Άγγελος Συρίγος: “Δεν χρειάζεται να πούμε ότι θα στείλουμε πολεμικά πλοία. Η Άγκυρα γνωρίζει ότι θα γίνει”

«Η Άγκυρα έχει πάρει μια κατ’ αρχήν απόφαση να προβεί σε έρευνες ανάμεσα στη Ρόδο και στο Καστελόριζο» εκτιμά ο Άγγελος Συρίγος, αν. καθηγητής διεθνούς δικαίου και εξωτερικής πολιτικής και βουλευτής της ΝΔ στην Α΄ Αθηνών, με συνέντευξη που παραχωρεί στο News24/7 και η οποία θα συζητηθεί. «Η διαρκής επαναφορά του θέματος ερευνών νοτίως του Καστελόριζου δημιουργεί εθισμό. Συνηθίζουμε στην ιδέα ότι κάτι συμβαίνει εκεί. Πρόκειται για κλασική μέθοδο με την οποία «γκριζάρει», «αμφισβητείται» μια περιοχή», αναφέρει χαρακτηριστικά και τονίζει πως η διαρροή πως η Άγκυρα σχεδιάζει έρευνες από τα τέλη Αυγούστου νοτίως του Καστελόριζου «διερευνά τις ελληνικές αντιδράσεις».

Ο Άγγελος Συρίγος ζητά να σταλούν σαφή μηνύματα από την Αθήνα στην Άγκυρα ότι δεν θα γίνουν δεκτές τέτοιες ενέργειες σε περιοχή που θεωρούμε ότι είναι δική μας υφαλοκρηπίδα: «Τα μηνύματα δεν χρειάζεται να συνοδεύονται από πολεμικές κραυγές ή απειλές. Αυτό είναι ένα πεδίο που βολεύει πρωτίστως στην Άγκυρα. Χρησιμοποιεί την ελεγχόμενη ένταση, περιλαμβανομένων και των λεκτικών προκλήσεων, για να δημιουργήσει την εντύπωση ότι υπάρχουν διαφιλονικούμενες περιοχές και γκρίζες ζώνες κυριαρχίας. Εδώ και αρκετές δεκαετίες η μόνιμη επωδός της διεθνούς κοινότητας σε εντάσεις, όχι μόνο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και γενικότερα, είναι «μη μαλώνετε! Συζητήστε!». Πρόκειται για την αγγλική φράση «donotfight, talk!». Επομένως, χρειάζονται καθαρά και σαφή μηνύματα και αποφυγή λεκτικών ακροτήτων. Δεν χρειάζεται να πούμε ότι θα στείλουμε πολεμικά πλοία στην περιοχή. Η Άγκυρα γνωρίζει καλά ότι θα γίνει. Εάν περάσει σαφές μήνυμα με τις κόκκινες γραμμές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, η Άγκυρα δεν θα τις διασχίσει. Όσο προκλητική και να είναι, η τουρκική πολιτική ηγεσία δεν επιθυμεί πόλεμο με την Ελλάδα διότι γνωρίζει ότι θα είναι καταστροφικός και για τις δύο χώρες».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζει και η εκτίμηση του καθηγητή μέχρι πού μπορεί να το πάει η Τουρκία με τις γεωτρήσεις στην Κύπρο: «Οι ανακαλύψεις υδρογονανθράκων σε περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ που ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία απειλούν να ανατρέψουν δύο στρατηγικές επιλογές της Τουρκίας. Η πρώτη επιλογή αφορά στην δήθεν επίλυση του κυπριακού με την τουρκική εισβολή το 1974 και τη συνεχιζόμενη κατοχή. Η δεύτερη στρατηγική επιλογή είναι η μετατροπή της Τουρκίας στο μοναδικό άξονα μεταφοράς φυσικού αερίου από την Ανατολή στη νότια Ευρώπη μετά το 2000. Οι υδρογονάνθρακες θέτουν εκ νέου το Κυπριακό αποδεικνύοντας ότι δεν έχει λυθεί από το 1974. Επίσης ανοίγουν θεωρητικώς μία εναλλακτική όδευση προς την ΕΕ κατ’ ευθείαν από τη Μεσόγειο. Γι’ αυτόν τον λόγο αντιδρά τόσο έντονα η Τουρκία. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει δαπανήσει 1 δισεκατομμύριο € τα τελευταία έξι χρόνια για να αγοράσει ή ναυπηγήσει σεισμογραφικά και γεωτρητικά σκάφη. Ο Ερντογάν είναι αποφασισμένος να κυνηγήσει τρεις στόχους. Άμεσα θέλει να εμποδίσει την εκτέλεση του ενεργειακού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μεσοπρόθεσμα θέλει να έχει άμεση εμπλοκή στον έλεγχο των ενεργειακών αποθεμάτων νοτίως της Κύπρου. Σε βάθος χρόνου και με την προϋπόθεση ότι θα βρεθούν επαρκείς ποσότητες υδρογονανθράκων, θέλει να μεταφέρει το αέριο της ευρύτερης περιοχής μέσω του εδάφους της. Κατά συνέπεια, έχει ξεκινήσει μία περίοδος εντάσεως που θα διαρκέσει αρκετό καιρό».

Στην ερώτηση για το εάν τελικώς στόχος της Άγκυρας είναι να οδηγήσει Λευκωσία και Αθήνα σε έναν εφ’ όλης της ύλης διάλογο, ο Άγγελος Συρίγος εκτιμά: «Οι υδρογονάνθρακες είναι για την Τουρκία το μόνο θέμα συζητήσεως γύρω από το Κυπριακό. Ως προς την Ελλάδα πράγματι επιθυμεί έναν εφ’ όλης της ύλης διάλογο. Στον διάλογο θα πρέπει να εντάξουμε και το γεγονός ότι από το 2012 η Τουρκία θεωρεί ότι της ανήκει όλη η περιοχή ανάμεσα στη Ρόδο και στην Κύπρο. Εμφανίζεται όμως «γενναιόδωρα» να δείχνει διάθεση να συζητήσει με την Ελλάδα για το πώς θα συνεκμεταλλευθεί πιθανά ενεργειακά κοιτάσματα που βρίσκονται στις περιοχές υφαλοκρηπίδας νοτίως της Ρόδου, της Κάσου, της Καρπάθου και της Κρήτης καθώς και σε περιοχές της ΑΟΖ νοτίως της Κύπρου. Είναι καινοφανείς απόψεις που δεν έχουν καμία σχέση με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Η Τουρκία δεν έχει ούτε θαλάσσιο μέτωπο προς τις συγκεκριμένες περιοχές».

Ο Άγγελος Συρίγος εκτιμά επίσης ότι σε τυχόν διάλογο για το Κυπριακό οι επιδιώξεις της κάθε πλευράς απέχουν τόσο πολύ μεταξύ τους που δεν μπορεί να βρεθεί ελάχιστος κοινός τόπος: «Διάβασα μία συνέντευξη του τουρκοκύπριου διαπραγματευτή Οζερσάι. Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι τόσες γενιές μορφωμένων ανθρώπων περνούν από την ίδια αίθουσα διαπραγματεύσεων επί 50 χρόνια χωρίς αποτέλεσμα. Και καταλήγει στο ότι πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί. Η δική μου απάντηση είναι ότι οι επιδιώξεις της κάθε πλευράς στο Κυπριακό απέχουν τόσο πολύ μεταξύ τους που δεν μπορεί να βρεθεί ελάχιστος κοινός τόπος. Στο παρελθόν η Τουρκία είχε επιλέξει ως λύση τη «μη λύση», δηλαδή τη διαιώνιση της παρούσας καταστάσεως. Μετά την ανακάλυψη υδρογονανθράκων στο νότιο τμήμα του νησιού η Τουρκία δεν είναι πια ικανοποιημένη από τη «μη λύση». Οι υδρογονάνθρακες είναι πλέον αναπόσπαστο τμήμα των συζητήσεων για το Κυπριακό. Η συζήτηση για το αέριο, όμως, δεν οδηγεί υποχρεωτικά σε επίλυση του Κυπριακού. Μπορεί να περιοριστεί στη συμμετοχή της Τουρκίας στην εκμετάλλευση και διαχείρισή των υδρογονανθράκων. Εάν το επιτύχει, θα ξαναγυρίσει στην αντίληψη ότι λύση συνιστά η «μη λύση».

Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η απάντηση του Άγγελου Συρίγου πως πρέπει να κινηθεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης έναντι της Άγκυρας: «Δυστυχώς η νέα μου ιδιότητα, του βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, επιβάλλει ορισμένα πράγματα να μη μπορούν να λεχθούν δημοσίως. Οπωσδήποτε πάντως το όπλο που χρησιμοποίησαν όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις μετά το 1999, αυτό της ευρωπαΐκής πορείας της Τουρκίας, είναι μετά το Brexit άχρηστο. Ούτε η Τουρκία ενδιαφέρεται να μπει στην ΕΕ, ούτε και η ΕΕ θέλει να δει την Τουρκία στους κόλπους της. Επομένως χρειαζόμαστε σε αυτό το πεδίο μία καινούργια στρατηγική».

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΥΡΙΓΟΥ ΣΤΟ NEWS24/7 ΕΧΕΙ ΩΣ ΕΞΗΣ

Οι πληροφορίες επιμένουν πως η Άγκυρα σχεδιάζει έρευνες από τα τέλη Αυγούστου νοτίως του Καστελόριζου. Τί ακριβώς συμβαίνει;

Εάν διαβάσουμε προσεκτικά τη δημοσιευθείσα είδηση, θα δούμε ότι η τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου, γνωστή ως «ΤΡΑΟ», ζήτησε άδεια από το τουρκικό
Γενικό Επιτελείο Ναυτικού για έρευνες νοτίως του Καστελόριζου. Οι Τούρκοι δεν μας συνηθίζουν σε τέτοιου είδους προκαταρκτικές ανακοινώσεις. Συνήθως βλέπουμε κατευθείαν είτε τη NAVTEXτου τουρκικού ΓΕΝ με την οποία δεσμεύεται μια περιοχή, είτε τη δημοσίευση στην τουρκική εφημερίδα της κυβερνήσεως. Αυτό επιβεβαιώνει ότι η Άγκυρα έχει πάρει μια κατ’ αρχήν απόφαση να προβεί σε έρευνες ανάμεσα στη Ρόδο και στο Καστελόριζο. Πρόκειται για την περιοχή που «εκχώρησε» η Τουρκία στην «ΤΡΑΟ» το 2012. Από εκεί και πέρα, προχωρά προσεκτικά. Στόχος είναι να διερευνήσει ποιες θα είναι οι αντιδράσεις της Ελλάδος. Σε αυτό το πλαίσιο έχει κατά καιρούς δεσμεύσει τμήματα αυτής της περιοχής για παράνομες σεισμογραφικές έρευνες από τουρκικά ερευνητικά σκάφη. Σε πολλές περιπτώσεις οι δεσμεύσεις δεν συνοδεύθηκαν από έρευνες. Κάπου εκεί θα ενέτασσα και τη συγκεκριμένη είδηση. Διερευνά τις ελληνικές αντιδράσεις. Θα σημείωνα επιπλέον ότι η διαρκής επαναφορά του θέματος ερευνών νοτίως του Καστελόριζου δημιουργεί εθισμό. Συνηθίζουμε στην ιδέα ότι κάτι συμβαίνει εκεί. Πρόκειται για κλασική μέθοδο με την οποία «γκριζάρει», «αμφισβητείται» μια περιοχή.

Η Ελλάδα πώς πρέπει να αντιδράσει;

Η Τουρκία έχει ένα χαρακτηριστικό. Πρέπει να λαμβάνει σαφή και καθαρά μηνύματα. Αλλιώς δημιουργείται σύγχυση. Είναι αυτό που έχει πάθει τώρα η Άγκυρα με την Αμερική και τους ρωσικούς πυραύλους S-400. Η μη επιβολή κυρώσεων εκ μέρους του αμερικανού προέδρου Τραμπ, δίνει την εντύπωση στον Ερντογάν ότι έχει περιθώριο χειρισμό του θέματος χωρίς να υπάρχουν υποχρεωτικά επιπτώσεις στη χώρα του. Η ελληνική εξωτερική πολιτική γνωρίζει καλά αυτό το τουρκικό χαρακτηριστικό. Κατά συνέπεια, πρέπει να δοθεί και το σαφές μήνυμα ότι δεν θα γίνουν δεκτές τέτοιες ενέργειες σε περιοχή που θεωρούμε ότι είναι δική μας υφαλοκρηπίδα

Δηλαδή πρέπει η Ελλάδα να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που διαθέτει στη διάθεσή της, έστω και αν οδηγηθούμε σε σύγκρουση με την Τουρκία;

Τα μηνύματα δεν χρειάζεται να συνοδεύονται από πολεμικές κραυγές ή απειλές. Αυτό είναι ένα πεδίο που βολεύει πρωτίστως στην Άγκυρα. Χρησιμοποιεί την ελεγχόμενη ένταση, περιλαμβανομένων και των λεκτικών προκλήσεων, για να δημιουργήσει την εντύπωση ότι υπάρχουν διαφιλονικούμενες περιοχές και γκρίζες ζώνες κυριαρχίας. Εδώ και αρκετές δεκαετίες η μόνιμη επωδός της διεθνούς κοινότητας σε εντάσεις, όχι μόνο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και γενικότερα, είναι «μη μαλώνετε! Συζητήστε!». Πρόκειται για την αγγλική φράση «donotfight, talk!». Επομένως, χρειάζονται καθαρά και σαφή μηνύματα και αποφυγή λεκτικών ακροτήτων. Δεν χρειάζεται να πούμε ότι θα στείλουμε πολεμικά πλοία στην περιοχή. Η Άγκυρα γνωρίζει καλά ότι θα γίνει. Εάν περάσει σαφές μήνυμα με τις κόκκινες γραμμές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, η Άγκυρα δεν θα τις διασχίσει. Όσο προκλητική και να είναι, η τουρκική πολιτική ηγεσία δεν επιθυμεί πόλεμο με την Ελλάδα διότι γνωρίζει ότι θα είναι καταστροφικός και για τις δύο χώρες.

Στην Κύπρο, μέχρι πού εκτιμάτε ότι θα το πάει η Τουρκία για τις γεωτρήσεις;

Οι ανακαλύψεις υδρογονανθράκων σε περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ που ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία απειλούν να ανατρέψουν δύο στρατηγικές επιλογές της Τουρκίας. Η πρώτη επιλογή αφορά στην δήθεν επίλυση του κυπριακού με την τουρκική εισβολή το 1974 και τη συνεχιζόμενη κατοχή. Η δεύτερη στρατηγική επιλογή είναι η μετατροπή της Τουρκίας στο μοναδικό άξονα μεταφοράς φυσικού αερίου από την Ανατολή στη νότια Ευρώπη μετά το 2000. Οι υδρογονάνθρακες θέτουν εκ νέου το Κυπριακό αποδεικνύοντας ότι δεν έχει λυθεί από το 1974. Επίσης ανοίγουν θεωρητικώς μία εναλλακτική όδευση προς την ΕΕ κατ’ ευθείαν από τη Μεσόγειο. Γι’ αυτόν τον λόγο αντιδρά τόσο έντονα η Τουρκία. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει δαπανήσει 1 δισεκατομμύριο € τα τελευταία έξι χρόνια για να αγοράσει ή ναυπηγήσει σεισμογραφικά και γεωτρητικά σκάφη. Ο Ερντογάν είναι αποφασισμένος να κυνηγήσει τρεις στόχους. Άμεσα θέλει να εμποδίσει την εκτέλεση του ενεργειακού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μεσοπρόθεσμα θέλει να έχει άμεση εμπλοκή στον έλεγχο των ενεργειακών αποθεμάτων νοτίως της Κύπρου. Σε βάθος χρόνου και με την προϋπόθεση ότι θα βρεθούν επαρκείς ποσότητες υδρογονανθράκων, θέλει να μεταφέρει το αέριο της ευρύτερης περιοχής μέσω του εδάφους της. Κατά συνέπεια, έχει ξεκινήσει μία περίοδος εντάσεως που θα διαρκέσει αρκετό καιρό.

Πολλοί, πάντως, εκτιμούν πως τελικός στόχος της Άγκυρας είναι να οδηγήσει τη Λευκωσία –για κάποιους και την Αθήνα- σε έναν εφ’ όλης της ύλης διάλογο. Συμφωνείτε;

Οι υδρογονάνθρακες είναι για την Τουρκία το μόνο θέμα συζητήσεως γύρω από το Κυπριακό. Ως προς την Ελλάδα πράγματι επιθυμεί έναν εφ’ όλης της ύλης διάλογο. Στον διάλογο θα πρέπει να εντάξουμε και το γεγονός ότι από το 2012 η Τουρκία θεωρεί ότι της ανήκει όλη η περιοχή ανάμεσα στη Ρόδο και στην Κύπρο. Εμφανίζεται όμως «γενναιόδωρα» να δείχνει διάθεση να συζητήσει με την Ελλάδα για το πώς θα συνεκμεταλλευθεί πιθανά ενεργειακά κοιτάσματα που βρίσκονται στις περιοχές υφαλοκρηπίδας νοτίως της Ρόδου, της Κάσου, της Καρπάθου και της Κρήτης καθώς και σε περιοχές της ΑΟΖ νοτίως της Κύπρου. Είναι καινοφανείς απόψεις που δεν έχουν καμία σχέση με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Η Τουρκία δεν έχει ούτε θαλάσσιο μέτωπο προς τις συγκεκριμένες περιοχές.

Τελικά πόσο αντέχει, κατά την άποψή σας, το Κυπριακό, να στηρίζετε στη …μη λύση;

Διάβασα μία συνέντευξη του τουρκοκύπριου διαπραγματευτή Οζερσάι. Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι τόσες γενιές μορφωμένων ανθρώπων περνούν από την ίδια αίθουσα διαπραγματεύσεων επί 50 χρόνια χωρίς αποτέλεσμα. Και καταλήγει στο ότι πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί. Η δική μου απάντηση είναι ότι οι επιδιώξεις της κάθε πλευράς στο Κυπριακό απέχουν τόσο πολύ μεταξύ τους που δεν μπορεί να βρεθεί ελάχιστος κοινός τόπος. Στο παρελθόν η Τουρκία είχε επιλέξει ως λύση τη «μη λύση», δηλαδή τη διαιώνιση της παρούσας καταστάσεως. Μετά την ανακάλυψη υδρογονανθράκων στο νότιο τμήμα του νησιού η Τουρκία δεν είναι πια ικανοποιημένη από τη «μη λύση». Οι υδρογονάνθρακες είναι πλέον αναπόσπαστο τμήμα των συζητήσεων για το Κυπριακό. Η συζήτηση για το αέριο, όμως, δεν οδηγεί υποχρεωτικά σε επίλυση του Κυπριακού. Μπορεί να περιοριστεί στη συμμετοχή της Τουρκίας στην εκμετάλλευση και διαχείρισή των υδρογονανθράκων. Εάν το επιτύχει, θα ξαναγυρίσει στην αντίληψη ότι λύση συνιστά η «μη λύση».

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πώς πρέπει να κινηθεί έναντι της Άγκυρας; Και πού μπορεί, κατά τη γνώμη σας, να προσβλέπει;

Δυστυχώς η νέα μου ιδιότητα, του βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, επιβάλλει ορισμένα πράγματα να μη μπορούν να λεχθούν δημοσίως. Οπωσδήποτε πάντως το όπλο που χρησιμοποίησαν όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις μετά το 1999, αυτό της ευρωπαΐκής πορείας της Τουρκίας, είναι μετά το Brexit άχρηστο. Ούτε η Τουρκία ενδιαφέρεται να μπει στην ΕΕ, ούτε και η ΕΕ θέλει να δει την Τουρκία στους κόλπους της. Επομένως χρειαζόμαστε σε αυτό το πεδίο μία καινούργια στρατηγική.