Έκθεση Πισσαρίδη: Ελληνική “Σίλικον Βάλεϊ” αλλά και μείωση του μισθολογικού κόστους

«Η ενσωμάτωση καινοτόμων μεθόδων στην παραγωγική διαδικασία είναι καθοριστικός παράγοντας για την ανάπτυξη μιας χώρας, και ο μόνος παράγοντας σε μακροχρόνιο ορίζοντα». Με αυτή την αξιακή προσέγγιση η Έκθεση της επιτροπής Πισσαρίδη στις προτάσεις για την ελληνική οικονομία θεωρεί την «καινοτομία» ως ένα κομβικό και ξεχωριστό πεδίο στο οποίο πρέπει να υπάρξει ιδιαίτερη μέριμνα.

Η Επιτροπή Πισσαρίδη διπιστώνει ότι υφίσταται σημαντική διαστρωμάτωση στα εταιρικά σχήματα που δραστηριοποιούνται στον χώρο της καινοτόμας επιχειρηματικής δραστηριότητας. Επισημαίνει ότι υπάρχουν οικογενειακές επιχειρήσεις, μεσαίες επιχειρήσεις της τάξης των 50 έως 100 εργαζομένων αλλά και πολυεθνικές εταιρίες με παραρτήματα στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά φαίνεται να καταλήγει στο ότι οι διαφοροποιήσεις αυτές των μεγεθών, δεν εμποδίζουν την ύπαρξη μίας «ενιαίας συνταγής» για το πώς μπορεί να αναπτυχθεί η καινοτομία στην Ελλάδα. Παράλληλα θεωρεί ότι το πεδίο αυτό χρήζει άμεσων παρεμβάσεων αφού όπως σημειώνεται «η Ελλάδα κατατάσσεται 41η στον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας και 57η στον Παγκόσμιο Δείκτη Ανταγωνιστικότητας, από τις 129 και 140 χώρες αντίστοιχα, με μόνο την Κροατία να βρίσκεται κάτω από αυτήν σε αμφότερους τους δείκτες μεταξύ των χωρών της ΕΕ».

Χρηματοδότηση

Ως ένα από τα πλέον σημαντικά σημεία η επιτροπή θεωρεί την χρηματοδότηση η οποία μπορεί – όπως εκτιμά – να απαντηθεί από την ενίσχυση της δυνατότητας δημιουργίας εταιρικών χρηματοδοτικών σχημάτων όπου θα συμμετέχει και το δημόσιο. Γίνεται λόγος για «φορολογικά κίνητρα για Business Angels (έχουν νομοθετηθεί πρόσφατα)» αλλά και «δημόσια συμμετοχή σε Venture Capital funds, με τρόπο που δεν θα αφήνει χρονικά κενά. Ενδεικτικό μέγεθος: 400 εκατ. ευρώ κάθε τρία χρόνια που θα συνδυάζεται με 100 εκατ. Ιδιωτικά».

Επίσης γίνεται λόγος για ευθεία δημόσια χρηματοδότηση. Προτείνεται μεταξύ άλλων «να εγγραφεί στον προϋπολογισμό κονδύλι 500 εκατ. ευρώ για τη βασική έρευνα, επιπλέον των τακτικών δαπανών που καλύπτονται σήμερα. Το ποσό αυτό θα απονεμηθεί σε συγκεκριμένες ομάδες ερευνητών σε βάθος τεσσάρων ετών, και θα δαπανηθεί σε βάθος οκτώ ως εννέα ετών. Μετά το πέρας της διαδικασίας, θα υπάρχει νέα αντίστοιχη χρηματοδότηση, ώστε η ροή χρηματοδοτούμενης έρευνας να είναι συνεχής» Επίσης το «να ιδρυθεί νέος οργανισμός, ο οποίος θα συντονίζει τη χρηματοδότηση και την αξιολόγηση της έρευνας. Ο βασικός στόχος είναι η δημιουργία μιας δομής που θα υποστηρίζει την έρευνα μακροπρόθεσμα, με σταθερή στρατηγική όσον αφορά τις προτεραιότητες και θα συντονίζει τις ερευνητικές χρηματοδοτήσεις στα Πανεπιστήμια και τα Ερευνητικά Κέντρα».

Στενές σχέσεις εταιριών και πανεπιστημίων

Η Επιτροπή Πισσαρίδη τόσο στο επίσημο σχέδιο που τελικά κατέθεσε όσο και στο προσχέδιο, συνδέει το θέμα της ανάπτυξης των καινοτόμων επιχειρήσεων με την σχέση που οι επιχειρήσεις αυτές θα έχουν με το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας. Προκρίνοντας την διαμόρφωση ενός άρρηκτου δεσμού. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται στο προσχέδιο της έκθεσης «ένα δίδαγμα για την Ελλάδα είναι ότι θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων και πανεπιστημίων. Η συνεργασία αυτή είναι δύσκολη, καθώς τα πανεπιστήμια δεν έχουν αρκετή ευχέρεια στο να λαμβάνουν και να διαχειρίζονται ιδιωτικούς πόρους. Ένα άλλο δίδαγμα είναι ότι θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η συγκέντρωση καινοτόμων επιχειρήσεων σε κοινές περιοχές μέσω της δημιουργίας κόμβων καινοτομίας». Στο «πακέτο» των προτάσεων που έχει καταθέσει προς την κυβέρνηση τονίζεται η ανάγκη της θέσπισης δυνατότητας ώστε «να χρηματοδοτούνται και να ανατίθενται ερευνητικά προγράμματα ιδιωτικών εταιρειών (π.χ. φαρμακοβιομηχανίες, biotech, εταιρείες τεχνολογίας) σε πανεπιστήμια ή άλλους ερευνητικούς φορείς». Σημειώνεται πως αυτό «μπορεί να δώσει άλλον αέρα στην ερευνητική κοινότητα αλλά και πολλές ευκαιρίες για νέες θέσεις εργασίας. Οι ισχύουσες διαδικασίες δυσκολεύουν αυτές τις συνεργασίες γιατί η εκάστοτε εταιρεία πρέπει να κάνει συμφωνία με πανεπιστήμια ή ερευνητικά κέντρα (ΕΚ), τα οποία υπόκεινται στους κανόνες του δημοσίου όσον αφορά την εκμετάλλευση των χρήματων και αυτό οδηγεί σε καθυστερήσεις και αγκυλώσεις που ουσιαστικά αποτρέπουν τέτοιες συμφωνίες».

Η ελληνική “Σίλικον Βάλει”

Ένα στοιχείο στο οποίο εστιάζει ιδιαίτερα η Έκθεση Πισσαρίδη είναι το γεωγραφικό. Τονίζεται χαρακτηριστικά στο προσχέδιο πως «η ύπαρξη ικανού αριθμού παικτών (σ.σ εταιριών) καθώς και ισχυρών αλληλεπιδράσεων μεταξύ τους, είναι σημαντικά για τη βιωσιμότητα και επιτυχία του οικοσυστήματος. Αυτό καταδεικνύεται από την επιτυχία της Silicon Valley στις ΗΠΑ, αλλά και άλλων περιοχών όπου αναπτύσσονται επιχειρήσεις καινοτομίας με παγκόσμια εμβέλεια, όπως το Τελ Αβίβ, η Βοστώνη, το Βερολίνο και η Στοκχόλμη. Στις παραπάνω περιοχές, βρίσκονται πολλές επιχειρήσεις που κάνουν έρευνα αιχμής και που συνεργάζονται με πανεπιστήμια υψηλού επιπέδου. Η ύπαρξη πολλών επιχειρήσεων καινοτομίας καθώς και εξειδικευμένων στελεχών στην ίδια περιοχή επιταχύνει την παραγωγή γνώσης επειδή τα στελέχη ανταλλάσσουν ιδέες και οι νεότεροι εκπαιδεύονται από τους πιο έμπειρους. Η ύπαρξη πολλών επιχειρήσεων στην περιοχή προσελκύει επίσης εξειδικευμένα στελέχη και, αντίστροφα, η ύπαρξη πολλών εξειδικευμένων στελεχών διευκολύνει τη σύσταση και ανάπτυξη των επιχειρήσεων».

Στο σημείο αυτό γίνεται επίσης μνεία στα ΑΕΙ και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα αφού επισημαίνεται πως «τα πανεπιστήμια που βρίσκονται στην περιοχή διασφαλίζουν συνεχή ροή νέων ιδεών και ταλαντούχων νέων στελεχών προς τις επιχειρήσεις. Η συνεργασία είναι επωφελής και για τα πανεπιστήμια καθώς προσελκύουν καλύτερους φοιτητές, ερευνητικά κονδύλια, κλπ. Οι ευεργετικές αλληλεπιδράσεις που περιγράφονται παραπάνω είναι γνωστές ως «οικονομίες συγκέντρωσης», και είναι ιδιαίτερα σημαντικές για οικοσυστήματα έρευνας και καινοτομίας».

Σταθερότητα περιβάλλοντος

Ως βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη επιχειρήσεων καινοτομίας, ανεξαρτήτως μεγέθους, η Επιτροπή Πισσαρίδη προκρίνει την σταθερότητα του οικονομικού περιβάλλοντος. Αυτό προκειμένου να αρθούν οι ενισχυμένες αβεβαιότητες που – αντικειμενικά- επιβαρύνουν αυτές τις επενδύσεις όπως και το αυξημένο επιχειρηματικό ρίσκο. Χαρακτηριστικά τονίζεται πως αυτά «τα αντικίνητρα είναι ιδιαίτερα ισχυρά για δραστηριότητες σε τομείς καινοτομίας, για δύο λόγους. Πρώτον οι επιχειρηματικές δραστηριότητες σε τομείς καινοτομίας ενέχουν υψηλό ρίσκο, οπότε η σταθερότητα του νομικού πλαισίου καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική. Δεύτερον, οι επιχειρηματικές δραστηριότητες καινοτομίας συχνά αφορούν επενδύσεις από εταιρείες που βρίσκονται αλλού στην Ευρώπη, π.χ. εξαγορές ελληνικών εταιρειών από αυτές. Οι εταιρείες αυτές μπορούν εύκολα να στραφούν σε άλλες χώρες αν το νομικό και ρυθμιστικό περιβάλλον στην Ελλάδα δεν είναι ευνοϊκό. Το νομικό και ρυθμιστικό περιβάλλον είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας που αποθαρρύνει την καινοτομία στην Ελλάδα.

Μείωση εργασιακού κόστους και ευελιξία

Όπως σημειώνεται «το νομικό και ρυθμιστικό περιβάλλον αφορά τη φορολογία, την εργατική νομοθεσία, την ποιότητα και σταθερότητα των νόμων καθώς και την εφαρμογή τους από τα δικαστήρια, και την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρει η δημόσια διοίκηση». Έμφαση δίνεται στο καθεστώς της εργατικής νομοθεσίας. Τόσο όσον αφορά το κόστος της εργασίας όσο και για την απαιτούμενη «ευελιξία» που χρειάζονται οι καινοτόμοι κλάδοι. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως «η φορολογία της εργασίας είναι εξαιρετικά υψηλή για το εξειδικευμένο προσωπικό που απασχολούν οι επιχειρήσεις όταν παράγουν ή όταν ενσωματώνουν καινοτομία. Η εργατική νομοθεσία δεν διευκολύνει την ευελιξία σε χρόνο και τόπο εργασίας που απαιτούν οι σημερινοί εργαζόμενοι σε κλάδους έντασης γνώσης».

Για το ζήτημα αυτό η επιτροπή κάνει συγκεκριμένες προτάσεις. Όπως για παράδειγμα το να «επιτρέπεται ο συμψηφισμός του φορολογικού οφέλους που προκύπτει από την υπερέκπτωση των δαπανών επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας με εργοδοτικές εισφορές. Ειδικότερα προτείνεται: Στις επιχειρήσεις, που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 22Α του ν. 4172/2013, όπως ισχύουν, να παρέχεται η δυνατότητα να συμψηφίζουν ποσά, τα οποία καταβάλλονται με τη μορφή εργοδοτικών εισφορών προς τον ΕΦΚΑ και τους λοιπούς φορείς κοινωνικής ασφάλισης, με ποσό το οποίο αντιστοιχεί σε ποσοστό επί των κατ’ έτος βεβαιούμενων δαπανών επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας».

“Η Έκθεση Πισσαρίδη, είναι ένα Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία που έχει εκπονηθεί από επιτροπή με επικεφαλής τον Νομπελίστα οικονομολόγο, Χριστόφορο Πισσαρίδη. Η Έκθεση Πισσαρίδη για μια αναπτυξιακή μελέτη η οποία έχει ως στόχο θα θέσει ένα πλαίσιο προτάσεων και ύστερα από εκτενή συζήτηση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων και των κοινωνικών εταίρων, να αποτελέσει το πλαίσιο πολιτικής για τα επόμενα χρόνια. Ο Χριστόφορος Πισσαρίδης είναι νομπελίστας οικονομολόγος και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και διδάσκει στο London School of Economics. Δείτε όλο το κείμενο της έκθεσης Πισσαρίδη σε pdf”.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr