Ανακατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν: Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας ανατροπής

Η εύκολη και γρήγορη επικράτηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, 20 χρόνια μετά την εισβολή του 2001, αποτελεί μια παταγώδη και ιστορική αποτυχία των ΗΠΑ και της Δύσης.

Οι ΗΠΑ ξόδεψαν πάνω από 1 τρισ. δολάρια επί 20 χρόνια για να οικοδομήσουν ένα ελεγχόμενο από αυτούς κράτος ανδρεικέλων στο Αφγανιστάν. Και αυτό κατέρρευσε μέσα σε λίγες μέρες σαν χάρτινος πύργος βουτηγμένος στη διαφθορά.

Η επικράτηση των Ταλιμπάν αποτελεί το χρονικό μιας προαναγγελθείσας ανατροπής. Δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Ήταν προϊόν συμφωνίας με την ηγεσία των ΗΠΑ από τον Μάη του 2020. Προετοιμάστηκε με επικοινωνία των Ταλιμπάν με Κίνα και Ρωσία. Και αποτυπώνει τη μείωση του παγκόσμιου ρόλου των ΗΠΑ και νέες, αβέβαιες ακόμη, ισορροπίες στην περιοχή.

Η επικράτηση των Ταλιμπάν συνιστά μια τεράστια κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική οπισθοδρόμηση και μία σημαντική νίκη του ριζοσπαστικού Ισλάμ, που στηρίζεται σε μια ακραία ερμηνεία της Σαρία. Θέτει σε κίνδυνο τα ανθρώπινα δικαιώματα, πριν από όλα των γυναικών, των παιδιών και των μειονοτήτων.

Το φτωχό και ορεινό Αφγανιστάν, με την πολυφυλετική σύνθεση και τις σύνθετες εσωτερικές ισορροπίες, προσφέρεται και για την εξαγωγή πολύτιμων συμπερασμάτων. Η στρατιωτική παντοκρατορία των ΗΠΑ ηττήθηκε παταγωδώς. Είχε προηγηθεί η αντίστοιχη αποτυχία της εισβολής της Σοβιετικής Ένωσης πριν 40 χρόνια και νωρίτερα η στρατιωτική ήττα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

Η ιστορία διδάσκει ότι ούτε ένα δυτικό μοντέλο «δημοκρατίας», ούτε ο σοβιετικής έμπνευσης «σοσιαλισμός» είναι εξαγώγιμα είδη που μπορούν να επιβληθούν με τη δύναμη των όπλων από έξω.

Αυτές τις μέρες ζούμε το χρονικό μιας προαναγγελθείσας ανατροπής. Αυτό που εντυπωσιάζει, μεγαλώνοντας το μέγεθος της ήττας και το πολιτικό κόστος για τις ΗΠΑ και ευρύτερα τη Δύση, είναι η ταχύτητα κατάρρευσης του καθεστώτος ανδρεικέλων, που επί 20 χρόνια είχαν προσπαθήσει να οικοδομήσουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί της, καθώς και τα ακραία φαινόμενα διαφθοράς που αποκαλύφθηκαν με την κατάρρευση των εκλεκτών των ΗΠΑ και τη φυγή μαζί με έναν πακτωλό μετρητών του Προέδρου Άσραφ Γάνι.

Στη νέα περίοδο που ανοίγεται πολλά πράγματα μένει να αποσαφηνιστούν:

• Το «πρόσωπο» του νέου καθεστώτος και η σύνθεση της νέας κυβέρνησης, καθώς πολλοί θεωρούν ότι οι δήθεν αλλαγμένοι και «ηπιότεροι» Ταλιμπάν, είναι απλώς ένα προσωρινό επικοινωνιακό προσωπείο που δεν θα διαρκέσει για πολύ.
• Οι σχέσεις του νέου καθεστώτος των Ταλιμπάν με την Κίνα και τη Ρωσία, καθώς και τις άλλες χώρες της ευρύτερης περιοχής της κεντρικής Ασίας, καθώς είναι ολοφάνερο ότι έχουν προϋπάρξει δίαυλοι επικοινωνίας. Γιατί τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα θα προσπαθήσουν να επωφεληθούν από την αποχώρηση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Ενώ την ίδια ώρα θεωρούν τους Ταλιμπάν εν δυνάμει κίνδυνο για την επέκταση του ριζοσπαστικού Ισλάμ και στις χώρες τους και στη σφαίρα της επιρροής τους.
• Η αποτελεσματική εμπλοκή της διεθνούς κοινότητας, μέσω του ΟΗΕ, στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στο Αφγανιστάν με την παράλληλη απόσπαση ισχυρών δεσμεύσεων από το νέο καθεστώς για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ιδίως των γυναικών, των παιδιών και των μειονοτήτων, που βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο.
• Η πρόκληση της ανθρωπιστικής αντιμετώπισης από τη διεθνή κοινότητα του νέου προσφυγικού ρεύματος, που προκαλεί η επικράτηση των Ταλιμπάν.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση για μια ακόμη φορά βρέθηκε αιφνιδιασμένη στον ρόλο ενός αδύναμου ουραγού που παρακολουθεί αμήχανα τις ταχύτατες εξελίξεις.

Η ηγεσία της ΕΕ οφείλει τάχιστα, όπως έχει ήδη ζητήσει ο Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Ντ. Σασόλι, να αναλάβει το μερίδιο που της αναλογεί στην αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Να συνεργαστεί και να στηρίξει τις χώρες της περιοχής που υποδέχονται ήδη κύματα προσφύγων. Να αναλάβει το μερίδιο που της αναλογεί στην αναλογική κατανομή των προσφύγων που θα φτάσουν στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Έτσι ώστε η Ελλάδα να μη σηκώσει και πάλι μόνη το βάρος αυτής της ευθύνης.

Η Ελλάδα οφείλει να διεκδικήσει μια ενιαία ευρωπαϊκή απάντηση, σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο και τη συνθήκη της Γενεύης, προκειμένου να μην μετατραπεί, για μια ακόμη φορά στο προσφυγικό, στην «πίσω αυλή» της Ευρώπης.

* Ο Δημήτρης Παπαδημούλης είναι Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις