Αγία Σοφία: Οι επόμενες ελληνικές κινήσεις. Πώς και πόσο αλλάζει η εξωτερική πολιτική

Να γυρίσει ως «μπούμερανγκ» η προκλητική κίνηση του καθεστώτος Ερντογάν στην Τουρκία, να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί, μέσω της καταδίκης και της κατακραυγής της διεθνούς κοινότητας. Αυτός προδιαγράφεται ως ο βασικός στόχος, για τον οποίο υπάρχουν δύο ημερομηνίες κλειδιά: Η σημερινή συνεδρίαση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε όπου θα συμμετάσχει ο Νίκος Δένδιας και η Σύνοδος Κορυφής στις 17 και 18 Ιουλίου.

Το συμβούλιο των ΥΠΕΞ

Οι ευρωπαίου ΥΠΕΞ θα συναντηθούν σήμερα δια ζώσης στις Βρυξέλλες με τον Νίκο Δένδια να έχει εξαρχής δηλώσει πώς θα θέσει το ζήτημα της Αγίας Σοφίας. Ενώ θα ενημερώσει κατ’ ιδίαν τον ύπατο Εκπρόσωπο της Ε.Ε Ζοζέ Μπορέλ. Το «timing» θεωρείται ιδιαίτερα θετικό για την ελληνική (και την κυπριακή) πλευρά. Αυτό γιατί ένα από τα κύρια ζητήματα που βρίσκονται στην ατζέντα είναι η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στην Τουρκία. Ιδίως από την οπτική που αν και πώς θα συνεχιστεί ο διάλογος Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας. Μάλιστα ο Ζοζέ Μπορέλ ήταν πρόσφατα στην Άγκυρα και ούτως η άλλως αναμένονταν να ενημερώσεις για τις εκεί επαφές του. Στην ατζέντα βρίσκονται επίσης οι εξελίξεις στην Ν.Α Μεσόγειο, θέμα με το οποίο η ελληνική κυβέρνηση θέλει «να δέσει» τις εξελίξεις σχετικά με την Αγία Σοφία. Να σημειωθεί πάντως ότι από το συμβούλιο αυτό θεωρείτα απίθανο να προκύψει ζήτημα κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Καταρχήν γιατί δεν βρίσκεται στην ατζέντα της συζήτησης αλλά και γιατί οι στόχοι της Ε.Ε το τελευταίο διάστημα αναζητούν τρόπους εκτόνωσης των εντάσεων. Όμως απο ελληνικής πλευρά το ζήτημα των κυρώσεων θα τεθεί στην κατεύθυνση του να υπάρξει προεργασία και ετοιμότητα για την υιοθέτησή τους. Οι κυρώσεις μάλιστα να αφορούν συνολικά την τουρκική προκλητικότητα σε όλα τα πεδία.

Το θέμα πάντως εκτός από το υπουργείο Εξωτερικών έχει αναλάβει ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης που έχει πραγματοποιήσει σειρά επαφών. Η εμπλοκή του πρωθυπουργού θεωρείται και συμβολική της σοβαρότητας του ζητήματος, αλλά και αποτελεί μοχλό πειθούς για τις κατά το δυνατόν εντονότερες διεθνείς αντιδράσεις. Αντιδράσεις που δεν θα αφορούν αποκλειστικά τα ευρωπαϊκά όργανα αλλά συνολικά την διεθνή κοινότητα. Το θέμα «πάνω του» άλλωστε αναμένεται να πάρει αντικειμενικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην Σύνοδο Κορυφής. Εκεί δηλαδή που η ελληνική διπλωματία αναζητά ένα καταδικαστικό κείμενο για τη προκλητικότητα της Τουρκίας.

Αυξημένη ένταση, ίδιο δόγμα στην εξωτερική πολιτική

Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, είναι αναμφισβήτητα ένα θέμα που εγείρει αντανακλαστικά τόσο στους ψηφοφόρους της Νέας Δημοκρατίας όσο και σε στελέχη της. Το ερώτημα όμως είναι αν αυτό θα επιδράσει στην κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής χώρας και η απάντηση σύμφωνα με τα υπάρχοντα δείγματα είναι αρνητική. Αν και είναι βέβαιο ότι οι ενέργειες της κυβέρνησης θα αυξηθούν σε ένταση δεν αλλάζει η βασική θέση. Δηλαδή αυτή που λέει ότι η Ελλάδα δεν θα παρασυρθεί από την τουρκική προκλητικότητα μετατρέποντας το ζήτημα σε ελληνοτουρκική διαφορά. Μάλιστα η προέκταση αυτής της λογικής λέει ότι δεν εγκαταλειφτεί ούτε το δόγμα των ανοιχτών διαύλων με την τουρκική πλευρά, αλλά ούτε και οι προσπάθειες πίεσης μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το ζήτημα αυτό ξεκαθάρισε μάλιστα με τηλεοπτικές δηλώσεις του ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας. Όπως είπε Θα ήταν παγίδα να το θεωρήσουμε ελληνοτουρκική διαφορά και δεν πρέπει με κανένα τρόπο να πέσουμε σε αυτήν». Εξήγησε πως υπάρχει «ο κίνδυνος είναι να θεωρήσουμε ότι το ζήτημα της Αγίας Σοφίας είναι ζήτημα ελληνοτουρκικό. Δεν είναι ζήτημα ελληνοτουρκικό. Δεν είναι καν ζήτημα ευρωτουρκικό. Είναι ένα ζήτημα αναίρεσης κανόνων και μη σεβασμού κανόνων που αφορούν την παγκόσμια κοινότητα.Η Ελλάδα πρέπει να απευθύνεται στην Τουρκία για το θέμα αυτό ως φορέας παγκόσμιων αντιλήψεων». Είναι σαφές ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν αντιλαμβάνεται την προκλητική τουρκική ενέργεια ως ξεκομμένη από την συνεχή τουρκική προκλητικότητα επί περίπου 11 μήνες. Ο Νίκος Δένδιας άλλωστε επισήμανε ότι η κίνηση αυτή «έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά προκλητικότατων ενεργειών κατά της Ελλάδας» θυμίζοντας όμως ότι την ίδια περίοδο η Τουρκία έχει πραγματοποιήσει αντίστοιχες ενέργειες κατά την Αιγύπτου, της Λιβύης αλλά και της Κύπρου.

Στον αντίποδα πάντως υπήρξε άμεση αντίδραση του Αντώνη Σαμαρά και η προτροπή του ώστε να αντιμετωπιστεί άμεσα από την Ελλάδα το ζήτημα ήταν σαφέστατη. Όπως ανέφερε σε ανάρτησή του «Η Ευρώπη κοιμάται. Η Δύση αυτοκτονεί. Όποιοι δεν υπερασπίζονται την ταυτότητα και τον πολιτισμό τους, αφανίζονται». Στην ίδια κατηγορία αντιδράσεων προφανώς εντάσσεται και η πρόταση του Μάκη Βορίδη προκειμένου να υπάρξουν αντίποινα με την μετατροπή του Μουσείου Κεμάλ στην Θεσσαλονίκη σε Μουσείο Γενοκτονίας του Ελληνισμού.

Η αντιπολίτευση

Ένα στοιχείο που χαρακτήρισε την ελληνική πλευρά πάντως ήταν η σύσσωμη αντίδραση της αντιπολίτευσης στην τουρκική πρόκληση. Στην κυβέρνηση αυτό το ζήτημα έχει αποτιμηθεί θετικά. Παρά το γεγονός ότι η πόλωση των ημερών δεν αφήνει πολλά περιθώρια για ακόμη μεγαλύτερη επίδειξη εσωτερικής ενότητας. Καταδικαστικές ανακοινώσεις πάντως εξέδωσαν όλα τα κόμματα.

Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, ασκείται κριτική στην κυβέρνηση για καθυστερήσεις στην κατεύθυνση της λήψης κυρώσεων και συνολικά στην τακτική που ακολουθείται στην εξωτερική πολιτική. Παρόλα αυτά η κριτική αυτή ενέχει την αποδοχή των όποιων πρωτοβουλιών θα λάβει η κυβέρνηση το επόμενο διάσημα. Όπως επισημαίνεται σε ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ η κυβέρνηση «όχι μόνο υιοθέτησε το δόγμα του πιστού και προβλέψιμου συμμάχου, το οποίο απέτυχε παταγωδώς όπως φάνηκε από τη στάση των ΗΠΑ, αλλά υπερηφανεύεται και από πάνω ότι κατάργησε την πολιτική άσκησης και απειλής βέτο που είχε η Ελλάδα στην Ε.Ε». Προστίθεται πως «η “διπλωματία της ενημέρωσης και του δεδομένου συμμάχου”, του κ. Μητσοτάκη, έχει κοστίσει πολλά στη χώρα. Τώρα που θυμήθηκε τις κυρώσεις, είναι πολύ αργά. Δυστυχώς, η αλλοπρόσαλλη εξωτερική πολιτική του κ. Μητσοτάκη συνέβαλε στην προκλητική απόφαση του Τούρκου προέδρου για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος».

Παρέμβαση για το θέμα έκανε και ο πρώην αναπληρωτής ΥΠΕΞ, του ΣΥΡΙΖΑ, Γιάννης Αμανατίδης, αρμόδιος για θρησκευτικά ζητήματα. Μεταξύ άλλων ανέφερε ότι «το ζήτημα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, το είχε αντιμετωπίσει και η προηγούμενη κυβέρνηση με διεθνοποίηση, επιστολές στην UNESCO και σε επίσημο υψηλό επίπεδο, όταν ήρθε ο Τούρκος πρόεδρος στην Αθήνα και μίλησε για αυτό, ο Αλέξης Τσίπρας». Δηλαδή άφησε να εννοηθεί ότι το ζήτημα αυτό μπορεί να τεθεί και σε κατευθείαν επαφή μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας.

Στην αποδοχή της αρχής της διεθνοποίησης του ζητήματος που έχει το ΥΠΕΞ φαίνεται να συναινεί και το Κίνημα Αλλαγής. Όπως επισήμανε ο εκπρόσωπός του Παύλος Χρηστίδης, η Τουρκία «επιχειρεί να μετατρέψει ως θέμα ελληνοτουρκικής διαφοράς, μια πρόκληση του κ. Ερντογάν που αφορά όλον τον πολιτισμένο κόσμο. Που πρέπει να αντιμετωπισθεί με συγκεκριμένες διεθνείς και ευρωπαϊκές κυρώσεις εις βάρος της Τουρκίας».

Από την πλευρά του ΚΚΕ, τίθεται το θέμα της έμμεσης στήριξης των ΗΠΑ στην τουρκική προκλητικότητα. Θυμίζουμε ότι σε δήλωσή του ο Δημήτρης Κουτσούμπας σημείωσε πως «η προκλητικότητα της Τουρκίας κλιμακώνεται βήμα – βήμα. Την ίδια στιγμή, οξύνει τους θρησκευτικούς και εθνικιστικούς ανταγωνισμούς, που αξιοποιούνται από τους ισχυρούς για τη διαίρεση των λαών. Εξίσου, όμως, προκλητικές είναι και οι γλυκανάλατες αντιδράσεις για το θέμα, τόσο των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ, που εκθέτουν την κυβέρνηση και όλα τα κόμματα του αμερικανο-ΝΑΤΟϊκού τόξου που έχουν αναγορεύσει αυτές τις συμμαχίες σε προστάτες του διεθνούς δικαίου, ενώ είναι οι ίδιες που ανέχονται -αν δεν ενθαρρύνουν- την τουρκική προκλητικότητα».