Έκθεση Πισσαρίδη: Οι προτάσεις για δημόσιους υπαλλήλους και διοίκηση

Αλλαγές στην εποπτική σχέση της αιρετής εξουσίας (κυβέρνηση, Βουλή) με την Δημόσια Διοίκηση, και κριτήρια για την διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού με βάση τα πρότυπα του ιδιωτικού τομέα. Σε αυτά τα δύο στοιχεία βασίζονται ο προτάσεις της Έκθεσης Πισσαρίδη για την λειτουργία του κρατικού μηχανισμού. Ειδική αναφορά κάνει στο ζήτημα της αξιολόγησης των υπαλλήλων, που αφήνει ανοιχτά πολλά ενδεχόμενα για τον τρόπο που μπορούν να υλοποιηθούν νομοθετικά οι προτάσεις της.

Ποιος θα ελέγχει

Το αφετηριακό ερώτημα των επεξεργασιών της Επιτροπής Πισσαρίδη αφορά την οργανική σχέση της Δημόσιας Διοίκησης (συμπεριλαμβανομένων των ανεξάρτητων αρχών) με τους αιρετούς θεσμούς της χώρας. Δηλαδή την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο. Κάτι που προκύπτει με σαφήνεια από την αναφορά της στο «αν είναι θεμιτό η εκάστοτε κυβέρνηση να μπορεί να επηρεάζει το ποιοι προσλαμβάνονται και προάγονται». Θέμα το οποίο αποκαλεί «δύσκολο ερώτημα». Το κείμενο συμπερασμάτων αναζητεί νέες ισορροπίες υποστηρίζοντας πως «η εκάστοτε κυβέρνηση θα πρέπει να έχει κάποια επιρροή στις προσλήψεις και προαγωγές στα ανώτατα κλιμάκια της δημόσιας διοίκησης» ώστε να διασφαλίζεται πως «η δημόσια διοίκηση δεν είναι ανεξέλεγκτη, αλλά αντίθετα λογοδοτεί στους εκλεγμένους αντιπροσώπους του λαού». Τονίζει όπως πως η επιρροή αυτή «πρέπει να είναι περιορισμένη. Αυτό διασφαλίζει ότι υπάρχει έλεγχος και προς την αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή από τη δημόσια διοίκηση προς τους πολιτικούς της προϊστάμενους».

Επίσης με ένα σχετικά πλάγιο τρόπο θέτει το ζήτημα το κόστους της δημόσιας διοίκησης, αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι εάν αυτό είναι μεγάλο αποτελεί αντι-αναπτυξιακό παράγοντα. Ενδεικτική είναι η αναφορά της έκθεσης στο ότι «μια αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση έχει υψηλό δημοσιονομικό κόστος και παρέχει υπηρεσίες χαμηλής ποιότητας. Δεν μπορεί επίσης να υποστηρίξει την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων για το σύνολο της οικονομίας».

Με πρότυπο την Τράπεζα της Ελλάδας

Στο επίπεδο των προτάσεων πολιτικής προς υλοποίηση που προκρίνεται στο κείμενο της επιτροπής Πισσαρίδη, διαφαίνεται η προτίμηση στο μοντέλο θεσμών όπως η Τράπεζα της Ελλάδας ή η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Δηλαδή οργανισμοί που έχουν σαφή αυτονόμηση από την εκτελεστική εξουσία και η λογοδοσία τους είναι διττή. Δηλαδή ελέγχονται από εγχώριους θεσμούς και ταυτόχρονα αποτελούν βραχίονα ευρωπαϊκών οργανισμών.

Η Επιτροπή Πισσαρίδη προτείνει μέτρα αποπολιτικοποίησης της δημόσιας διοίκησης. Ένα τέτοιο είναι η ύπαρξη θητειών των διοικήσεων δημόσιων δομών που είναι μεγαλύτερες από μία κυβερνητική θητεία 4 (η και λιγότερων) ετών. Σημειώνει ενδεικτικά ότι «ένα μέτρο που θα συμβάλλει στην ενίσχυση των ανώτατων διοικητικών θέσεων είναι οι θητείες στις θέσεις αυτές να γίνουν μακρύτερες. Για παράδειγμα, οι ανώτατες διοικητικές θέσεις στα υπουργείαθα μπορούσαν να γίνουν πενταετείς, από τριετείς που είναι τώρα. Για να αποφευχθεί ο κίνδυνος ναπροσληφθεί κάποιος ο οποίος αποδειχθεί ανεπαρκής στη συνέχεια, θα μπορούσε να θεσπιστε ίδοκιμαστική περίοδος μερικών μηνών μετά τον διορισμό τους, όπως γίνεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή».

Παράλληλα η επιτροπή ζητά μείωση των θέσεων πολιτικής επιλογής. Όπως λέει «η αύξηση της θητείας στις ανώτατες διοικητικές θέσεις θα μπορούσε να συνδυαστεί με τη μείωση των πολιτικών θέσεων. Οι πολιτικές θέσεις θα μπορούσαν να περιοριστούν σε αυτές του υπουργού και υφυπουργού, με την επόμενη θέση να είναι διοικητική. Η διοικητική αυτή θέση θα μπορούσε να είναι του Γενικού Γραμματέα (ΓΓ), στην οποία περίπτωση θα είναι σκόπιμο να συγχωνευτεί με αυτή του Υπηρεσιακού ΓΓ, ή του Γενικού Διευθυντή, στην οποία περίπτωση οι θέσεις του ΓΓ και Υπηρεσιακού ΓΓ θα πρέπει να καταργηθούν».

Το ίδιο πνεύμα διαπερνά τις προτάσεις της Επιτροπής Πισσαρίδη και για το ζήτημα των ανεξάρτητων αρχών. Όπως λέει η αξιολόγησή τους «είναι σκόπιμο να γίνεται από ανεξάρτητες επιτροπές εμπειρογνωμόνων που θα διορίζονται από θεσμικούς παράγοντες στην Ελλάδα και την ΕΕ, έτσι ώστε να μην επηρεαστεί η ανεξαρτησία τους». Δηλαδή να αλλάξει κατ’ ουσίαν το σημερινό σύστημα όπου ανώτατη εποπτική αρχή είναι το εκλεγμένο κοινοβούλιο. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής είναι επιφορτισμένη να ελέγχει τα πορίσματα και τις εκθέσεις των ανεξάρτητων αρχών ενώ καλείται να εγκρίνει τα μέλη των διοικήσεων της και ιδίως τον επικεφαλής. Ενδιαφέρον έχει και η αναφορά που κάνει η Επιτροπή ΠΙσσαρίδη για ελεγκτικούς παράγοντες «στην Ελλάδα και στην ΕΕ» αφού αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο της υπαγωγής Ανεξάρτητων Αρχών σε υπερεθνικό ευρωπαϊκό έλεγχο. Μάλιστα στην ίδια κατεύθυνση συντείνει η πρόταση της Επιτροπής Πισσαρίδη ώστε «οι Ανεξάρτητες Αρχές να έχουν κάποια ευελιξία ως προς τις προσλήψεις και τα υπόλοιπα ζητήματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, για το επιστημονικό προσωπικό τους και άλλα εξειδικευμένα στελέχη. Τέτοια ευελιξία υπάρχει σε κάποιες Αρχές όπως η ΑΑΔΕ ή η ΤτΕ, και θα μπορούσε να εισαχθεί και σε άλλες».

Αξιολόγηση με «απτά αποτελέσματα»

Ένα δεύτερο σημαντικό στοιχείο των προτάσεων της Επιτροπής Πισσαρίδη αφορά το θέμα της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού στον δημόσιο τομέα. Στις προτάσεις της επιτροπής αποφεύγονται οι αναφορές στον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων. Παρόλα αυτά η διατύπωση που χρησιμοποιεί για την εφαρμογή της αξιολόγησης αφήνει «ανοιχτό παράθυρο» για την θεσμοθέτηση απολύσεων στον δημόσιο τομέα. Δηλαδή η διατύπωση της πρότασης δίνει μια τέτοια δυνατότητα στον νομοθέτη που θα επιχειρήσει να μετατρέψει σε νομοθετική διάταξη αυτές τις προτάσεις. Η Επιτροπή Πισσαρίδη αναφέρει πως απαιτείται «η καθολική εφαρμογή της αξιολόγησης. Η αξιολόγηση θα είναι σημαντικό να γίνεται σε ετήσια βάση, από τον προϊστάμενο κάθε θέσης, με συγκεκριμένους ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους, και να έχει απτά αποτελέσματα για τους αξιολογούμενους». Προφανώς η εκτελεστική εξουσία, δηλαδή η κυβέρνηση που θα κληθεί να εφαρμόσει την πρόταση θα κληθεί να ορίσει τι σημαίνουν οι φράσεις «ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους» και κυρίως τι σημαίνει η αξιολόγηση «να έχει απτά αποτελέσματα».

Η Επιτροπή Πισσαρίδη κάνει εκτεταμένη αναφορά στο ζήτημα των προσλήψεων. Ζητά να υπάρξει «μείωση του φορμαλισμού στις διαδικασίες προσλήψεων. Οι διαδικασίες αυτές είναι σκόπιμο να δίνουν περισσότερο βάρος στα ουσιαστικά προσόντα και στις διοικητικές ικανότητες, καθώς και στις απόψεις των διοικητικών προϊσταμένων των θέσεων που προκηρύσσονται. Για κάποιες από τις ανώτατες διοικητικές θέσεις θα μπορούσαν να λαμβάνονται υπόψη και οι απόψεις των πολιτικών προϊσταμένων, κάτι που γίνεται μέχρι τώρα άτυπα, αλλά θα μπορούσε να γίνεται περισσότερο τυπικά».

Τέλος η Επιτροπή Πισσαρίδη ζητά να υιοθετηθούν πρακτικές που να προσομοιάζουν με αυτές του ιδιωτικού τομέα. Στο πλαίσιο αυτό φαίνεται να προκρίνει την αλλαγή του ρόλου του Ανώτατου Συμβούλιου Επιλογής Προσωπικού. Δηλαδή έναν οργανισμό με διοικητικό χαρακτήρια ελέγχου την ποιότητας και της εγκυρότητα των κριτηρίων πρόσληψης. Η επιτροπή τονίζει ότι «το ΑΣΕΠ θα πρέπεινα αναβαθμιστεί σε διεύθυνση διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού (Human Resources) για όλη τη δημόσια διοίκηση, παρακολουθώντας και συντονίζοντας όλες τις σχετικές διαδικασίες. Με το ισχύον σύστημα, οι διαδικασίες είναι διεσπαρμένες μεταξύ του ΑΣΕΠ, του Υπουργείου Εσωτερικών, και άλλων υπηρεσιών». Σε επίπεδο στελεχών της δημόσιας διοίκησης η Επιτροπή Πισσαρίδη ζητά ενίσχυση της κινητικότητας των στελεχών της. Σημειώνει πως «η κινητικότητα στις ανώτατες διοικητικές θέσεις θα δημιουργούσε μια ευρύτερη εσωτερική αγορά εργασίας στον δημόσιο τομέα με περισσότερες ευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης για τους ικανότερους δημόσιους υπαλλήλους». Επίσης το μέτρο αυτό «δημιουργεί ανταγωνισμό μεταξύ του υπαλλήλου και των υφισταμένων του για να καταλάβουν τον μικρό αριθμό των θέσεων που υπάρχουν».

“Η Έκθεση Πισσαρίδη, είναι ένα Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία που έχει εκπονηθεί από επιτροπή με επικεφαλής τον Νομπελίστα οικονομολόγο, Χριστόφορο Πισσαρίδη. Η Έκθεση Πισσαρίδη για μια αναπτυξιακή μελέτη η οποία έχει ως στόχο θα θέσει ένα πλαίσιο προτάσεων και ύστερα από εκτενή συζήτηση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων και των κοινωνικών εταίρων, να αποτελέσει το πλαίσιο πολιτικής για τα επόμενα χρόνια. Ο Χριστόφορος Πισσαρίδης είναι νομπελίστας οικονομολόγος και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και διδάσκει στο London School of Economics. Δείτε όλο το κείμενο της έκθεσης Πισσαρίδη σε pdf”.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.