7+1 πράγματα που πρέπει να ξέρουμε για την Αναθεώρηση του Συντάγματος

Σε λίγη ώρα οι βουλευτές θα καταθέσουν τα ονομαστικά τους ψηφοδέλτια για την πρώτη ψηφοφορία για την Αναθεώρηση του Συντάγματος. Ήδη από χθες το βράδυ τα ψηφοδέλτια έχουν μοιραστεί στα κόμματα ώστε οι βουλευτές να έχουν χρόνο να τα συμπληρώσουν. Και χρειάζονται χρόνο, καθώς θα κληθούν να σταυρώσουν «Ναι», «Όχι» ή «Παρών» σε 151 διαφορετικά «κουτάκια». Τόσες είναι οι προτεινόμενες προς αναθεώρηση διατάξεις που συγκέντρωσαν 50 υπογραφές βουλευτών και θα μπουν σε ψηφοφορία.

Για να δούμε επτά+ένα βασικά πράγματα που θα πρέπει να ξέρουμε για την Συνταγματική Αναθεώρηση:

Α) Η Συνταγματική Αναθεώρηση δεν θα ολοκληρωθεί σήμερα;

Η Συνταγματική Αναθεώρηση δεν ολοκληρώνεται από μία, αλλά από δύο διαφορετικές Βουλές με την μεσολάβηση εκλογών. Η σημερινή Βουλή, η προτείνουσα, θα διαπιστώσει την ανάγκη αναθεώρησης συγκεκριμένων διατάξεων κι η επόμενη, η Αναθεωρητική, θα συντάξει τις νέες διατάξεις του Συντάγματος. Μάλιστα, το έργο αυτής της Βουλής δεν θα ολοκληρωθεί σήμερα, καθώς προβλέπονται δύο ψηφοφορίες με την δεύτερη να διεξάγεται σε έναν μήνα από τώρα.

Μια διάταξη του Συντάγματος για να θεωρηθεί αναθεωρητέα πρέπει να περάσει από την «σκόπελο» και των δύο ψηφοφοριών με τουλάχιστον 151 ψήφους. Στην δεύτερη Βουλή χρειάζεται 180 ψήφους για να αναθεωρηθεί. Αν πάρει ήδη από τώρα τις 180 ψήφους, στην δεύτερη Βουλή χρειάζεται μόνο 151 ψήφους.

Β) Τι συμβαίνει με την δεσμευτικότητα της δεύτερης Βουλής και γιατί αυτή η αντιπαράθεση μεταξύ των κομμάτων;

Ένα βασικό ζήτημα που έχει απασχολήσει τα κόμματα από την αρχή της διαδικασίας αναθεώρησης είναι η δεσμευτικότητα των κατευθύνσεων της πρώτης Βουλής για την δεύτερη Βουλή. Για παράδειγμα, μεταξύ των προτάσεων είναι η μείωση σε 3/5 της πλειοψηφίας των 4/5 των μελών της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής για την επιλογή των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών. Η δεύτερη Βουλή μπορεί αν θέλει να αυξήσει την πλειοψηφία ή να την μειώσει σε 50%+1;

Ο ΣΥΡΙΖΑ λέει όχι, γιατί η ανάγκη αναθεώρησης μίας διάταξης διαπιστώνεται με ένα συγκεκριμένο σκεπτικό. Η ΝΔ λέει ναι, καθώς η δεύτερη Βουλή έχει νωπή εντολή και δεν μπορεί να δεσμεύεται από μια απελθούσα Βουλή. Παρά τις επικλήσεις απόψεων Συνταγματολόγων υπέρ της μίας ή της άλλης θέσης, τα κόμματα δεν έπεισαν το ένα το άλλο και μάλλον η διαμάχη θα συνεχιστεί και στην δεύτερη Βουλή.

Γ) ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ συμφωνούν μόνο σε επτά προτάσεις;

Μόνο επτά προτάσεις συγκέντρωσαν την στήριξη ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ κι αναμένεται να λάβουν μεγάλες πλειοψηφίες στην Βουλή. Η εμβληματική αλλαγή του επίμαχου άρθρου 86 για την ευθύνη των υπουργών, ο περιορισμός της βουλευτικής ασυλίας στις ενέργειες που συνδέονται με τα καθήκοντα του βουλευτή, η μείωση της πλειοψηφίας για την επιλογή μελών των Ανεξάρτητων Αρχών, η εκλογή ως πέντε βουλευτών από τους απόδημους Έλληνες κι η αποσύνδεση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από τις πρόωρες εκλογές.

Ο ΣΥΡΙΖΑ στήριξε και δύο προτάσεις της ΝΔ: Την δυνατότητα της κοινοβουλευτικής μειοψηφίας να αποφασίζει συγκρότηση εξεταστικών επιτροπών και την εξομοίωση των στρατοδικών με τους τακτικούς δικαστές ως προς τις εγγυήσεις ανεξαρτησίας.

Δ) Τι είναι το διαβόητο άρθρο 86;

Η αλλαγή του άρθρου 86 για την ευθύνη των υπουργών συγκέντρωσε την ευρύτερη πλειοψηφία μεταξύ των κομμάτων, καθώς μόνο η Ένωση Κεντρώων διαφωνεί με την αναθεώρησή του. Το επίμαχο σημείο του άρθρου που έχει προκαλέσει τόσο έντονη δημόσια συζήτηση είναι η αποσβεστική προθεσμία. Η δίωξη κατά υπουργών και πρώην υπουργών μπορεί να πραγματοποιηθεί μέχρι την δεύτερη σύνοδο της επόμενης Βουλής, δηλαδή δύο χρόνια το πολύ μετά τις εκλογές. Το συντομότατο αυτό χρονικό διάστημα έχει επικριθεί ως ουσιαστικά νόμιμο «κουκούλωμα» των ευθυνών των υπουργών.

Ε) Γιατί έχει προκληθεί ένταση με το άρθρο 32;

Με βάση το σημερινό Σύνταγμα αν η Βουλή αποτύχει να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας μετά από τρεις ψηφοφορίες και πλειοψηφία 180 βουλευτών τότε διαλύεται πρόωρα. ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ συμφωνούν ότι αυτό πρέπει να αλλάξει, αλλά διαφωνούν στον τρόπο. Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει προσφυγή στην άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό αν αποτύχουν οι συναινετικές ψηφοφορίες, ενώ η ΝΔ εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας μόνο με 151 ψήφους.

Ο ΣΥΡΙΖΑ επέκρινε την ΝΔ γιατί ψήφισε την πρότασή του, αν και διαφωνεί με το σκεπτικό εκτιμώντας ότι επιδιώκει το άρθρο να περάσει τώρα με 180 ψήφους και μετά τις εκλογές να το αλλάξει όπως επιθυμεί με 151 ψήφους. Η ΝΔ αντιτείνει ότι η αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ φανερώνει αποδοχή του ότι θα χάσει τις εκλογές και θυμίζει ότι μπορεί σήμερα να λέει άλλα, το 2014 όμως ο ΣΥΡΙΖΑ είχε χρησιμοποιήσει το άρθρο 32 για να ρίξει την κυβέρνηση Σαμαρά.

Ζ) Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θέλει αλλαγή του άρθρου 16;

Η ΝΔ και τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης ζητούν αλλαγή του άρθρου 16 ώστε να λειτουργήσουν και στην Ελλάδα ιδιωτικά Πανεπιστήμια, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ διαφωνεί υπογραμμίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα οδηγήσει απλώς σε περισσότερα κολέγια κι όχι σε «Χάρβαντ».

Τα κόμματα τονίζουν ότι δεν μπορεί να γίνει ουσιαστική Αναθεώρηση του Συντάγματος χωρίς το άρθρο 16. Άλλωστε νέα διαδικασία Αναθεώρησης του Συντάγματος δεν μπορεί να ξεκινήσει πριν από πέντε χρόνια μετά την ολοκλήρωση της προηγούμενης.

Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Μιχελογιαννάκης έχει δηλώσει ότι θα ψηφίσει το άρθρο 16. Υπενθυμίζεται ότι η Συνταγματική Αναθεώρηση του 2008 ουσιαστικά κατέρρευσε όταν το ΠΑΣΟΚ υπαναχώρησε από την στήριξη στην αλλαγή του άρθρου 16 υπό την πίεση του μεγάλου φοιτητικού κινήματος.

Η) Τι είναι το ουδετερόθρησκο κράτος;

Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει αναθεώρηση του άρθρου 3 του Συντάγματος για τις σχέσεις της Πολιτείας με την Ορθόδοξη Εκκλησία στην κατεύθυνση της καθιέρωσης θρησκευτικά ουδέτερου κράτους. Η Εκκλησία διαφωνεί με οποιαδήποτε αλλαγή, ενώ η ΝΔ σημειώνει ότι το άρθρο 13 του Συντάγματος προστατεύει ήδη την θρησκευτική ελευθερία των μη ορθόδοξων πολιτών. Μόνο το Ποτάμι στηρίζει τις αλλαγές που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ήδη ο Γ. Μιχελογιαννάκης έχει δηλώσει ότι δεν θα το ψηφίσει. Μία μικρής έκτασης «ανταρσία» βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να αποτρέψει την αναθεώρηση του άρθρου αυτού.

Θ) Τι σχέση έχει ο Ανδρέας Παπανδρέου με την Συνταγματική Αναθεώρηση;

Ο ιστορικός ηγέτης του ΠΑΣΟΚ δεν εμπλέκεται φυσικά με την Αναθεώρηση, οι τελευταίοι όμως μήνες της ζωής του συνδέονται με μία πρόταση. Ο Δημήτρης Κρεμαστινός είναι ο μόνος βουλευτής εκτός ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ που κατάφερε να συγκεντρώσει 50 υπογραφές από βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, της Ένωσης Κεντρώων κι ανεξάρτητους, αλλά κι από τον Σταύρο Θεοδωράκη και τον Πάνο Καμμένο.

Ο Δ. Κρεμαστινός προτείνει να προβλέπεται θέση αναπληρωτή πρωθυπουργού που επιλέγεται από τον πρωθυπουργό και τον αντικαθιστά εφόσον προκύψουν προβλήματα υγείας. Ο Δ. Κρεμαστινός ζητά ουσιαστικά οι γιατροί να μην εμπλέκονται σε μία πολιτική απόφαση, όπως η αντικατάσταση του πρωθυπουργού για λόγους υγείας. Στην αιτιολογική έκθεση της πρότασής του ο Δ. Κρεμαστινός επικαλείται την εμπειρία του ως γιατρός του Αν. Παπανδρέου τις ημέρες του Ωνασείου.

Ο Δ. Κρεμαστινός εξιστορεί τις πιέσεις που δέχονταν οι γιατροί του Αν. Παπανδρέου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο και τον πρόεδρο της ΝΔ Μιλτιάδη Έβερτ προκειμένου να γνωματεύσουν ότι ο πρωθυπουργός δεν θα «ξυπνήσει» ώστε να αντικατασταθεί. Οι γιατροί δεν ήθελαν να πάρουν αυτήν την απόφαση για ιατρικούς λόγους, ενώ ούτε ο πρώτος τη τάξει υπουργός ήταν πρόθυμος να κινηθεί με τρόπο που θα αφαιρούσε την πρωθυπουργία από τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ.