Πλακούντες, μητρικό γάλα και ανθρώπινος εγκέφαλος στη λίστα των μικροπλαστικών

Τα πλαστικά απορρίμματα είναι μία από τις σοβαρότερες απειλές για τα θαλάσσια οικοσυστήματα παγκόσμια, καθώς το 60-80% των απορριμμάτων που καταλήγουν στη θάλασσα αποτελούνται από αυτά.

Τα μακροπλαστικά είναι μια ορατή απειλή, αλλά ακόμη πιο επικίνδυνα είναι οι μικροσκοπικές ίνες και τα σωματίδια πλαστικού, τα μικροπλαστικά, που είναι θραύσματα μικρότερα από 5 χιλιοστά-mm. Αυτά όμως που διεισδύουν στην τροφική αλυσίδα είναι πολύ πιο μικρά, κάτω από 20-30 χιλιοστά του χιλιοστού-μm (μια ανθρώπινη τρίχα έχει πάχος περίπου 50 μm).

Οι Πηγές

Πηγή των μικροπλαστικών είναι τα πλαστικά απορρίμματα που καταλήγουν στη θάλασσα και μέσω χημικών και φυσικών διεργασιών διασπώνται σε μικρότερα κομμάτια, σωματίδια και ίνες και παραμένουν στο νερό ρυπαίνοντας τις θάλασσες για δεκάδες και εκατοντάδες χρόνια.

Προέρχονται από βιομηχανικά προϊόντα, καλλυντικά, συνθετικά ενδύματα, ελαστικά αυτοκινήτων, χρώματα δρόμων, κτιρίων και πλοίων, πλαστικές σακούλες, μπουκάλια, συσκευασίες κλπ.

Παρότι μεγάλος όγκος τους καταλήγει σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, η συλλογή τους δεν είναι εφικτή με τη σημερινή τεχνολογία, οπότε τα μικροπλαστικά τελικά καταλήγουν στη θάλασσα (επίσης μέσω ποταμών και παράκτιων περιοχών) και στη συνέχεια μέσω της τροφικής αλυσίδας επιστρέφουν στον άνθρωπο.

Στα τρόφιμα

Επιστημονικές μελέτες των τελευταίων ετών έχουν εντοπίσει μικροπλαστικά σε πόσιμο νερό, βρύσης και εμφιαλωμένο, θαλάσσιους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών εμπορικών ειδών (ψάρια, καβούρια, μύδια κλπ.), στο μαγειρικό αλάτι(!) και σε τροφές πέραν των θαλασσινών (κρέατα, πουλερικά κλπ.).

Στο ανθρώπινο σώμα

Όσον αφορά τον άνθρωπο, έχουν εντοπιστεί σε πνεύμονες, αίμα, ιστούς, πλακούντες και μητρικό γάλα. Επίσης υπάρχουν ενδείξεις καταστροφής κυττάρων από μικροπλαστικά ακανόνιστης μορφής. Παρότι έχουν εντοπιστεί στον άνθρωπο σε εξαιρετικά μικρές ποσότητες (πχ στο αίμα 8mg/5lt), υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας λόγω τοξικότητας της σύνθεσης τους και επειδή μπορούν να μεταφέρουν στην επιφάνεια τους, άρα και στον άνθρωπο, τοξικές ενώσεις που προσφύονται επάνω τους.

Μια νέα μελέτη της Πανεπιστημιακής κλινικής της Βιέννης διαπίστωσε ότι τα μικροσκοπικά σωματίδια πολυστυρενίου, ενός ευρέως χρησιμοποιούμενου πλαστικού που βρίσκεται στις συσκευασίες τροφίμων, μπορεί να ανιχνευθεί στον εγκέφαλο μόλις δύο ώρες μετά την κατάποση.

Οι ερευνητές της μελέτης αποκαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο τα σωματίδια αυτά καταφέρνουν να διασχίσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, έναν σημαντικό κυτταρικό φραγμό που προστατεύει τον εγκέφαλο από τη διείσδυση παθογόνων μικροοργανισμών ή τοξινών. Ο αιματο-εγκεφαλικός φραγμός επιτρέπει μόνο στο νερό, το οξυγόνο, τα γενικά αναισθητικά και το διοξείδιο του άνθρακα να περάσουν στον εγκέφαλο.

Ο εντοπισμός είναι ιδιαίτερα ανησυχητικός, καθότι στα επόμενα χρόνια αναμένεται τεράστια αύξηση τους σε ποταμούς, θάλασσες, ωκεανούς, τροφική αλυσίδα και ανθρώπινο σώμα.

Προφανώς απαιτείται εντατικοποίηση της έρευνας, αλλά ειδικά για την κύηση χρειάζεται άμεση κινητοποίηση καθότι δεν μπορεί να γίνει ανεκτή ή έστω και ελάχιστη πιθανότητα επηρεασμού των εμβρύων από μικροπλαστικά, ειδικά μετά το οδυνηρό «μάθημα» της θαλιδομίδης, όπου χιλιάδες γυναίκες γέννησαν βρέφη με ανίατες παραμορφώσεις των άκρων (φωκομέλεια) και των οργάνων τους, επειδή δεν ήταν κατανοητές οι επιπτώσεις λήψης αυτού του φαρμάκου κατά την κύηση.

Η Γεωγραφία

Με στοιχεία για το διάστημα 2019-2021* βλέπουμε πως η Ασία είναι ο παγκόσμιος πρωταθλητής, ενώ η ΕΕ (προ Brexit) πάει εξαιρετικά.

World Ranking:

Στη Μεσόγειο

Δυσάρεστη έκπληξη η γείτονάς μας Τουρκία: Είναι ο 11^ος ρυπαντής παγκόσμια και ευθύνεται για την σχεδόν μισή ποσότητα πλαστικών που καταλήγουν στη Μεσόγειο.

Και επειδή δεν πρόκειται για κλειστή θάλασσα, σχεδόν όλες οι ποσότητες που απορρίπτονται σε αυτήν παραμένουν εντός της και προστίθενται σε ότι έχει απορριφθεί τα προηγούμενα χρόνια. Γι αυτό και έχει περισσότερα επιπλέοντα πλαστικά (23.150 τόνοι), από τους μεγαλύτερους Νότιο Ειρηνικό, (21.020 τόνοι) και Νότιο Ατλαντικό (12.780 τόνοι), με στοιχεία του 2014*.

Εκτός της Τουρκίας κακές επιδόσεις έχουν οι Αλγερία, Αίγυπτος, Μαρόκο και Αλβανία. Και όσο οι χώρες με αρνητική επίδοση – και κυρίως η Τουρκία – συνεχίσουν να ρυπαίνουν με τέτοιους ρυθμούς, ακόμα και αν μηδενίσουμε οι υπόλοιπες χώρες της Μεσογείου την απόρριψη των πλαστικών, δεν θα έχουμε πετύχει και πολλά.

Στον πυρήνα σκέψης της Πολιτικής Οικολογίας βρίσκεται η έννοια της Βιωσιμότητας (Sustainability). Δεν πρόκειται για κάποια πολυτέλεια αλλά όπως αποδεικνύεται, και από τα μικροπλαστικά και τις επιπτώσεις τους, για ανάγκη.

Συνεπώς την επόμενη φορά που θα ζητήσεις ένα πλαστικό καλαμάκι για τον καφέ, καλό είναι να έχεις στο μυαλό σου ότι το νεογέννητο παιδί, ανίψι ή εγγόνι σου υπάρχει πιθανότητα να πάρει το «πρώτο βάπτισμα του πυρός» παρέα με μικροπλαστικά.

*Στοιχεία αντλήθηκαν από τον οργανισμό World Population Review, από το site ‘Ourworldindata’ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και από μελέτες της Πανεπιστημιακής κλινικής της Βιέννης

**Ο Θοδωρής Σκαμάγκος (ΜΒΑ, BSc Ιχθυολόγος), είναι επιχειρηματίας στα logistics, τομεάρχης Οικονομίας, Ανάπτυξης και Μεταφορών των Οικολόγων – Πρασίνων και υποψήφιος βουλευτής στο νομό Φθιώτιδας.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις