Ελληνοτουρκικά: Επισημοποιείται σήμερα η ευρωπαϊκή παρέμβαση

«Σταθμό» για την σταδιακή μετάβαση από μία συνθήκη έντασης στην προετοιμασία του διαλόγου ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία φαίνεται ότι θα αποτελέσει το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε που συνεδριάζει σήμερα μέσω τηλεδιάσκεψης. Το συμβούλιο αναμένεται να δώσει ευρωπαϊκές απαντήσεις στον Ερντογάν που συνέχισε χθές τις βαρύγδουπες δηλώσεις αλλά ταυτόχρονα και χρόνο για να κάνει την απαραίτητη μεταστροφή.. ‘Ήδη άλλωστε έχουν πραγματοποιηθεί όλες οι …δυνατές επαφές διαμεσολάβησης ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα με την Άγκελα Μέρκελ να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Η Γερμανίδα Καγκελάριος χθες επικοινώνησε τόσο με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, όσο και με τον Ρετζέπ Ερντογάν, δείγμα ότι το Βερολίνο αναλαμβάνει με ζέση τον ρόλο που έχει αναγνωρίσει η Ε.Ε στην Γερμανία, ώστε να μεσολαβήσει ανάμεσα στις δύο χώρες. Θυμίζουμε ότι τις γερμανικές προθέσεις χαιρέτησε στο μήνυμά του μετά την επικοινωνία που είχε με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν. Σε ανάλογες πρωτοβουλίες έχει άλλωστε επιδοθεί και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ που είχε αναλυτική επικοινωνία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη ενώ συνομίλησε και με τον Τούρκο πρόεδρο. Η συνθήκη αυτή φαίνεται πως έχει ασκήσει σημαντικές πιέσεις στην Άγκυρα που αποδέχεται την προοπτική του διαλόγου. Αν και φαίνεται πώς για ένα ακόμη χρονικό διάστημα (και για λόγους που σχετίζονται και με την κατάσταση στο εσωτερικό της) θα διατηρήσει τους υψηλούς – εθνικιστικού χαρακτήρα – τόνους.

Την ίδια στιγμή πάντως που αναμένονται οι εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα ενισχύσει την διπλωματική της κινητικότητα και προς τα κράτη της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Αυτό δέιχνει η επικοινωνία που είχε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπτέλ Φατάχ Αλ Σισι , η επίσκεψη του Νίκου Δένδια στο Ισραήλ αλλά και η επικοινωνία του ΥΠΕΞ με τον ομόλογό του στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα Ζαγιέντ Αλ Ναχιάν. Οι κινήσεις αυτές σχετίζονται με την ενίσχυση των επαφών της Ελλάδας στην περιοχή για τους λόγους που σχετίζονται με το περίφημο σύμφωνο Τουρκίας – Λιβύης. Όμως «βλέπουν» και τις τουρκικές προθέσεις να τεθεί θέμα διακρατικών επαφών με τα κράτη της Ν.Α Μεσογείου για τις ΑΟΖ. Ζήτημα για το οποίο η ελληνική πλευρά δεν συζητά, δίχως την συμμετοχή της Κύπρου.

Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής της Ε.Ε Ζοζέπ Μπορέλ έχει αποδώσει έκτακτο χαρακτήρα στην σημερινή συνεδρίαση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων που συγκάλεσε. ‘Οχι μόνον γιατί γίνεται εκτός αρχικού προγραμματισμού, αλλά επειδή αποκάλεσε «επείγοντα» τα θέματα που έχει στην ατζέντα του: Πρωτίστως την «κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο» εκεί δηλαδή όπου εστιάζεται το ελληνικό ενδιαφέρον αλλά για τα θέματα που αφορούν τις εξελίξεις στο Λίβανο, όπως και τις προεδρικές εκλογές στην Λευκορωσία.

Για την κατάσταση στην Μεσόγειο ο Ζ.Μπορέλ έχει ενημερωθεί αναλυτικά σε επικοινωνία που είχε με τον Νίκο Δένδια χθες το μεσημέρι ενώ ο ΥΠΕΞ θα εκπροσωπήσει στο συμβούλιο την Ελλάδα μαζί με τον Αναπληρωτή υπουργό, Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη. Η συνήθης πρακτική θέλει το Συμβούλιο να καταλήγει σε κοινή δήλωση, η οποία περιλαμβάνει αποτιμήσεις των συνθηκών για το θέμα που εξετάζει, καθώς και τις κατευθύνσεις στις οποίες καταλήγει.

Όσον αφορά τις ελληνικές προσδοκίες από την απόφαση του Συμβουλίου, αυτές δεν είναι θεαματικές αλλά – σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης – είναι ουσιώδεις. Πιο συγκεκριμένα δεν αναμένεται στο Συμβούλιο να αποφασιστούν κυρώσεις προς την Τουρκία για την έως τώρα συμπεριφορά της. Δεν αποκλείεται όμως αυτές να μνημονευθούν από το Συμβούλιο η ακόμη περισσότερο να συζητηθεί η προετοιμασία τους και η ετοιμότητα της Ε.Ε για την εφαρμογή τους. Τέτοιου είδους μέτρα άλλωστε αποτελούν αρμοδιότητα του ‘Υπάτου Εκπροσώπου, την οποία έχει αναλάβει από το ίδιο το συμβούλιο στην τελευταία του συνεδρίαση. Η ελληνική πλευρά αναμένει να υπάρξει μία απόφαση που θα δίνει στη Τουρκία τον χρόνο για να εγκαταλείψει σταδιακά την τακτική των προκλήσεων. Έτσι ώστε να επανέλθει στην λογική ενός κράτους που επιθυμεί συνομιλίες τόσο με την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και με την Ελλάδα. Για τον λόγο αυτό το θέμα των κυρώσεων θα επικρέμαται ως μέτρο εφόσον η Τουρκία δεν δείξει σαφή προσαρμογή.

Ουσιαστικά με γνώμονα την απόφαση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, θα υπάρξει μία προσπάθεια ώστε τα πράγματα να επανέλθουν στην κατάσταση που βρίσκονταν πριν λίγο καιρό: Η Ελλάδα και η Τουρκία να αναζητήσουν την έναρξη της διαδικασίας διερευνητικών επαφών. Με την Ε.Ε να εποπτεύει την διατήρηση του ανάλογου κλίματος.

Η συνάντηση με τον Μάϊκ Πομπέο

Το υπουργείο Εξωτερικών όμως φαίνεται να δίνει αντίστοιχα μεγάλη σημασία στην συνάντηση που θα έχει σήμερα στην Βιέννη ο Νίκος Δένδιας με τον ομόλογό του Μάικ Πομπέο. Παρότι πρωτίστως η ελληνική πλευρά θέλει να παγιοποιήσει στο ελληνοτουρκικό ζήτημα ως «ευρω-τουρκικό», επιδιώκει και την ενεργή εμπλοκή των ΗΠΑ, αφού έχουν πάντα κομβικό ρόλο στις σχέσεις των δύο κρατών. Αυτό άλλωστε προδίδει και το μπαράζ επαφών που έχει πραγματοποιήσει ο Νίκος Δένδιας με τους γερουσιαστές Κρίς Βαν Χολλεν και Ρόμπερτ Μενέντεζ, δύο στελέχη του Δημοκρατικού Κόμματος που έχουν ασκήσει σκληρή κριτική στην τουρκική τακτική στο παρελθόν. Θυμίζουμε ότι την Τρίτη ο Νίκος Δένδιας συνομίλησε και με τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Τζέφρυ Πάιατ. Ο τελευταίος εξέφρασε την επίσημη θέση της κυβέρνησης των ΗΠΑ σύμφωνα με την οποία «ενθαρρύνουμε όλα τα κράτη να επιλύουν ειρηνικά θέματα οριοθέτησης στη θάλασσα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο – αποφεύγοντας τυχόν ενέργειες που θα μπορούσαν να αυξήσουν περαιτέρω τη δυσπιστία» όπως και την υποστήριξη του σε έναν ελληνοτουρκικό διάλογο που θα διευκολύνει την ανάπτυξη επενδύσεων για ενεργειακούς πόρους στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Ο διάλογος

Όσον αφορά τον ελληνοτουρκικό διάλογο, σύμφωνα με τηλεοπτική δήλωση της Ντόρας Μπακογιάννη δεν θα ξεκινήσει άμεσα, αλλά «όταν ο Ερντογάν ξεθυμώσει» εκτιμώντας πως ο Τουρκος πρόεδρος «θα κάνει ακόμη κινήσεις για την εσωτερική κοινή γνώμη». Όμως η πρώην υπουργός επισήμανε ότι «είναι εξαρτώμενος από μία καλή οικονομική σχέση με την Ευρώπη και η Γερμανική προεδρία έχει την δυνατότητα να προχωρήσει στέλνοντας τα σωστά μηνύματα». Επίσης ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης επισήμανε, μιλώντας στην κρατική τηλεόραση, πως «η ελληνική Πολιτεία είναι απολύτως έτοιμη για να υπάρξει ένας ουσιαστικός και εποικοδομητικός διάλογος στη βάση πολύ συγκεκριμένων θεμάτων, δηλαδή τις θαλάσσιες ζώνες και μόνον. Βεβαίως αυτό σημαίνει ότι δεν μπορείς να συζητάς ενόσω βρίσκεσαι υπό πίεση, θα πρέπει να υπάρχει εκεχειρία για να μπορέσεις να συζητήσεις. Επιμένουμε ότι ο διάλογος είναι η μόνη λύση».

Συντονισμός

Πάντως το Oruc Reis βρίσκεται ακόμη εν πλω στη Ανατολική Μεσόγειο, κι αυτό παραμένει ένα δεδομένο το οποίο η ελληνική πλευρά συνεχίζει να παρακολουθεί προσεκτικά. Δίχως όμως να στοχεύει να προβεί σε ενέργειες που θα οξύνουν την ένταση. Ο συντονισμός διπλωματικών και επιχειρησιακών κινήσεων άλλωστε συζητήθηκε εκτενώς σε σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό με την συμμετοχή του Νίκου Δένδια και του Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, του υπουργού Άμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου και διπλωματικών παραγόντων. Νωρίτερα ο πρωθυπουργός ενημερώθηκε για την κατάσταση στην Μεσόγειο προσωπικά από τον Α/ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνο Φλώρο.