Δέκα ερωτήσεις και απαντήσεις για την Αναθεώρηση του Συντάγματος

Ενόψει της συγκρότησης της Ειδικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για την Αναθεώρηση του Συντάγματος, ακολουθούν δέκα ερωτήσεις και οι απαντήσεις τους για την κορυφαία αυτή διαδικασία της αναθεώρησης του καταστατικού χάρτη της χώρας.

1. Τι σημαίνει Αναθεώρηση του Συντάγματος;

Αναθεώρηση του Συντάγματος είναι η τροποποίηση ή κατάργηση ή αντικατάσταση ή προσθήκη ή αυθεντική ερμηνεία συνταγματικών διατάξεων, η οποία ενεργείται στο πλαίσιο του ισχύοντος Συντάγματος και με τη διαδικασία που το Σύνταγμα προβλέπει.

2. Ποιες διατάξεις ορίζουν τη διαδικασία της Αναθεώρησης του Συντάγματος;

Το άρθρο 110 του Συντάγματος καθορίζει τη διαδικασία της Αναθεώρησης, καθώς και το άρθρο 119 του Κανονισμού της Βουλής.

3. Πόσες ψήφους απαιτεί μια διάταξη για να αναθεωρηθεί;

Όποιες διατάξεις συγκεντρώσουν σε αυτή τη Βουλή 180 ψήφους, δηλαδή, πλειοψηφία τριών πέμπτων, τότε στην αναθεωρητική Βουλή, την επόμενη Βουλή δηλαδή, αρκεί για αυτές πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, ήτοι 151 ψήφοι. Αντιθέτως, όποιες διατάξεις στην παρούσα Βουλή συγκεντρώσουν πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, αλλά όχι πλειοψηφία τριών πέμπτων, τότε στην αναθεωρητική Βουλή θα απαιτήσουν 180 ψήφους.

4. Η απόφαση που θα λάβει η παρούσα Βουλή για τις προς αναθεώρηση διατάξεις σε ποιον βαθμό δεσμεύει την επόμενη Βουλή;

Η απόφαση αυτής της Βουλής προσδιορίζει ειδικά και δεσμευτικά τις υπό αναθεώρηση διατάξεις, αλλά δεν προσδιορίζει το ακριβές νέο περιεχόμενό τους, το οποίο αποτελεί έργο της επόμενης Βουλής. Ακολουθούν εκλογές και το εκλογικό σώμα αναδεικνύει την επόμενη Βουλή. Η Βουλή που προκύπτει από τις εκλογές αυτές είναι η «αναθεωρητική» Βουλή, η οποία στην πρώτη σύνοδό της θα αποφασίσει σχετικά με τις αναθεωρητέες διατάξεις.

5. Αν η παρούσα Βουλή καθορίζει τον κατάλογο των διατάξεων που πρέπει να αναθεωρηθούν, τότε γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ στην πρότασή του καταθέτει και σχέδιο των προτεινομένων προς αναθεώρηση διατάξεων;

Ο ΣΥΡΙΖΑ δηλώνει ότι θα επιδιώξει συναινέσεις, όχι μόνο ως προς τον κατάλογο των άρθρων που θα αναθεωρηθούν, αλλά και ως προς την κατεύθυνση της αναθεώρησής τους, και επικαλούμενος την απόφαση του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου 11/2003, εκφράζει την πεποίθηση ότι η τελική πρόταση της Ειδικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος θα πρέπει να προσδιορίζει δεσμευτικά και το περιεχόμενο των αναθεωρητέων διατάξεων.

6. Αν σε αυτή τη Βουλή ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της διαδικασίας αναθεώρησης του Συντάγματος, η επόμενη Βουλή είναι οπωσδήποτε «αναθεωρητική»;

Όχι. Αφού η αναθεώρηση αποφασιστεί από την παρούσα Βουλή, η επόμενη Βουλή, κατά την πρώτη σύνοδό της αποφασίζει με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των μελών της σχετικά με τις αναθεωρητέες διατάξεις. ‘Αρα, για να είναι αναθεωρητική η επόμενη Βουλή απαιτούνται τουλάχιστον 151 ψήφοι. Η ΝΔ προσέρχεται σήμερα στη διαδικασία, με δική της πρόταση, αλλά δεν δεσμεύεται ότι θα καταστήσει αναθεωρητική την επόμενη Βουλή, αν εκείνη αναδειχθεί κυβέρνηση στις προσεχείς εκλογές, καθώς, όπως δήλωσε σήμερα ο Πρόεδρος της Κυριάκος Μητσοτάκης, «η ΝΔ δεν θα συναινέσει σε εργαλειακή αναθεώρηση. Δεν θα επιτρέψουμε συρρικνωμένη αναθεωρητική διαδικασία και θα εμποδίσουμε μια τέτοια εξέλιξη ως η επόμενη κοινοβουλευτική πλειοψηφία».

7. Η «αναθεωρητική» Βουλή μπορεί να προσθέσει ή να αφαιρέσει κάποιες από τις υπό αναθεώρηση διατάξεις;

Όχι. Η «αναθεωρητική» Βουλή δεσμεύεται από τον καθορισμό των υπό αναθεώρηση διατάξεων που έκανε η προηγούμενη Βουλή (σ.σ.: Η παρούσα), αλλά δεν δικαιούται να επεκτείνει την αναθεωρητική πρωτοβουλία σε άλλες διατάξεις. Ουσιαστικά η δέσμευση αυτή συνιστά δικλείδα ασφαλείας, καθώς η Βουλή που έχει αρχικά την αναθεωρητική πρωτοβουλία προσδιορίζει τις αναθεωρητέες διατάξεις, χωρίς ωστόσο να μπορεί να τις αναθεωρήσει. Απεναντίας, η νεοεκλεγμένη «αναθεωρητική» Βουλή προσδιορίζει το περιεχόμενό τους, χωρίς ωστόσο να μπορεί να αναθεωρήσει διατάξεις άλλες από αυτές που προσδιόρισε η προηγούμενη Βουλή.

8. Είναι δυνατόν να αναθεωρηθούν όλα τα άρθρα του Συντάγματος;

Όχι. Το άρθρο 110 του Συντάγματος ορίζει ότι οι διατάξεις του Συντάγματος υπόκεινται σε αναθεώρηση, εκτός από εκείνες που καθορίζουν τη βάση και τη μορφή του πολιτεύματος, ως Προεδρευομένης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, καθώς και από διατάξεις των άρθρων 2 παράγραφος 1, άρθρο 4 παράγραφοι 1,4 και 7, το άρθρο 5 παράγραφοι 1 και 3, το άρθρο 13 παράγραφος 1 και 26.

9. Μπορεί οποτεδήποτε να γίνεται αναθεώρηση του Συντάγματος;

Όχι. Σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 110 του Συντάγματος, δεν επιτρέπεται να κινηθεί νέα διαδικασία αναθεώρησης, πριν παρέλθουν πέντε έτη από την περάτωση της προηγούμενης. Η διάταξη αυτή απονέμει ιδιάζουσα βαρύτητα σε κάθε αναθεώρηση διότι, ανεξάρτητα από το περιεχόμενό της, την επιτυχία της ή μη και την έκτασή της, δεσμεύει το Σύνταγμα για πέντε έτη. Η ρύθμιση αυτή αποσκοπεί, προδήλως, να αποτρέψει τις κυβερνήσεις από συχνές και ευκαιριακές αναθεωρήσεις, οι οποίες μπορούν τελικά να έχουν αντίθετο αποτέλεσμα και να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο το κράτος δικαίου.

10. Πότε εφαρμόζεται η αναθεώρηση;

Κάθε ψηφιζόμενη αναθεώρηση διατάξεων του Συντάγματος δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μέσα σε δέκα ημέρες αφότου επιψηφιστεί από τη Βουλή και τίθεται σε ισχύ με ειδικό ψήφισμά της.