5 συμπεράσματα για το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών

Νέα δυναμική και νέοι συσχετισμοί διαμορφώνονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Συσχετισμοί οι οποίοι αναμένεται να αποτυπωθούν και στο αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων για τις κορυφαίες θέσεις στους θεσμούς της ΕΕ, στην προεδρία του Ευρωκοινοβουλίου, της Κομισιόν, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Συσχετισμοί που θα «δείξουν το δρόμο» για την πορεία που θα ακολουθήσει η Ένωση τα επόμενα χρόνια, ποια πολιτική ατζέντα θα προχωρήσει, ποιες μάχες θα δοθούν, ποιοι στόχοι θα τεθούν και από ποιους.

Το πρώτο συμπέρασμα της ευρωκάλπης είναι η αποδυνάμωση των δύο μεγάλων πολιτικών οικογενειών, του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) και των Σοσιαλδημοκρατών. Η εκλογική πτώση για το ΕΛΚ αποτυπώνει την αποτυχία και απόρριψη του σκληρού νεοφιλελεύθερου μοντέλου, ενώ για τους Σοσιαλδημοκράτες η μείωση των ποσοστών τους μεταφράζεται πρωτίστως ως μήνυμα καταψήφισης της πολυετούς σύμπλευσης μεγάλου μέρους της σοσιαλδημοκρατίας με την δεξιά σε κυβερνητικό επίπεδο, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το γερμανικό SPD. Μοναδικοί διασωθέντες οι Ισπανοί και Πορτογάλοι σοσιαλιστές, που ακολούθησαν αυτά τα χρόνια αντίθετη πορεία, επιστρέφοντας στην ιδεολογική τους μήτρα, εφαρμόζοντας αριστερές και προοδευτικές πολιτικές. Σημαντική επίσης και η ανάκτηση δυνάμεων του ιταλικού δημοκρατικού κόμματος, που μπαίνει «σφήνα» μεταξύ του Σαλβίνι και του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, έπειτα από μια περίοδο κάμψης και εσωτερικών ανακατατάξεων που ακολούθησαν την ήττα του Ματέο Ρέντσι στις προηγούμενες εθνικές εκλογές.

Το δεύτερο συμπέρασμα είναι η εκλογική ενδυνάμωση των Πράσινων σε πολλά κράτη-μέλη, κυρίως όμως στη Γερμανία και στη Γαλλία. Το φλέγον ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και οι μεγάλες περιβαλλοντικές προκλήσεις που απασχολούν και θα απασχολήσουν ακόμη πιο επίμονα την καθημερινότητά μας, έστρεψαν ένα σημαντικό τμήμα του ευρωπαϊκού εκλογικού σώματος προς την υποστήριξη των Πράσινων, η ευρωομάδα των οποίων ενισχύεται σημαντικά, καταλαμβάνοντας την τέταρτη θέση σε αριθμό ευρωβουλευτών, πίσω από τους Φιλελεύθερους, παίζοντας πλέον κρίσιμο ρόλο στους νέους πολιτικούς συσχετισμούς και στις συμμαχίες που διαμορφώνονται. 

Το τρίτο συμπέρασμα αφορά στη συρρίκνωση της ευρωομάδας της Αριστεράς, με τις δυνάμεις της να καταποντίζονται στα μεγαλύτερα κράτη-μέλη, όπως η Ιταλία, η Γαλλία και η Γερμανία. Μοναδικός διασωθείς ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, ο οποίος και στην ευρωομάδα της Αριστεράς, αλλά και στο ευρύτερο φάσμα της κεντροαριστεράς, καλείται να ενισχύσει ακόμη περισσότερο το ρόλο του ως καταλύτης εξελίξεων και ως εκείνη η ευρωπαϊκή δύναμη από τον προοδευτικό χώρο γύρω από τον οποίο θα διαμορφωθούν νέες συμμαχίες και θα διαμορφωθούν νέοι συσχετισμοί. 

Το τέταρτο συμπέρασμα αφορά στην ενδυνάμωση των ακροδεξιών δυνάμεων, μιας μεγάλης ομάδας κομμάτων από πολλά κράτη-μέλη, με κύριους εκφραστές τους Σαλβίνι, Λεπέν και Φάρατζ, που κατάφεραν να κερδίσουν στήριξη από τις απώλειες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Όλο αυτό το συνονθύλευμα της αντιδραστικής και ευρωσκεπτικιστικής ακροδεξιάς αναμένεται να ενισχύσει τις διαλυτικές τάσεις εντός της ΕΕ και να λειτουργήσει ως ένα «κινούμενο μπλοκ», μια ομάδα δηλαδή μεταβλητής γεωμετρίας, που ανάλογα με τις περιστάσεις, τα ψηφίσματα και τα νομοσχέδια, είτε θα στηρίζει τις υπερσυντηρητικές πολιτικές του ΕΛΚ, είτε θα παίζει το λεγόμενο «αντισυστημικό χαρτί», στηρίζοντας, δήθεν, τα συμφέροντα των πολλών, της κοινωνίας. 

Το πέμπτο συμπέρασμα έχει να κάνει με την άνοδο της ομάδας των Φιλελευθέρων, την οποία στηρίζουν πλέον οι Ισπανοί Θιουδαδάνος και ο Μακρόν. Η ομάδα αυτή αποτελεί την τρίτη δύναμη στο νέο Ευρωκοινοβούλιο, και αναμένεται να έχει ρόλο μπαλαντέρ, κινούμενη μεταξύ του κεντροαριστερού και κεντροδεξιού φιλελευθερισμού, συμβάλλοντας σημαντικά στη διαμόρφωση των νέων συσχετισμών. 

Μέσα σε αυτό το νέο πολιτικό σκηνικό, υπάρχουν και θα υπάρξουν σημαντικές ευκαιρίες για την Αριστερά ώστε να ανακάμψει. Οι ευκαιρίες αυτές θα έλθουν μέσα από τη στρατηγική των συγκλίσεων και συμμαχιών, μέσα από μια πολύ συγκεκριμένη και συνεκτική στρατηγική που θα βάζει στο επίκεντρο το ζήτημα των ανισοτήτων, τη διεύρυνση της δημοκρατίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Η νέα σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου, παρά τη σημαντική παρουσία ακροδεξιών και νεοφιλελεύθερων δυνάμεων, διαμορφώνει πεδίο δράσης για τις προοδευτικές δυνάμεις, ώστε να μπορέσουν σταδιακά, με διαφορετικές τακτικές, να κατευθύνουν την πολιτική μάχη στον προνομιακό τους χώρο και να αναδείξουν με τρόπο πλειοψηφικό τη δική τους, κοινωνική ατζέντα. 

*Ο Δημήτρης Ραπίδης είναι πολιτικός αναλυτής και επικοινωνιολόγος, συντονιστής του Ευρωπαϊκού Προοδευτικού Φόρουμ.