Brexit: Ένα βήμα πιο κοντά στην οριστική έξοδο

Habemus συμφωνίαm! Αυτό αναφώνησε καταρχάς το Λονδίνο και έσπευσαν να επικυρώσουν κι οι Βρυξέλλες. “Αυτή η συμφωνία είναι ένα αποφασιστικό, κρίσιμο βήμα για την κατάληξη αυτών των διαπραγματεύσεων… Αλλά έχουμε πολλή δουλειά ακόμα” δήλωσε ο επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ για το Brexit Μισέλ Μπαρνιέ. “Ο δρόμος για τη διασφάλιση μιας ήπιας εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από το μπλοκ, εξακολουθεί να είναι μακρύς και δυνητικά δύσκολος”, συμπλήρωσε.

Έτσι είναι. Οι μήνες των εντατικών διαπραγματεύσεων κατέληξαν σε ένα κείμενο κοντά στις 600 σελίδες, το οποίο δίνει απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα που προέκυψαν από την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ, όπως τα “σκληρά σύνορα” μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Ιρλανδίας.  Ωστόσο, δεν είναι οριστικό. Μέχρι το Δεκέμβριο 2020 θα πρέπει να υπάρξει μια νέα, οριστική συμφωνία για την απ-ένταξη της Βρετανίας από την ΕΕ. Ο Ευρωπαίος διαπραγματευτής δήλωσε ότι υπάρχει πιθανότητα παράτασης αυτής της μεταβατικής περιόδου για μία φορά με συμφωνία. “Στόχος είναι να επιτευχθεί συμφωνία πριν από το τέλος της μεταβατικής περιόδου. Δεν πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή το “backstop”( δηλαδή ο μηχανισμός ασφαλείας)”, είπε με νόημα ο Μπαρνιέ.

Το σχέδιο της συμφωνίας περιλαμβάνει 185 άρθρα, 3 πρωτόκολλα και μια σειρά από παραρτήματα. Το πιο βασικό θέμα αντιπαράθεσης, αυτό των σκληρών συνόρων στην Ιρλανδία, ο Μπαρνιέ τόνισε ότι βρέθηκε πρόσκαιρη λύση “και θα κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να επιλύσουμε το θέμα μακροπρόθεσμα μέσω μιας μελλοντικής συμφωνίας”.

Ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ επεσήμανε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμοι για το επόμενο στάδιο της διαδικασίας για το Brexit. Αυτά επισημαίνονται σε επιστολή του προς τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, με τον οποίον συναντιέται σήμερα νωρίς το πρωί ο Ευρωπαίος διαπραγματευτής. Οι δυο τους αναμένεται να επισημοποιήσουν το “ραντεβού” των 28 για την επικύρωση του Brexit στις 25 Νοεμβρίου, εδώ στις Βρυξέλλες.

Την εξέλιξη χαιρέτησε και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. “Αυτή η συμφωνία είναι ένα ορόσημο προς μια αξιόπιστη και βιώσιμη μελλοντική σχέση μεταξύ της ΕΕ και της Βρετανίας”.

Η βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι κατέληξε με την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σχέδιο μιας συμφωνίας για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, όμως πρέπει να πείσει το διχασμένο υπουργικό συμβούλιό της και στη συνέχεια το κοινοβούλιο να το εγκρίνει.

Επόμενα βήματα

Εφόσον η συμφωνία επιβεβαιώθηκε από το υπουργικό συμβούλιο, θα γίνει η Σύνοδος Κορυφής όπου οι ηγέτες της ΕΕ θα συμφωνήσουν με το κείμενο. Η Βρετανή πρωθυπουργός Τερέζα Μέι θα πρέπει να δημοσιοποιήσει στο βρετανικό κοινοβούλιο τη συμφωνία αποχώρησης καθώς και το περίγραμμα μιας συμφωνίας για τις μελλοντικές σχέσεις της Βρετανίας με την ΕΕ.

Θα ακολουθήσει συζήτηση, που αναμένεται να διαρκέσει αρκετές ημέρες και θα τελειώσει με μια ψηφοφορία στην κάτω βουλή για την έγκριση της συμφωνίας.

Το πώς θα διεξαχθούν η συζήτηση και η ψηφοφορία δεν έχει ακόμη αποφασιστεί και υπάρχουν έντονες διαφωνίες στο θέμα αυτό, καθώς θα μπορούσε να συμβάλει στη διαμόρφωση του αποτελέσματος.

Υπουργοί υποστηρίζουν πως οποιαδήποτε κοινοβουλευτική έγκριση της συμφωνίας πρέπει να είναι ξεκάθαρη. Διαφορετικά υποστηρίζουν πως η ψηφοφορία μπορεί να μην ανταποκρίνεται στα νομικά κριτήρια για την επικύρωση της συμφωνίας αποχώρησης.

Οι αντίπαλοι της Μέι στο ζήτημα του Brexit θέλουν να χρησιμοποιήσουν τη συζήτηση για να δείξουν πως η πλειοψηφία υποστηρίζει μια διαφορετική στρατηγική, όπως ένα δεύτερο δημοψήφισμα ή την παραμονή μέσα στην τελωνειακή ένωση της ΕΕ. Η Μέι πάντως το ξεκαθάρισε ότι “δεύτερο δημοψήφισμα δεν θα υπάρξει”.

Μπορεί να υπάρξουν πολλαπλές ψηφοφορίες οι οποίες, αν και δεν είναι νομικά δεσμευτικές, θα είναι δύσκολο να αγνοηθούν, σε περίπτωση που αποκαλύψουν στήριξη για μια εναλλακτική ρύθμιση της εξόδου.

Το πώς θα γίνει θα αποφασισθεί αργότερα, με βάση τις συστάσεις των βουλευτών. Η νομοθεσία προβλέπει μόνο ότι οι υπουργοί θα πρέπει να προσπαθήσουν να διεξαγάγουν μια συζήτηση πριν κληθεί να ψηφίσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Το θέμα θα συζητήσει επίσης και η μη αιρετή Βουλή των Λόρδων. Ωστόσο, δεν θα έχει την εξουσία να την μπλοκάρει.

Ψηφοφορία

Οι βουλευτές θα ψηφίσουν ένα πακέτο που αποτελείται από τη συμφωνία αποχώρησης που συμφωνήθηκε χθες- ένα νομικό έγγραφο που ρυθμίζει θέματα όπως τα δικαιώματα των πολιτών, η οικονομική διευθέτηση, το δίχτυ ασφαλείας (backstop) για το ζήτημα των ιρλανδικών συνόρων και οι όροι της περιόδου εφαρμογής που έχει σχεδιαστεί για να εξομαλύνει τη διαδικασία εξόδου. Θα αποφασίσουν επίσης το πλαίσιο της μελλοντικής σχέσης — ένα μη νομικό έγγραφο που θα καθορίζει πώς η Βρετανία και η ΕΕ θα εργασθούν μαζί μακροπρόθεσμα σε θέματα όπως το εμπόριο και η ασφάλεια.

Ένα από τα πρωτόκολλα είναι της Κύπρου και αφορά τους Κύπριους πολίτες που διαμένουν στα εδάφη της βρετανικής βάσης του νησιού. «Το πρωτόκολλο επιτρέπει στη συνέχιση των ήδη υπαρχόντων συμφωνιών μεταξύ Κύπρου και Ηνωμένου Βασιλείου, επιτρέποντας στους 11.000 Κύπριους πολίτες που διαμένουν σε αυτά τα βρετανικά εδάφη να συνεχίσουν να ζουν όπως σήμερα», δήλωσε ο Μισέλ Μπαρνιέ.

Περίπου 320 ψήφοι χρειάζονται για να εξασφαλισθεί η πλειοψηφία στην 650μελή Βουλή των Κοινοτήτων, ανάλογα με τις αποχές και τις απουσίες. Μερικά αιρετά μέλη του σώματος δεν καταλαμβάνουν ποτέ τις έδρες τους.

Η ψηφοφορία διεξάγεται με απλή πλειοψηφία. Στο τέλος μιας συζήτησης, ο πρόεδρος του σώματος ζητάει χαρακτηριστικά απ’ αυτούς που είναι υπέρ της πρότασης να φωνάξουν “έι” (ναι) και μετά απ’ αυτούς που είναι κατά να πουν “νόου” (όχι). Αν κάποιοι βουλευτές φωνάξουν “νόου”, ο πρόεδρος ζητεί να διεξαχθεί επίσημη ψηφοφορία.

Οι βουλευτές ψηφίζουν περνώντας από διαφορετικές πόρτες, μακριά από τις κάμερες και το κοινό. Μόλις ολοκληρωθεί η καταμέτρηση, οι βουλευτές επιστρέφουν στην αίθουσα. Ο ψηφολέκτης ανακοινώνει στη συνέχεια το αποτέλεσμα.

Θα περάσει τελικά;

Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το κυβερνών Συντηρητικό Κόμμα έχει 315 βουλευτές. Κυβερνά με πλειοψηφία χάρη σε μια συμφωνία με τους 10 βουλευτές του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος (DUP) της Βόρειας Ιρλανδίας.

Το κόμμα της Μέι δεν είναι ενωμένο πίσω από το σχέδιό της. Ευρωσκεπτικιστές πιστεύουν πως αφήνει τη Βρετανία υπερβολικά δεμένη με τους κανόνες της ΕΕ ενώ φιλοευρωπαίοι βουλευτές λένε πως οι σχέσεις δεν είναι αρκετά στενές. Και οι δύο ομάδες είναι αρκετά μεγάλες για να προκαλέσουν μια ήττα.

Η υποστήριξη του DUP εξαρτάται από τη λύση που θα συμφωνηθεί για το σύνορο ανάμεσα στη βρετανική επαρχία της Βόρειας Ιρλανδίας και την Ιρλανδική Δημοκρατία. Το κόμμα έχει δηλώσει πως δεν θα υποστηρίξει οποιαδήποτε συμφωνία αφήσει τη Βόρεια Ιρλανδία να υπόκειται σε διαφορετικούς κανόνες από το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο.

Το αντιπολιτευόμενο Εργατικό Κόμμα, το οποίο έχει 257 βουλευτές, έχει δεσμευθεί ότι θα καταψηφίσει οποιαδήποτε συμφωνία δεν ανταποκρίνεται στα κριτήριά του. Αυτό είναι απίθανο να συμβαίνει με τα σημερινά δεδομένα, έτσι μπορεί κανείς να αναμένει πως οι περισσότεροι βουλευτές των Εργατικών θα ψηφίσουν κατά.

Ωστόσο μερικοί αντάρτες των Εργατικών μπορεί να ψηφίσουν μαζί με την κυβέρνηση για να αποφευχθεί ο κίνδυνος ενός Brexit χωρίς συμφωνία.

Οι 35 βουλευτές του Εθνικού Κόμματος της Σκωτίας αναμένεται να ψηφίσουν κατά της συμφωνίας, όπως και οι 12 Φιλελεύθεροι Δημοκράτες.

 Ακόμα κι αν κερδίσει η Μέι, το θέμα δεν θα έχει τελειώσει. Η κυβέρνηση πρέπει να περάσει χωριστή νομοθεσία για την εφαρμογή της συμφωνίας αποχώρησης και την ολοκλήρωση της διαδικασίας επικύρωσης. Αυτή θα είναι γνωστή ως το Νομοσχέδιο για τη Συμφωνία Αποχώρησης από την ΕΕ. Θα εξετασθεί από την κυβέρνηση και μπορεί να υπάρξουν αλλαγές. Πρέπει αν υιοθετηθεί πριν από τις 29 Μαρτίου 2019.

Αν η Τερέζα Μέι χάσει, αυτό θα σημάνει ανατροπή της κυβέρνησής της. Βάσει του νόμου, αν η κυβερνητική πρόταση απορριφθεί, οι υπουργοί έχουν 21 ημέρες στη διάθεσή τους για να δηλώσουν πώς σκοπεύουν να προχωρήσουν. Η κυβέρνηση έχει δηλώσει πως, αν η συμφωνία απορριφθεί, η Βρετανία θα εγκαταλείψει την ΕΕ χωρίς συμφωνία.

Πρέπει στη συνέχεια να οργανωθεί μια κοινοβουλευτική συζήτηση η οποία θα μπορούσε να δώσει στους βουλευτές άλλη μια ευκαιρία να παρουσιάσουν αλλαγές — επιτρέποντας ουσιαστικά τη διεξαγωγή ψηφοφορίας για μια εναλλακτική οδό. Οι αλλαγές δεν θα είναι δεσμευτικές αλλά, αν εγκριθούν, η Μέι θα είναι δύσκολο να τις αγνοήσει.

Είναι επίσης τεχνικά δυνατό για την κυβέρνηση να οργανώσει μια δεύτερη ψηφοφορία και να ζητήσει και πάλι την έγκριση των βουλευτών είτε για τις ίδιες είτε για τις τροποποιημένες διατάξεις.