση στο γενικό σχεδιασμό των πραγμάτων. Αρχικά, είναι μια καθαρή ενέργεια, δεδομένου ότι δεν εκπέμπει οποιαδήποτε αέρια του θερμοκηπίου. Αφετέρου, σε κάποια έκταση, θα αντιστάθμιζε την πίεση των ορυκτών καυσίμων». (Mumbai, January 6th, 2008 – 6:18 pm ICT) Rajendra Pachauri

Ο ανταποκριτής του NPR ,Chris Arnold, σε άρθρο του με τίτλο «Η πλανητική θέρμανση έναυσμα για την πυρηνική ενέργεια», αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν σήμερα 104 πυρηνικούς αντιδραστήρες που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια – περισσότερους από οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο – αλλά είναι γερασμένοι. Μετά από το πυρηνικό ατύχημα στο Three Mile Island και στο Chernobyl, η χώρα έχασε το στομάχι της λόγω της πυρηνικής ενέργειας. Ακυρώθηκαν 96 νέα πυρηνικά προγράμματα και κανένας νέος αντιδραστήρας δεν έχει δημιουργηθεί στις ΗΠΑ από τότε.»

Και συμπληρώνει ο Γραμματέας ενέργειας των ΗΠΑ (U.S. Energy Secretary) Samuel Bodman, σε ομιλία του στην Βοστόνη (7 Ιουλίου, 2007):

«Αυτή τη στιγμή, η πυρηνική ενέργεια είναι η μόνη ώριμη τεχνολογία που μπορεί να παρέχει μεγάλα ποσά καθαρής ενέργειας και να μας βοηθήσει να ανταποκριθούμε στην αναμενόμενη αύξηση της ζήτησης. Δεν έχουμε χορηγήσει άδεια για νέες εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας σε αυτήν την χώρα πάνω από 30 έτη. Αυτό πρέπει απλά να αλλάξει».

Δρομολογημένες λοιπόν και προσχεδιασμένες «καθαρές λύσεις», εν ονόματι της υπερθέρμανσης του πλανήτη από τον άνθρωπο, συνεπικουρούμενης έντεχνα και της πετρελαϊκής κρίσης, έχουν αποκτήσει βαθιές ρίζες στην συνείδηση όλων των στρωμάτων της κοινωνίας. Θα ήταν δύσκολο να προβλέψει κάποιος το αντίκτυπο που θα έχουν μελλοντικά όλα αυτά στο «εξαπατημένο» παγκοσμίως οικολογικό κίνημα. Είναι ανώφελο, λοιπόν, κάποιος να έχει επιστημονικές διαφωνίες ή να αντιπαρατίθεται τη στιγμή που ένας καλά οργανωμένος μηχανισμός καθοδηγεί την περιβαλλοντική συνείδηση της κοινωνίας και του πολίτη στα επιθυμητά μέτρα. Αλώστε οι επιστημονικές αναλύσεις και θεωρητικές τεκμηριώσεις για τα πολυσύνθετα κλιματικά προβλήματα ανήκουν συχνά στα χέρια διαχειριστών που μόνο κλιματολόγοι δεν είναι.

Ας δούμε λοιπόν, με τι αιτιολογικό απονεμήθηκε στους κυρίους Al Gore και Rajendra Pachauri το «Νόμπελ Ειρήνης»:

«Για τις προσπάθειές τους να ενισχύσουν και να διαδώσουν τη μεγαλύτερη γνώση για την προκαλούμενη από τον άνθρωπο αλλαγή του κλίματος, και να θέσουν τα θεμέλια για τα μέτρα που απαιτούνται για να αντιδράσουν σε μία τέτοια αλλαγή»

Στην ανακοίνωση απονομής της επιτροπής βραβείων Νόμπελ της Σουηδικής Ακαδημίας δεν μπορείτε ασφαλώς να διακρίνετε καμία επιβράβευση οποιασδήποτε νέας επιστημονικής αλήθειας. Άλλωστε εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο θα τους είχε αποδοθεί το Νόμπελ της φυσικής ή κάποιο αντίστοιχο. Το μόνο που μπορείτε να διακρίνετε είναι ένας παγκόσμιος πολιτικός σχεδιασμός που εκφράζεται με τις λέξεις: «προσπάθειές τους να ενισχύσουν», «να θέσουν τα θεμέλια» και «να αντιδράσουν»!

Σήμερα πάνω από 400 διακεκριμένοι επιστήμονες – και όχι μόνο – από περισσότερες από 24 χώρες σε μία κοινή έκθεση (U.S. Senate Report: Over 400 Prominent Scientists Disputed Man-Made Global Warming Claims in 2007 Senate Report Debunks «Consensus«) εξέφρασαν πρόσφατα σημαντικές αντιρρήσεις σε σημαντικές πτυχές της θεωρίας που ισχυρίζεται την προκαλούμενη από τον άνθρωπο παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου. Αυτοί οι επιστήμονες, πολλοί από τους οποίους ήδη συμμετείχαν στο παρελθόν στη διακυβερνητική επιτροπή για τη αλλαγή κλίματος (IPCC), εξέφρασαν τις αντιρρήσεις στους ισχυρισμούς περί κλιματικών αλλαγών όπως αυτές παρουσιάζονται από την ομάδα UN-IPCC και τον κ. Al Gore.

Ακόμη μερικοί δημοσιογράφοι καθιερωμένων μέσων επικοινωνίας της Αμερικής επισημαίνουν τον αυξανόμενο αριθμό δύσπιστων επιστημόνων ενάντια στα καταστροφικά σενάρια του θερμοκηπίου. Συγκεκριμένα τον Οκτώβριο του 2007 , ο Juliet Eilperin (Washington Post) παραδέχθηκε ότι οι σκεπτικιστές για το κλίμα εμφανίζονται να πληθαίνουν όλο και περισσότερο, παρά να συρρικνώνονται. Πρόσφατα, ο Dr Vincent R. Gray συνταξιούχος τώρα (Ph.D. in Physical Chemistry from Cambridge University) και ιδρυτής της «Climate Science Coalition« στη Νέα Ζηλανδία, κάλεσε την IPCC να καταργηθεί, αναφέροντας ότι τα σημαντικά μέρη των εργασιών της IPCC, η συλλογή δεδομένων και οι υιοθετημένες επιστημονικές μέθοδοι είναι ασθενείς και στηρίζονται σε μια εσφαλμένη βάση (SUPPORT FOR CALL FOR REVIEW OF UN IPCC) και χαρακτηριστικά αναφέρει:

«Ήμουν ειδικός κριτής από την ίδρυση της IPCC και έχω υποβάλει έναν πολύ μεγάλο αριθμό σχολίων για τα κείμενα τους. Πρόσφατα έχει αποκαλυφθεί ότι υπέβαλα 1.898 σχόλια που αφορούν τα τελικά κείμενα της τρέχουσας έκθεσης. Ξεκίνησα πιστεύοντας στην επιστημονική ηθική, ότι οι επιστήμονες θα έδιναν ειλικρινείς απαντήσεις, και ότι τα επιστημονικά τους επιχειρήματα θα ήταν καθαρά βάσει των στοιχείων, της λογικής μέσα στα πλαίσια των επιστημονικών και μαθηματικών αρχών.

Από την αρχή, όμως, είχα δυσκολία με αυτήν την διαδικασία. Οι διευκρινιστικές ερωτήσεις τελείωσαν, συχνά χωρίς καμία απάντηση. Σχόλια μου στα κείμενα της IPCC απορρίφθηκαν χωρίς καμία απολύτως εξήγηση. Κατά τη διάρκεια των ετών, καθώς διαπίστωσα περισσότερα για τα στοιχεία και τις διαδικασίες που χρησιμοποιούνται από την IPCC, αντιμετώπισα όλο και αυξανόμενες αντιστάσεις από μέρους τους στο να μου αποδοθούν εξηγήσεις, έως ότου κατέληξα στο συμπέρασμα ότι για όλα τα σημαντικά μέρη των εργασιών της IPCC, η συλλογή δεδομένων καθώς και οι χρησιμοποιούμενες επιστημονικές μέθοδοι που υιοθετούνται είναι αβάσιμες.

Η αντίσταση σε όλες τις προσπάθειες να ελεγχτούν και να συζητηθούν ή να αποκατασταθούν αυτά τα προβλήματα, με έχει πείσει ότι οι ορθές επιστημονικές διαδικασίες όχι μόνο απορρίπτονται από το IPCC, αλλά ότι αυτή η πρακτική είχε ενδημικές διαστάσεις, και ήταν ένα μέρος της αρχικής οργάνωσης. Επομένως θεωρώ ότι η IPCC είναι πλήρως αλλοιωμένη. Η μόνη «μεταρρύθμιση» που θα μπορούσα να δω, θα ήταν η κατάργησή της. Αναρωτιέμαι εάν θα μπορούσα να συνοψίσω εν συντομία μερικούς από τους λόγους για τους οποίους οι επιστημονικές διαδικασίες που ακολουθούνται από το IPCC είναι πλήρως εσφαλμένες.»

Αναφερόμενος στις μετρήσεις θερμοκρασίας σχολιάζει:

«Καμία μέση θερμοκρασία σε οποιοδήποτε μέρος της γήινης επιφάνειας, κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε περιόδου, δεν έχει σωστά μετρηθεί ποτέ. Πως μπορεί κάποιος να εξαγάγει την μέση τιμή της θερμοκρασίας του πλανήτη, χωρίς να έχει υπολογίσει πρώτα έναν απλό τοπικό μέσο όρο? Χρησιμοποιούν τη διαδικασία που πρωτο–χρησιμοποιήθηκε το 1850 και η οποία καθορίζει την μέση ημερήσια θερμοκρασία από ένα θερμόμετρο μεγίστου-ελαχίστου. Κανένας στατιστικολόγος δεν θα μπορούσε να συμφωνήσει ότι ένας αξιόπιστος μέσος όρος θα μπορούσε να ληφθεί με αυτόν τον τρόπο.

Η συνολική στατιστική απόκλιση είναι μεγαλύτερη από την αναφερόμενη παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου. Το δείγμα θερμοκρασιών συνολικά είναι μη αντιπροσωπευτικό της γήινης επιφάνειας, συνήθως προέρχεται από μετρήσεις πλησίον των πόλεων. Κανένας στατιστικολόγος δεν θα μπορούσε να αποδεχθεί έναν τέτοιο «μέσο όρο» βασισμένο σε ένα τέτοιο δείγμα θερμοκρασιών που δεν μπορεί ενδεχομένως ούτε να διορθωθεί».