Ο Τραμπ, η Συνθήκη του Παρισιού για το κλίμα, η Chevron και το νέο Θαλάσσιο Πάρκο

Θα μπορούσε να είναι άλυτο κουίζ. Αλλά δυστυχώς είναι η νέα πραγματικότητα. Ζούμε πρωτοφανείς στιγμές, ίσως πρωτόγνωρες εποχές. Ο νεοεκλεγείς Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε, και μάλιστα υπέγραψε σχετικό εκτελεστικό διάταγμα, την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Διεθνή Συνθήκη του Παρισιού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την πρόθεσή του να ξεκινήσει νέες εξορύξεις πετρελαίου και αερίου.

Λίγες ώρες πριν τις εξαγγελίες του νέου προέδρου, ο αμερικανικός πετρελαϊκός κολοσσός Chevron, εφαρμόζοντας τα λόγια του προέδρου (“drill baby, drill”) ανακοίνωσε το ενδιαφέρον του να προχωρήσει σε εξορύξεις στην περιοχή ΝΔ της Πελοποννήσου – Δυτικά της Κρήτης, το οποίο υποδέχθηκε με τυμπανοκρουσίες η Ελληνική κυβέρνηση. Η εταιρεία δήλωσε ότι παραχωρεί μέρος του “οικοπέδου” της (επειδή δεν έχει κάποιο ενδιαφέρον για την ίδια) για να προστεθεί στην υπό διαμόρφωση Θαλάσσια Προστατευόμενη περιοχή του Ιονίου, στη Δυτική Πελοπόννησο. “Μεσοτοιχία” λοιπόν εξορύξεις με δελφίνια, φάλαινες και άλλα κητώδη, κοπάδια ψαριών, λιβάδια Ποσειδωνίας, θαλάσσιες χελώνες και μεσογειακές φώκιες! Δεν ξέρω πώς χωράνε όλα αυτά σε μια σκέψη, μια παράγραφο, μέσα σε λίγες ώρες.

Τα δεδομένα πάλι είναι αμείλικτα:

• H κλιματική αλλαγή είναι εδώ και οι συνέπειές της είναι όλο και πιο καταστροφικές, τα ακραία καιρικά φαινόμενα πιο έντονα και πιο συχνά. Τυχόν απόσυρση των ΗΠΑ από τη Συνθήκη του Παρισιού δεν θα ανατρέψει/επηρεάσει αυτή την πραγματικότητα.
• Σε περίπτωση εφαρμογής του δόγματος “drill baby drill”, σε συνδυασμό με πιέσεις για περισσότερες εισαγωγές αμερικανικών ορυκτών καυσίμων (π.χ. στην ΕΕ), θα έχουμε κι άλλα χρήματα σε λάθος κατεύθυνση, με συνέπεια περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης, ενώ η αντιστροφή της (έγκυρη αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής) θα είναι πιο δύσκολη, πιο ακριβή και πιο επώδυνη (κυρίως για τους πιο αδύναμους).
• Είναι πιθανό ο Αμερικανός πρόεδρος να ανακοινώσει την αποχώρηση των ΗΠΑ και από άλλες διεθνείς συνθήκες (ολοκληρωμένες ή υπό διαμόρφωση) όπως η Συνθήκη για τα Πλαστικά, η Συνθήκη για τη Βιοποικιλότητα, η Σύμβαση των Ωκεανών (θυμόσαστε το 30×30;) κοκ. Ήτοι, το κέρδος θα ανήκει στις εταιρείες που στήριξαν προεκλογικά τον αμερικανό πρόεδρο και το κόστος…. σε όλο τον πλανήτη, σε όλη την κοινωνία, σε όλ@ς εμάς.
• Για να μην φτάσουμε στο “απροχώρητο”, ήτοι για να μην ξεπεράσουμε κατά πολύ την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5ο C, δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε περισσότερο από το ¼ (25%) των ήδη γνωστών και διαθέσιμων αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων.
• Η προστασία του 30% των θαλασσών του πλανήτη μέχρι το 2030 αποτελεί δέσμευση σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών. Αυτό κρίνεται ως το ελάχιστο απαραίτητο μέτρο για την ανάκαμψη της θαλάσσιας ζωής. Η επιλογή των περιοχών αυτών γίνεται με αυστηρά οικολογικά κριτήρια (ήτοι τη σημασία τους για κρίσιμα είδη και οικοσυστήματα) και όχι επειδή έμειναν στα αζήτητα των πετρελαϊκών εταιρειών, ντόπιων και ξένων (κύριε Σκυλακάκη).
• Εξορύξεις και προστασία της θαλάσσιας ζωής δεν πάνε μαζί. Τόσο απλά. Άσπρο, μαύρο.

Δεδομένου ότι και κατά το παρελθόν οι ΗΠΑ είχαν αναλάβει ρόλο τροχοπέδης σε διεθνείς συνθήκες (Συνθήκη για το Κλίμα, Συνθήκη για τη Βιοποικιλότητα), το ζητούμενο είναι να μην χρησιμοποιηθεί η ιδιαίτερα επιθετική γλώσσα του νέου Αμερικανού προέδρου ως δικαιολογία και ευκαιρία και από άλλους ηγέτες για να καθυστερήσουν τη λήψη των απαραίτητων πρωτοβουλιών και μέτρων, δεσμεύσεων και χρονοδιαγραμμάτων. Στη δική μας περίπτωση, ο Έλληνας Υπουργός Περιβάλλοντος προσπαθεί να τα συγκεράσει και το αποτέλεσμα θυμίζει λίγο από Φρανκενστάιν. Παράξενο, μιας και ο ΠΘ, σε άλλες δηλώσεις, συμφωνεί με τους ξεκάθαρους διαχωρισμούς (πχ άνδρας – γυναίκα)!

*Ο Νίκος Χαραλαμπίδης είναι Γενικός Διευθυντής στο ελληνικό γραφείο Greenpeace