Εξοπλισμοί: Δαπάνες, συμμαχίες και σκάνδαλα

Οι ανακοινώσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη από την Θεσσαλονίκη για την αγορά 18 αεροσκαφών τύπου RaFale και 4 φρεγατών επιβεβαίωσαν την φημολογία των προηγούμενων εβδομάδαων για ένα γενναίο εξοπλιστικό πρόγραμμα ενίσχυσης της Εθνικής Άμυνας της τάξης των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ Η παρατεταμένη ελληνοτουρκική κρίση είναι δυναμικά παρούσα για να αιτιολογήσει μια τέτοια απόφαση, η Γαλλία αναδεικνύεται ως ο βασικός προμηθευτής, ενώ η αντιπολίτευση ζητά ενημέρωση για το τελικό κόστος. Μοιάζει επίσης να τηρείται η άτυπη «παράδοση» των τελευταίων δεκαετιών που θέλει τις μεγάλες εντάσεις Ελλάδας-Τουρκίας να οδηγούν σύντομα σε εξοπλιστικές συμφωνίες. Τέτοιες μάλιστα που συχνότατα συνδέονται με τις γεωπολιτικές συμμαχίες και τις διπλωματικές ισορροπίες της χώρας. Ενίοτε έχουν συνδεθεί -δυστυχώς- και με σκάνδαλα.

Ελληνογαλλική συμφωνία με … βαθύ παρελθόν

Οι πρωθυπουργικές ανακοινώσεις συνιστούν μια σημαντική εξοπλιστική συμφωνία ανάμεσα σε Ελλάδα και Γαλλία. Με έμφαση στην ενίσχυση της αεράμυνας αλλλά της επιχειρησιακης δυνατότητεας της χώρας σε μεγάλες θαλάσσιες περιοχές. Όπως η επίμαχη της Ν.Α Μεσογείος.

Σε αυτή την εικόνα «κουμπώνει» και η εικόνα που παρουσιάζουν Ελλάδα και Γαλλία σε διπλωματικό επίπεδο, με τον Εμμανουέλ Μακρόν να είναι από τους θερμότερους συμμάχους της Ελλάδα στην ελληνοτουρκική διένεξη. Παράλληλα η Γαλλία, βρίσκεται σε ευθεία αντιπαράθεση με την Τουρκία, κυρίως για λόγους που σχετίζονται με τα γεωπολιτικά συμφέροντα του Παρισιού στην Λιβύη όπου η Τουρκία δραστηριοποιείται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση υποστηρίζοντας την κυβέρνηση Σάρατζ.

Εφόσον υλοποιηθεί η συμφωνία θα είναι η 3η φορά από την μεταπολίτευση και μετά που οι Ένοπλες Δυνάμεις της Ελλάδας θα εξοπλιστούν σε ευρεία κλίμακα από την Γαλλία. Η πρώτη σημαντική αγορά ανάμεσα στις δύο χώρες ολοκληρώθηκε το 1978 αν και η αρχική συμφωνία ξεκίνησε επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1976. Το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό προμηθεύθηκε πυραυλάκατους τύπου Combattante, που έφεραν πυραύλους τύπου Exocet, παράλληλα με τα αεροσκάφη Mirage F1, ιδιαίτερα προηγμένα για την εποχή τους. Η Γαλλία είχε εμπλοκή και στην περίφημη «Αγορά του Αιώνα» που αποφασίστηκε επί Ανδρέα Παπανδρέου το 1985. Στο πλαίσιο αυτής της κίνησης αγοράστηκαν 40 αμερικανικά F-16 και 40 Μιράζ 2000 ενώ πιο προηγμένο μοντέλο του ίδιου αεροσκάφους αγοράστηκε από την ελληνική Πολεμική Αεροπορία στην 10ετία του 1990. Με απλά λόγια σχεδόν σε κάθε «φάση» που πέρασαν τις τελευταίες δεκαετίες οι ελληνοτουρκικές σχέσεις η Γαλλία, είχε σημαντική μερίδα στα ελληνικά εξοπλιστικά προγράμματα.

ΗΠΑ – Γερμανία οι βασικοί προμηθευτές

Την «μερίδα του λέοντος» πάντως στους ελληνικούς εξοπλισμούς, τα τελευταία χρόνια διαθέτουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, αφού τα αεροσκάφη τύπου F-16 και πολλά άλλα αμυντικά συστήματα για την Πολεμική Αεροπορία, το Πολεμικό Ναυτικό και τον Στρατό Ξηράς είναι αμερικανικής προέλευσης. Σημαντικό μερίδιο στους ελληνικούς εξοπλισμούς όμως έχει και η Γερμανία με πιο εμβληματική περίπτωση τα άρματα μάχης τύπου Leopard, ένα από τα άρματα μάχης που κυριάρχησε στα οπλικά συστήματα που αγοράστηκαν από την Ελλάδα την περίοδο 1996-2002 στο πλαίσιο του τότε 5ετούς προγράμματος εξοπλισμών. Μάλιστα αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του σουηδικού ινστιτούτου SIPRI στις γερμανικές εξαγωγές εξοπλισμών υπάρχει μία αξιοσημείωτη ισορροπία Ελλάδα και Τουρκίας με την γειτονική χώρα να απορροφά το 14% και την ελληνική πλευρά το 13%.

Η κυβέρνηση που θεωρείται ότι επιχείρησε να αλλάξει τις ισορροπίες στο ζήτημα των εξοπλισμών είναι αυτή του Κώστα Καραμανλή από το 2004 έως και το 2009. Τον Νοέμβριο του 2008 κατά την επίσκεψη του Κώστα Καραμανλή στην Μόσχα και την συνάντηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν φέρεται να είχαν γίνει προχωρημένες συζητήσεις για εξοπλισμούς ενώ λίγο νωρίτερα οι Ένοπλες Δυνάμεις είχαν προμηθευθεί 420 τεθωρακισμένα ρωσικής κατασκευής. Η φημολογία μάλιστα της περιόδου μίλούσε για σύνδεση των εξοπλιστικών αυτών προγραμμάτων με την θετική στάση που είχε τηρήσει η Ρωσία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την Κύπρο και με την τότε ενεργειακή πολιτική της χώρας. Συνθήκη που άλλαξε άρδην με την έλευση του Γιώργου Παπανδρέου το 2009 στην πρωθυπουργία.

Τα «μνημονιακά» χρόνια υπήρξε σοβαρή υστέρηση κονδυλίων για την Εθνική Άμυνα. Πάντως το ποσοστό εξοπλιστικών δαπανών παρέμεινε πάνω από το 2% του ΑΕΠ όπως «απαιτεί» η πάγια έκκληση του ΝΑΤΟ προς τα κράτη μέλη της συμμαχίας. Φυσικά σε απόλυτους αριθμούς καταγράφθηκε μείωση αφού μειώθηκε σημαντικά και το ελληνικο ΑΕΠ.

Η τελευταία σημαντική εξοπλιστική συμφωνία που αφορούσε όμως εκσυγχρονισμό των υπαρχόντων και όχι προμήθεια νέων συστημάτων υπογράφθηκε τον Φθινόπωρο του 2017 από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ μετά την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στον Λευκό Οίκο και την συνάντησή του με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τράμπ. Αφορούσε τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών F-16 είχε ύψος 2,4 δις.

Πεδίο διαφθοράς

Ένα από τα στοιχεία που κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει είναι πως οι εξοπλισμοί έχουν το δυσάρεστο «προνόμιο» να θεωρούνται πεδίο πολιτικής διαφθοράς. Η φύση των συμφωνιών που πραγματοποιούνται και ο έντονα απόρρητος χαρακτήρας τους, σε συνδυασμό με την διεθνή νομοθεσία που διέπει τους εξοπλισμούς είναι στοιχεία που σαφώς συμβάλλουν σε ανάλογα φαινόμενα. Ένα από τα πιο γνωστά σκάνδαλα σχετικά με εξοπλιστικές δαπάνες είναι η περίφημη υπόθεση των γερμανικών υποβρυχίων της εταιρίας Ferostaal και τα συστήματα αεράμυνας TOR M1. Σε αυτό κεντρικό πρόσωπο ήταν ο πρώην υπουργός Εθνικής Άμυνας από το 1996 έως και το 2001 Άκης Τσοχατζόπουλος. Καταδικάστηκε το 2013 σε κάθειρξη 20 ετών για «μίζες» δεκάδες εκατομμυρίων (ευρώ η δολλαρίων) που εισέπραττε μέσω ενός πολύπλοκου συστήματος υπεράκτιων εταιριών μαζί με συνεργάτες. Στα ίδια «ιχνη» φαίνεται πως «πάτησε» και ο αντικαταστάτης του Άκη Τσοχατζόπουλου, Γιάννος Παπαντωνίου για τον οποίο εκκρεμεί έρευνα σχετικά με τυχόν νομιμοποίηση εσόδων από παράνομη δραστηριότητα στο πλαίσιο των εξοπλιστικών προγραμμάτων 2001 – 2005 και ιδίως για τον εκσυχρονισμό 6 φρεγατών τύπου S. Στα αξιοσημείωτα και των δύο περιπτώσεων δεν μπορεί παρά να αναφερθεί η εξαιρετικά μεγάλη και χρονοβόρα διαδικασία των εισαγγελικών ερευνών. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δικογραφίες για τον Γιάννο Παπαντωνίου που αφορούσαν υποθέσεις του 2001 έφθασαν στην Βουλή το ….2016.

Σε εξοπλιστική ετοιμότητα

Όσον αφορά τις σημερινές συνθήκες , πολλά ήταν τα σημάδια το τελευτάιο διάστημα ότι διανύουμε μία περίοδο όπου «κυοφορείται» ένα νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα. Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα συνεδρίασε η Επιτροπή Εξοπιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων της Βουλής, όπως πάντα κεκλεισμένων των θυρών. Εκεί ενημέρωσαν την εθνική αντιπροσωπεία ο υπουργός Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος και ο υφυπουργός Αλκιβιάδης Στεφανής. Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση επισημάνθηκε ότι « η συνεχής βελτίωση, αναβάθμιση της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας και γενικότερα η ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων αποτελεί πρωταρχικό μέλημα και κορυφαία ευθύνη της Πολιτικής Ηγεσίας του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης». Στην επιτροπή παραβρέθηκαν ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος, ο Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος Χαράλαμπος Λαλούσης, ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Στυλιανός Πετράκης ΠΝ και ο Υπαρχηγός ΓΕΑ Υποπτέραρχος (Ι) Νικόλαος Ρέτσας.

Συνολικά καταγράφεται η εικόνα μιας κυβέρνησης που προετοιμάζεται για εξοπλισμούς. Αυτό έχει φανεί ήδη από τις πρώτες μέρες που ακολούθησαν μετά τον 15αυγουστο. Ιδίως από τις τοποθετήσεις βουλευτών του κόμματος, που έχουν άμεση σχέση με το αντικείμενο των εξοπλισμών. Μάλιστα στην κυβέρνηση φαίνεται να υπάρχει εδώ και καιρό σαφέστατη εικόνα σε σχέση με τις επιχειρησιακές ανάγκες, ενώ έμφαση δίνεται στην ενίσχυσης της από θαλάσσης αποτρεπτική δυνατότητα.

Στην συζήτηση στην Βουλή για την κύρωση των συμφωνιών της Ελλάδας με Αίγυπτο και Ιταλία ο Θανάσης Δαβάκης, πρόεδρος της Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων ξεκαθάρισε ότι η χώρα οφείλει άμεσα να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Όπως επισήμανε «η ενίσχυση των ενόπλων μας δυνάμεων, καθώς ο αποτρεπτικός τους ρόλος είναι διαχρονικά κρίσιμος ,κάθε φορά που η Τουρκία επιλέγει να θέσει την ειρήνη στην περιοχή υπό αμφισβήτηση». Πρόσθεσε μάλιστα ότι «η ιστορία και η εμπειρία δείχνουν, πιστεύω, ότι η διατήρηση της ισορροπίας της ισχύος είναι προϋπόθεση για την επιτυχή κατάληξη οποιασδήποτε προσπάθειες αποκλιμάκωσης ή εξομάλυνσης των σχέσεων με τη γείτονα». Μάλιστα ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων φαίνεται να έχει αποκρυσταλλωμένη άποψη αφού όπως έχει επισημάνει πάλι σε ομιλία του στην Βουλή«είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε εδώ και τώρα και μέσα στον υπάρχοντα, όπως αντιλαμβάνεστε, δημοσιονομικό σχεδιασμό στην ολοκλήρωση ορισμένων στοχευμένων και πολύ κρίσιμων εξοπλιστικών προγραμμάτων, που αφορούν στην επιχειρησιακή ετοιμότητα και στη μαχητική ισχύ ορισμένων οπλικών συστημάτων που αποτελούν κρισιμότατους πυλώνες της αποτρεπτικής ισχύος της χώρας, όπως συγκεκριμένα τα υποβρύχια αναερόβιας πρόωσης του Πολεμικού μας Ναυτικού». Παράλληλα ανέφερε πως «έχουν γίνει ήδη σημαντικά βήματα εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, όπως η ψήφιση για παράδειγμα της εν συνεχεία υποστήριξης των αεροσκαφών «Mirage».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε και πρόσφατη ανακοίνωση βουλευτή Πειραιά Νίκου Μανωλάκου, ενός στελέχους της Νέας Δημοκρατίας με ειδικό βάρος σε αυτά τα ζητήματα αφού υπήρξε επίτιμος διοικητής της ΑΣΔΕΝ (Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Εσωτερικού και Νήσων). Της διοικητικής δομής δηλαδή που κατά βάση γνωρίζει τις επιχειρησιακές ανάγκες στο Αιγαίο και την ευρύτερη περιοχή. Όπως επισήμανε ο Νίκος Μανωλάκος «για να μπορέσουμε να πετύχουμε την αποτροπή, πρέπει να έχουμε τη δυνατότητα της στρατηγικής κρούσης ή του ισοδυνάμου αποτελέσματος. Για να γίνει αυτό, απαιτείται, κατά προτεραιότητα των λοιπών κλάδων, ο εκσυγχρονισμός του Πολεμικού Ναυτικού με πλοία, τα οποία να συνδυάζουν ταυτόχρονα επιχειρησιακές δυνατότητες, πολέμου επιφανείας, αεράμυνας περιοχής, ανθυποβρυχιακού πολέμου, διοίκησης και ελέγχου του πεδίου της μάχης ψηφιακά και εκτόξευσης κατευθυνόμενων βλημάτων μεσαίου και μεγάλου βεληνεκούς».

Επίσης ο Δημήτρης Καϊρίδης, που συχνά εκπροσωπεί την κυβέρνηση δημόσια για ζητήματα που σχετίζονται με τα θέματα εξωτερικών και άμυνας σημείωσε σε ομιλία του στα μέσα Αυγούστου ότι «η αναβάθμιση των Ενόπλων Δυνάμεών μας δεν μπορεί να αποτελεί μόνο μια ρητορική επίκληση. Για να έχει ουσία, πρέπει συγκεκριμένα όλες οι υπεύθυνες πολιτικές δυνάμεις που πιστεύουν στην αναγκαιότητά της να καθορίσουν πώς και από πού θα εξοικονομηθούν οι απαραίτητοι πόροι». Στο ίδιο μήκος κύματος και ο βουελυτής της Ν.Δ Στέφανος Γκίκας, απόστρατος αρχιπλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού έχει τονίσει πως πρέπει «να δούμε σοβαρά τους εξοπλισμούς των Ενόπλων Δυνάμεων και σε πρώτο χρόνο να δούμε τους πολλαπλασιαστές ισχύος. Διότι, γνωρίζετε ότι μία φρεγάτα για να έρθει μπορεί να κάνει και πέντε χρόνια, αλλά εάν πάρεις ένα όπλο, μπορείς πολύ σύντομα να έχεις ένα πολλαπλασιαστή ισχύος ισχυρό και δυνατό».

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr