Λύνοντας το μυστήριο του μεγαλειώδους φαλαινοκαρχαρία

Είναι ο μεγαλύτερος καρχαρίας -και, κατ’επέκταση, το μεγαλύτερο ψάρι των θαλασσών- και συναντάται σε θερμά νερά σε όλο τον πλανήτη, να αναζητά θηράματα με το στόμα του ορθάνοιχτο.

Ωστόσο, παρά την μεγαλειώδη και τρομακτική του εμφάνιση, ο φαλαινοκαρχαρίας έχει πολύ μικρά, σχεδόν άχρηστα δόντια και πολλές φορές είναι τόσο ήρεμος που ο άνθρωπος μπορεί να κολυμπήσει δίπλα του. Επιπλέον, είναι ένα από τα πιο μυστηριώδη πλάσματα των ωκεανών.

Σε μία προσπάθεια να λύσει κάποια από τα μυστήριά του, ομάδα επιστημόνων πέρασε το καλοκαίρι και το φθινόπωρο που μας πέρασαν, πολλές εβδομάδες, κάνοντας καταδύσεις κοντά σε φαλαιονοκαρχαρίες στα νησιά Γκαλαπάγκος. Δοκίμασαν κάποιες πρωτοποριακές τεχνικές στο φυσικό περιβάλλον του είδους. Αιμοληψίες και εξετάσεις με υπέρηχους, κολυμπώντας δίπλα στα τεράστια πλάσματα.

Τι γνωρίζουμε, όμως για αυτά τα τεράστια θαλάσσια πλάσματα και τι μένει να μάθουμε ακόμη για αυτά;

Είναι καρχαρίας ή φάλαινα;

Ενώ το μέγεθός τους θυμίζει περισσότερο φάλαινα, οι φαλαινοκαρχαρίες είναι καρχαρίες. Συνήθως, φτάνουν σε μέγεθος ένα διώροφο λεωφορείο: από 6 μέχρι 16 μέτρα σε μήκος και πάνω από 20 τόνους. Όμως, είναι επικίνδυνοι μόνο για το πλαγκτό, τα αυγά των ψαριών και μικρά ψάρια που καταπίνουν.

Οι ευγενείς αυτοί γίγαντες δεν είναι τόσο γρήγοροι όσο οι άλλοι καρχαρίες, όμως ένα και μόνο πλατάγιασμα της ουράς τους, μπορεί να τους κάνει να κολυμπούν πολύ γρηγορότερα από κάθε άνθρωπο. Έχουν μεγάλα και πλατιά κεφάλια, ενώ το σκούρο μπλε σώμα τους είναι καλυμένο από βούλες και λειτουργεί ως υποβρύχιο καμουφλάζ.

Μετά από χρόνια κυνηγιού που υφίστανται, οι φαλαινοκαρχαρίες πλέον βρίσκονται στο κατώφλι της εξαφάνισης.

Πού συναντώνται

Ο φαλαινοκαρχαρίας προτιμά τα θερμά νερά και συχνά συναντάται στα νερά της Αυστραλίας, των Φιλιππινών, του Μεξικού ακόμη και στo Κατάρ.

Εκατοντάδες φαλαινοκαρχαρίες, κυρίως νέα αρσενικά του είδους- συναθροίζονται σε συγκεκριμένες περιόδους του χρόνου στις περιοχές αυτές για να μαζέψουν αυγά ψαριών. Δεν γνωρίζουμε ποια είναι η αντίστοιχη περίοδος για τα ενήλικα θηλυκά του είδους.

Η απεραντότητα των ωκεανών καθιστά σπάνια τη συνάντηση με τα ντροπαλά ζώα. Ο Ζακ Κουστώ στις δεκαετίες των θαλάσσιων εξερευνήσεών του συνάντησε μόλις δύο.

Ο εντοπισμός των φαλαινοκαρχαριών

Μόνο ένα θηλυκό άτομο του είδους έχει βρεθεί σε κατάσταση εγκυμοσύνης: το 1995 ένα νεκρό κήτος βρέθηκε ανοιχτά των ακτών της Ταϊβάν, με 300 έμβρυα μέσα του, όλα σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης.

Οι μεγάλες ερωτήσεις, όπως αναφέρουν ερευνητές, είναι πού ζευγαρώνουν, πού κυνηγάνε και πού ζουν τα μικρά τους.

Μία διεθνής βάση δεδομένων επιχειρεί να ταυτοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερους μέσω gps αλλά και του μοναδικού μοτίβου που έχουν οι βούλες του καθενός οι οποίες λειτουργούν ως δακτυλικά αποτυπώματα.

Μέχρι στιγμής έχουν καταχωριστεί περισσότεροι από 8.000 φαλαινοκαρχαρίες. Καθώς οι επιστήμονες δεν μπορούν να περάσουν μεγάλο χρονικό διάστημα στα Γκαλαπάγκος, βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις φωτογραφίες καρχαριών που έχουν τραβηχθεί από επισκέπτες των νησιών. Μέχρι στιγμής κανένας από τους φαλαινοκαρχαρίες που έχουν θεαθεί στα Γκαλαπάγκος, δεν έχουν εντοπιστεί οπουδήποτε αλλού.

Τα νησιά Γκαλαπάγκος είναι μεταξύ των ελάχιστων περιοχών της Γης όπου πιθανολογείται ότι απαντώνται οι έγκυοι φαλαινοκαρχαρίες. Περισσότερο από το 99% των φαλαινοκαρχαριών που έχουν εντοπιστεί στο συγκεκριμένο αρχιπέλαγος είναι θηλυκοί και έχουν πρησμένη κοιλιά, γεγονός που σημαίνει ότι είναι στο στάδιο της εγκυμοσύνης.

Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι οι φαλαινοκαρχαρίες μετακινούνται στα βόρεια των Γκαλαπάγκος για να γεννήσουν, καθώς εκεί συναντώνται μεγάλα βάθη, προκειμένου να εξασφαλίσουν την ασφάλεια των μικρών τους από κυνηγούς.

Οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να εγκαταστήσουν συσκευή GPS σε 7 φάλαινοκαρχαρίας. Ενώ ο αριθμός αυτό είναι μικρός είναι πολύ σημαντικός εξαιτίας ακριβώς της δυσκολίας του εντοπισμού τους. Σε πολλές περιπτώσεις οι συσκευές αυτές παύουν να λειτουργούν εξαιτίας του μεγάλου βάθους στο οποίο καταδύονται οι φαλαινοκαρχαρίες, που, σε πολλές περιπτώσεις, ξεπερνά τα 2.000 μέτρα.

Γιατί είναι σημαντικό να γνωρίσουμε καλύτερα το είδος;

Τα τελευταία 75 χρόνια, η μεγάλη πλειοψηφία των φαλαινοκαρχαριών υφίσταται κυνήγι από ψαράδες για το κρέας τους και ο αριθμός τους μειώνεται συνεχώς. Πολλοί είναι οι βιολόγοι που ανησυχούν ότι η κλιματικής αλλαγή θα μπορούσε να επηρεάσει τους καρχαρίες, μέσω της μείωσης της τροφής τους, καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας της Γης θα μπορούσε να σημαίνει λιγότερο πλαγκτόν.

“Αν κάνουμε ότι είναι απαραίτητο για να προστατεύσουμε τους φαλαινοκαρχαρίες, θα προστατεύουμε τις ίδιες τις θάλασσες”, δήλωσε στο Associated Press ο Simon Thorrold, του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης.

Πηγή: Apnews