Εβδομάδα Γενεύης για το Κυπριακό

Σταθμός για τη λύση του Κυπριακού θεωρείται η Γενεύη και η νέα αρχή που θα γίνει σήμερα ανάμεσα στις δυο κοινότητες. Το παρασκήνιο όλη την προηγούμενη εβδομάδα σε διπλωματικό επίπεδο ήταν πολύ έντονο με αλλεπάλληλα τηλεφωνήματα της ελληνικής πλευράς με την Άγκυρα μέχρι οι συζητήσεις να οδηγήσουν στο «ναυάγιο» του τετ α τετ Τσίπρα – Ερντογάν. Αυτό που φέρεται να διαπιστώθηκε είναι η μεγάλη απόσταση που υπάρχει στα ζητήματα των εγγυήσεων και της ασφάλειας.

Ο «απρόβλεπτος» Ερντογάν

Ο Τούρκος πρόεδρος είναι αρκετά «στριμωγμένος» από την ασταθή κατάσταση και τις πιέσεις που δέχεται στο εσωτερικό του γεγονός που επηρεάζει την πορεία των συζητήσεων. Δεν είναι τυχαία τα  «μπρος – πίσω» σε σχέση με την παρουσία του στη Γενεύη με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου να διαβεβαιώνει το προηγούμενο διάστημα πως ο ο πρόεδρος θα μεταβεί στη Γενεύη. Τα μέχρι τώρα δεδομένα οδηγούν στο συμπέρασμα πως ο Ταγίπ Ερντογάν θα επιλέξει να στείλει στην Ελβετία τον Μπεναλί Γιλντιρίμ, χωρίς να αποκλείεται το έντονο διπλωματικό παρασκήνιο να διαμορφώσει άλλες ισορροπίες. Στο όλο «πάζλ» δεν πρέπει να αγνοηθούν και οι εξελίξεις στην Τουρκία σε σχέση με την αναθεώρηση του συντάγματος και τη μεταφορά σημαντικών εξουσιών στον Ταγίπ Ερντογάν με τον ίδιο να επιθυμεί, κρατώντας μια μαξιμαλιστική στάση, να είναι αρεστός σε εθνικιστικά ρεύματα όπως οι «Γκρίζοι Λύκοι» για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα.

Βασικός παράγοντας διαμόρφωσης των ισορροπιών και των διαβουλεύσεων που θα ακολουθήσουν αποτελούν και τα πιθανά κοιτάσματα φυσικού αερίου στη νότια πλευρά του νησιού με την Κύπρο να έχει ήδη προχωρήσει σε εντατικοποίηση των επαφών τόσο με την Ισραήλ όσο και με την Αίγυπτο μέσω των τριμερών συνόδων στις οποίες συμμετέχει και η Ελλάδα. Εκτιμήσεις αναφέρουν πως δεν αποκλείεται αυτό το ενδεχόμενο να λειτουργήσει αντίθετα και να αποτελέσει κίνητρο για παραχωρήσεις από την πλευρά του Ταγίπ Ερντογάν.

Η διεθνοποίηση του Κυπριακού είναι φανερή από το ενδιαφέρον που έδειξαν όλες οι μεγάλες δυνάμεις το τελευταίο διάστημα σε σχέση με την πορεία των συζητήσεων: Από τον Αμερικανό αντιπρόεδρο Τζο Μπάιντεν και τις συχνές τηλεφωνικές επαφές που είχε με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές, τις παρεμβάσεις του Ρώσου υπουργού Εσωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, αλλά και την επίσκεψη του Φρανσουά Ολάντ στο νησί της Αφροδίτης.

Στη Γενεύη ο Τσίπρας, αν πάει ο Ερντογάν

Στη σταθερή γραμμή για την παρουσία του Αλέξη Τσίπρα στην Ελβετία εργάζεται η ελληνική πλευρά. «Ο πρωθυπουργός θα μεταβεί στη Γενεύη από τη στιγμή που υπάρχουν πιθανότητες συμφωνίας», τόνιζαν στο NEWS 247 κυβερνητικές πηγές  συμπληρώνοντας πως όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά «χωρίς να προεξοφλείται και να αποκλείεται τίποτα».

Σε ένα «παιχνίδι» δύσκολων ισορροπιών αποφεύγοντας να τοποθετηθούν επίσημα τόσο από το Μέγαρο Μαξίμου όσο και από το διπλωματικό περιβάλλον του πρωθυπουργού, είναι σαφές πως ενδεχόμενη συμμετοχή του Μπεναλί  Γιλντιρίμ στη διάσκεψη ερμηνεύεται ως πρόθεση της Άγκυρας να μην υποχωρήσει από τις αρχικές της θέσεις. Ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν έχει καμία εξουσιοδότηση να προχωρήσει σε συμφωνία και συμπερασματικά η παρουσία του στην πολυμερή διάσκεψη θα σημάνει, εκτός απροόπτου και τη μη συμμετοχή του Αλέξη Τσίπρα.

Ο Τσίπρας και οι πολιτικοί αρχηγοί

Ο πρωθυπουργός στη σημερινή συνάντηση με τους πολιτικούς αρχηγούς θα επιδιώξει να αναλύσει τις ελληνικές θέσεις για το Κυπριακό και να επισημάνει ότι η χώρα μας καταβάλλει κάθε ενεργή προσπάθεια για την εξεύρεση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης.

Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί από τον κ. Τσίπρα στα ζητήματα των εγγυήσεων και της ασφάλειας. Αναμένεται να επαναλάβει στους Κυριάκο Μητσοτάκη (10 π.μ), Φώφη Γεννηματά (12 μ.μ), Δημήτρη Κουτσούμπα (2 μ.μ), Σταύρο Θεοδωράκη (5.00 μ.μ), Βασίλη Λεβέντη (7.30 μ.μ) και Πάνο Καμμένο (8.30 μ.μ) την πάγια ελληνική θέση για κατάργηση των εγγυήσεων και αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το νησί.

Στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις που θα έχει ο πρωθυπουργός θα απλώσει όλη τη «βεντάλια» των διμερών θεμάτων που αφορούν το Κυπριακό επιχειρώντας να έχει την απόλυτη συναίνεση  των πολιτικών κομμάτων. Στο τραπέζι υπάρχει και η ελληνική πρόταση για την υπογραφή ενός συμφώνου φιλίας και ασφάλειας μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Τουρκίας.

Αυτό που θα γίνει σαφές από τον πρωθυπουργό είναι πως οι τελικές αποφάσεις ανήκουν σε κάθε περίπτωση στην Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ αναμένεται να αναλύσει τον χαρακτήρα της πολυμερούς διάσκεψης, ανάλογα και με τα δεδομένα που θα υπάρχουν σε σχέση με την εκπροσώπηση της Τουρκίας.

Η γραμμή της ελληνικής πλευράς σε σχέση με την πολυμερή συνάντηση κινείται στις δηλώσεις που έκανε ο υπουργός Εξωτερικών μετά τη συνάντηση του με τον ειδικό σύμβουλο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Αποσαφηνίζεται ότι η μη επίτευξη συμφωνίας στις 12 Ιανουαρίου δεν σημαίνει και αποτυχία στην διαπραγμάτευση, αλλά θα είναι μια «open – ended» διαδικασία.

Την Τρίτη ο Αλέξης Τσίπρας θα ενημερώσει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Οι δικοινοτικές συνομιλίες

Πολλά είναι τα «αγκάθια» που θα κληθούν να ξεπεράσουν Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί  στη Γενεύη 6 εβδομάδες μετά τις διαπραγματεύσεις στο Μοντ Πελεράν.

· «Αγεφύρωτες» είναι μέχρι στιγμής οι διαφορές στο εδαφικό με επίδικο τις εκτάσεις που θα επιστρέψουν υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση, καθώς αποτελεί θέμα ουσίας, αλλά και γοήτρου για την Τουρκοκυπριακή πλευρά. «Μήλον την έριδος» εξακολουθεί να αποτελεί η πλούσια και συμβολική περιοχή της Μόρφου, αλλά και οι ακτογραμμές που ανήκουν στους Τουρκοκυπρίους. Οι Ελληνοκύπριοι ζητούν 28,2% συμπεριλαμβανομένης της Μόρφου, οι Τουρκοκύπριοι 29,2%.

· Το περιουσιακό συνδέεται άμεσα με τα εδάφη που θα επιστραφούν, αλλά και τις αποζημιώσεις που θα πρέπει να αποδοθούν προς την ελληνοκυπριακή πλευρά.

· Το διοικητικό κομμάτι περιλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία με την πρόταση που υπάρχει στο τραπέζι να προβλέπει να εφαρμόζεται ο κανόνας 3 προς 1:  6 μήνες στην Τουρκοκυπριακή πλευρά και 18 μήνες στην Ελληνοκυπριακή. Αυτό αποτελεί ένα από τα δύσκολα θέματα του δημοψηφίσματος που θα ακολουθήσει της συμφωνίας, με τον Κυπριακό λαό να εμφανίζεται πολύ επιφυλακτικός. Έμπειροι αναλυτές αναφέρουν πως όλα θα εξαρτηθούν από τα ανταλλάγματα που θα δοθούν ειδικά στο εδαφικό.  Δυο νομοθετικά σώματα σχεδιάζεται να υπάρχουν (Γερουσία, Βουλή), όπου θα εκπροσωπούνται ισότιμα οι δυο κοινότητες.

· Τελικός αριθμός των προσφύγων που θα επιστρέψουν στις περιουσίες τους υπό Ελληνοκυπριακή διοίκηση δεν έχει καθοριστεί ακόμα.

Θεωρείται δεδομένο πως στις 11 Ιανουαρίου οι δυο πλευρές θα προχωρήσουν στην ανταλλαγή χαρτών προκειμένου να ξεκινήσουν οι συζητήσεις για τα θέματα ασφάλειας και εγγυήσεων την επόμενη ημέρα.

Η πολυμερής διάσκεψη

Λίγες ώρες πριν την 12η Ιανουαρίου κανείς δεν γνωρίζει ποιοι ακριβώς θα κάτσουν γύρω από το τραπέζι της πολυμερούς. Από τις 3 εγγυήτριες δυνάμεις Αλέξης Τσίπρας, Ταγίπ Ερντογάν και Τερέζα Μέι αποτελούν το μεγάλο ερωτηματικό της διάσκεψης, ωστόσο είναι βέβαιο πως το παρών θα δώσουν οι υπουργοί των Εξωτερικών των τριών χωρών.  Στην Ελβετική πόλη θα είναι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες, από τη στιγμή που η εκπροσώπηση θα γίνει στο ανώτατο δυνατό επίπεδο, ενώ από την Ε.Ε θα παρευρεθεί ο Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ μαζί με μια μεγάλη ομάδα συμβούλων. Με χαμηλόβαθμους αξιωματούχους αναμένεται να συμμετέχει η Γαλλία και η Γερμανία. Ο Νίκος Αναστασιάδης θα πάρει μέρος με την διπλή ιδιότητα του επικεφαλής της Ελληνοκυπριακής κοινότητας και του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας (προκαλώντας την αντίδραση της Τουρκοκυπριακής πλευράς) και ο Μουσταφά Ακιντζί ως ηγέτης της Τουρκοκυπριακής κοινότητας.

Στην παραμονή των Τουρκικών στρατευμάτων στο νησί – ακόμα και για 15 χρόνια – επιμένουν Ερντογάν και Ακιντζί. Ένα σαφές χρονοδιάγραμμα και άμεση αποχώρηση του 75% προτείνει στον αντίποδα η Ελληνοκυπριακή πλευρά.

Έμπειροι αναλυτές θεωρούν ως δεδομένο ότι συμφωνία δεν θα υπάρξει και ευελπιστούν σε μια αναλυτική καταγραφή των συγκλίσεων, αλλά και προόδου στις αποκλίσεις που υπάρχουν. Χωρίς κανείς να μπορεί να γνωρίζει τον αριθμό των διασκέψεων που θα χρειαστεί να επακολουθήσουν, το άτυπο χρονοδιάγραμμα θέτει ως ορίζοντα το καλοκαίρι για να πραγματοποιηθούν στο νησί ταυτόχρονα δημοψηφίσματα για την επικύρωση του νέου εδαφικού – διοικητικού χάρτης της Κύπρου.

Στάση αναμονής φαίνεται πως τηρεί η Μεγάλη Βρετανία προκειμένου να δει πως ακριβώς θα κινηθούν οι συνομιλίες ανάμεσα στις δυο πλευρές.