Ανησυχία για τις βλέψεις της Τουρκίας στα Βαλκάνια

Το μακρύ χέρι της Τουρκίας απλώνεται στα Βαλκάνια και μετά το δημοψήφισμα εντείνεται η ανησυχία για τη στάση του Ερντογάν στην περιοχή.

Οι συνέπειες, ο αντίκτυπος και οι προεκτάσεις του δημοψηφίσματος στην Τουρκία, ως προς τη μεγάλη εικόνα της θέσης του Ερντογάν στην εσωτερική πολιτική σκηνή και τις σχέσεις με την ΕΕ, έχουν εν πολλοίς αναλυθεί σε βάθος.

Μία παράμετρος όμως, που ακόμα δεν έχει τύχει της προσοχής των αναλυτών και που αφορά άμεσα τη χώρα μας είναι η στάση του Ερντογάν εφεξής απέναντι στα Βαλκάνια, όπως επισημαίνει το Δίκτυο για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Για την τουρκική πολιτική στάση και φιλοσοφία εδώ και χρόνια τα Βαλκάνια είναι πολιτισμικά και πολιτικά ευαίσθητες περιοχές υψηλής προτεραιότητας, υπενθυμίζει καταρχήν στην ανάλυση του το Δίκτυο.

Κυρίως από τη δεκαετία του 90 και εφεξής, τα Βαλκάνια θεωρούνται ως “φυσική ενδοχώρα” της Τουρκίας όσο υπερβολικό και αν ακούγεται. Η Τουρκία έχει συμβάλει στην οικονομική ενίσχυση της περιοχής, στις προσπάθειες για ειρήνευση και έχει παίξει ρόλο στην εγκαθίδρυση θεσμών όπως: Southeast European Cooperative Initiative, Stability Pact, South-East European Cooperation Process, and NATO-led South East Europe Initiative.

Όπως επισημαίνει το Δίκτυο, το λεγόμενο soft power (ήπια ισχύς) της Τουρκίας στην περιοχή είναι αρκετά ευδιάκριτο.

“Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι τουρκικές τηλεοπτικές σειρές που όχι μόνο καταγράφουν ρεκόρ τηλεθέασης, αλλά υποδόρια περνούν το τουρκικό μοντέλο ζωής που είναι μία μείξη Ισλάμ, ανάπτυξης και παράδοσης. Επίσης, σχεδόν όλες οι χώρες δεν χρειάζονται βίζα για ταξίδια στην Τουρκία, ενώ τουρκικά σχολεία και πανεπιστήμια λειτουργούν στην περιοχή”, αναφέρει η σχετική ανάλυση.Η γεωγραφική εγγύτητα των Βαλκανίων και της Τουρκίας λειτουργεί ενισχυτικά για το εμπόριο καθώς περίπου 150.000 τουρκικά φορτηγά περνούν κάθε χρόνο τα βαλκανικά σύνορα.

Το εμπόριο ανάμεσα στα Βαλκάνια και την Τουρκία από 3 δισ δολλάρια το 2000 ανήλθε στα 19 δισ το 2011.

Το Δίκτυο υπενθυμίζει ότι οι μουσουλμανικές κοινότητες της Σερβίας και της Βοσνίας Ερζεγοβίνης έσπευσαν ασμένως να πανηγυρίσουν την πύρρειο νίκη του Ερντογάν στο δημοψήφισμα. 

Ο Τούρκος Πρόεδρος δέχθηκε τα συγχαρητήρια του Bakir Izetbegović, του Βόσνιου που συμμετέχει στην τριμερή προεδρία της χώρας και Προέδρου του Κόμματος της Δημοκρατικής Δράσης.

Το αποτέλεσμα χαιρετίστηκε επίσης από τον Sulejman Ugljanin, τον Επικεφαλής του Βοσνιακού Εθνικού Συμβουλίου, ένα αντιπροσωπευτικό σώμα της βοσνιακής μειονότητας στη Σερβία.

Ο ίδιος δήλωσε ότι κάθε νίκη του Ερντογάν είναι νίκη των Βόσνιων της περιοχής του Σαντσάκ (σέρβική περιοχή, πρώην τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας).

Η αλήθεια είναι ότι ο Ερντογάν από την αρχή της πολιτικής του καριέρας στήριζε στα Βαλκάνια όσους θεωρούσε ότι αποτελούν τη συνέχεια της οθωμανικής παράδοσης, εκτιμά το Δίκτυο.

Υπενθυμίζει χαρακτηριστικά ότι ο πρώτος πρόεδρος της Βοσνίας Alija Izetbegović, που πέθανε το 2003, είπε ότι “αφήνω τη Βοσνία στα χέρια του Ερντογάν”.

“Με δεδομένη την κρίση στις σχέσεις του Ερντογάν με την ΕΕ και τις ΗΠΑ που διογκώθηκαν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, είναι αρκετά εύλογη η στήριξη των Μουσουλμάνων της Σερβίας και της Βοσνίας στον Ερντογάν και τούμπαλιν. Και εκείνοι έχουν λόγο να ενισχύσουν τις νεο -οθωμανικές βλέψεις του Ερντογάν στα Βαλκάνια και εκείνος πλέον στο βαθμό που δεν νιώθει δεσμευμένος από τις δυτικές του σχέσεις”, εκτιμά το Δίκτυο στην ανάλυση του και προειδοποιεί:

“Εάν οι σχέσεις με την ΕΕ παγώσουν περαιτέρω και αν η ΕΕ δεν δώσει σαφή δείγματα ευρωπαϊκής προοπτικής και ανάπτυξης στις χώρες των Βαλκανίων,  η Τουρκία θα έχει κίνητρο να προσπαθήσει να δημιουργήσει τη δική της σφαίρα επιρροής στα Βαλκάνια, διχάζοντας την περιοχή ανάμεσα στην κλονιζόμενη από τις κρίσεις ΕΕ και την κατ επίφαση (τουλάχιστον μέχρι να φανεί η εξέλιξη της οικονομίας) περιφερειακή δύναμη που λογίζεται η Τουρκία.”

Το Δίκτυο τονίζει ότι δεν είναι καθόλου αμελητέο γεγονός η «εξαγωγή» τουρκικών κομμάτων στα Βαλκάνια.

Μία έδρα στο Κοινοβούλιο του Κοσσυφοπεδίου, έχει και το εκεί τουρκικό κόμμα, με επίσημη ονομασία: «KDTP – Τουρκικό Δημοκρατικό Κόμμα του Κοσσυφοπεδίου – Kosova Demokratik Türk Partisi», και 7.879 ψήφους (1%).

Στην δε Βουλγαρία, η διαμάχη σε σχέση με την εξωτερική πολιτική του παλαιού «Κόμματος Δικαιωμάτων και Ελευθεριών», προκάλεσε τη δημιουργία ενός νέου πολιτικού σχηματισμού με φιλοτουρκικές διαθέσεις, με το όνομα: «Δημοκράτες για Υπευθυνότητα, Ελευθερία και Ανοχή» (DOST).

Προβλεπει δε ότι στο ίδιο πλαίσιο αναζωπύρωσης του νεο – οθωμανισμού θα ενταχθούν και άλλες δύο σφαίρες επιρροής της Τουρκίας, ο Καύκασος και η Μ. Ανατολή.

“Είναι σφόδρα πιθανό στήριξη στις βλέψεις του Ερντογάν να δούμε και από την Αλβανία, το Κόσσοβο και τη Δυτική FYROM. Οι Αλβανοί άλλωστε είναι για τον Ερντογάν στρατηγικός εταίρος στην περιοχή”, εκτιμά επίσης το Δίκτυο.

Η ανάλυση δεν παραγνωρίζει ότι σε κάθε περίπτωση η προτεραιότητα του Ερντογάν είναι το εσωτερικό μέτωπο, δηλαδή η οικονομία, οι εσωτερικές ισορροπίες και αργότερα τα Βαλκάνια.

Προβλέπει όμως ότι: “Καθώς θα προχωρά η σταδιακή εσωτερική διαδικασία ελέγχου της χώρας, τα Βαλκάνια θα αποτελέσουν πεδίο εύκολης άσκησης νεο – οθωμανικών τάσεων και εξαγωγής μεγαλοϊδεατισμού.” 

AP Photo/Lefteris Pitarakis, file