Η ευρωπαϊκή ακροδεξιά ως “Δούρειος Ίππος” της Ρωσίας

Οι εκλογές της περασμένης Κυριακής στο γερμανικό κρατίδιο της Έσσης, δεν αποτέλεσαν απλώς επιβεβαίωση της διαρκούς ήττας που υφίσταται ο κυβερνών την μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ συνασπισμός. Όπως και νωρίτερα τον Οκτώβριο στην Βαυαρία, έτσι και στις εκλογές της Έσσης, η αλματώδης άνοδος του ακροδεξιού AfD ήρθε να επιβεβαιώσει μία τάση που δείχνει να αποτελεί όλο και περισσότερο κανόνα για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Έχοντας καταφέρει να φτάσουν μέχρι τα έδρανα της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε κάποιες χώρες ή ακόμη και συμμετέχοντας σε κυβερνήσεις συνεργασίας σε άλλες, οι σχηματισμοί της ακροδεξιάς έχουν καταφέρει να μετατοπίσουν επί το δεξιότερο την πολιτική ατζέντα, με πολλά από τα κόμματα που εντάσσονται στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, να υιοθετούν αντιμεταναστευτική ή ευρωσκεπτικιστική ρητορική, προκειμένου να αυξήσουν την απήχησή τους.

Η επιρροή της ακροδεξιάς, η οποία καθίσταται εμφανής σε ολοένα και περισσότερες εκλογικές αναμετρήσεις εθνικές, περιφερειακές, τοπικές, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι αναμενόμενο να αποτυπωθεί και στις ευρωεκλογές, προειδοποιεί, μιλώντας στο News 24/7 ο Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής και Διπλωματικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου, κ. Αντώνης Κλάψης.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει προσδιορίζοντας τα αίτια αυτής της κατάστασης: “Η Ευρώπη βρίσκεται σε μία διαρκή υποχώρηση στον καταμερισμό της ισχύος. Αναδύονται νέες δυνάμεις, οι οποίες πιέζουν την ευρωπαϊκή ήπειρο από πολλές απόψεις και κυρίως οικονομικά”.

Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης που αυτό συνεπάγεται για μερίδα του πληθυσμού, οδηγεί στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων σε κόμματα που “ευαγγελίζονται έναν κόσμο με κλειστά σύνορα, απομονωμένο εθνικά, ένα έθνος-κράτος παλιότερης εποχής όταν υπήρχε ένας εθνικός προστατευτισμός που θεωρούν πως θα τους προστάτευε και σήμερα”, τονίζει ο καθηγητής, προσθέτοντας πως η οικονομική κρίση, η απογοήτευση από τα παραδοσιακά κόμματα και τις ηγεσίες τους και οι αυξημένες μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές των τελευταίων ετών λειτουργούν καταλυτικά στην εκλογική συμπεριφορά: “Όσο πιο εθνοκεντρικός εμφανίζεται κάποιος, προστατευτικός και νοσταλγός ενός παρελθόντος που έχει ξεπεραστεί αλλά λειτουργεί θετικά στη μνήμη ή το υποσυνείδητο πολλών ανθρώπων, τόσο το καλύτερο για το εκλογικό του αποτέλεσμα”.

Ο Πούτιν ως πρότυπο

Για τα κόμματα αυτά, που δείχνουν να θέλουν να διαλύσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση ή να αποχωρήσουν από αυτή, γεωπολιτική εναλλακτική φαίνεται να αποτελεί η Ρωσία. “Εάν δεν είναι κάποιος σύμμαχος στο ΝΑΤΟ με τις ΗΠΑ ή δεν είναι μέλος της ΕΕ, ο παράγοντας εκείνος που μοιάζει να είναι ο κοντινότερος και απλούστερος, είναι η Ρωσία, με την οποία “μιλούν την ίδια γλώσσα” τονίζει ο κ. Κλάψης.

Στο βιβλίο του με τίτλο “An Unholly Alliance: The European Far Right and Putin’s Russia”(Ανίερη Συμμαχία: Η ευρωπαϊκή ακροδεξιά και η Ρωσία του Πούτιν) ο καθηγητής αναδεικνύει ως σημαντική παράμετρο της ανοδικής τάσης της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, την σχέση των κομμάτων αυτών με την Ρωσία υπό τον Βλαντιμίρ Πούτιν και εξηγεί ποια είναι αυτή η “κοινή γλώσσα” τους.

Η ιδεολογική τους συγγένεια και τα κοινά συμφέροντα των ευρωπαίων ακροδεξιών και του ρώσου Προέδρου αποτελούν την βάση αυτής της στρατηγικής, που έχει υιοθετηθεί εκατέρωθεν. “Η μεν Ρωσία χρησιμοποιεί τα κόμματα αυτά ως “δούρειους ίππους” στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, προκειμένου να προωθεί δικές της θέσεις ή να επηρεάζει τις καταστάσεις και, από την άλλη πλευρά, τα κόμματα αυτά βλέπουν στην Ρωσία του Πούτιν ένα πρότυπο ισχυρής διακυβέρνησης που θα ήθελαν να το εφαρμόσουν και στις χώρες τους. Ένα μοντέλο όχι φιλελεύθερης αλλά ποδηγετούμενης δημοκρατίας, ένα πρότυπο συντηρητικών επιλογών σε θέματα κοινωνικά και ένα εθνικιστικό πρότυπο που και εκείνοι πολύ θα ήθελαν να εφαρμόσουν”, τονίζει στο News 24/7 ο Αντώνης Κλάψης και εξηγεί: “Εάν ήσαστε μέλος του Jobbik, που προπαγανδίζει την μεγάλη Ουγγαρία, με την προσάρτηση εδαφών από τη Ρουμανία, θα βλέπατε την Ρωσία του Πούτιν και την προσάρτηση της Κριμαίας ως πρότυπο”.

Η ακροδεξιά ως “Δούρειος Ίππος” του Πούτιν

Η σχέση της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς με την Ρωσία, και ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ως προς τα ρωσικά συμφέροντα, αντανακλάται και σε μία σειρά πολιτικών επιλογών που τα κόμματα αυτά πραγματοποιούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ο Ιταλός Τζουζέπε Κόντε στην πρώτη του ομιλία ως πρωθυπουργός στην κυβέρνηση συνεργασίας του λαϊκιστικού Κινήματος 5 Αστέρων και της ακροδεξιάς Λέγκας, τον περασμένο Ιούνιο, τόνισε ότι θεωρεί την Ρωσία “πιθανό εταίρο”, υποσχόμενος ότι θα προωθήσει την άρση των κυρώσεων που της επιβλήθηκαν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας.

Αντίστοιχη ήταν και η στάση της αυστριακής ηγεσίας, στην επίσκεψη του Πούτιν στην Βιέννη το ίδιο διάστημα. Ο καγκελάριος της χώρας, Σεμπάστιαν Κουρτς ζήτησε χαλάρωση των κυρώσεων βήμα-βήμα, ενώ ο αντικαγκελάριός του και κυβερνητικός εταίρος Κρίστιαν Στράσε, του ακροδεξιού FPO, δεν δίστασε να πάει ένα βήμα παραπέρα, ζητώντας πλήρη άρση των κυρώσεων και αποκατάσταση των σχέσεων της ΕΕ με τη Μόσχα.

Μία από τις πρώτες εκδηλώσεις της φιλορωσικής τάσης των ακροδεξιών κομμάτων, έλαβε χώρα στο Ευρωκοινοβούλιο τον Σεπτέμβριο του 2014, κατά την ψηφοφορία για την κύρωση της συμφωνίας σύνδεσης της Ουκρανίας με την ΕΕ. Τα κόμματα που μαζικά ψήφισαν κατά της συμφωνίας ήταν τα ακροδεξιά κόμματα, χωρίς απαραίτητα να εντάσσονται σε μία μεγάλη ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο, όπως εξηγεί ο κ. Κλάψης: “Ακόμη και ασύνδετα -θεωρητικά- είχαν αυτή την συμπεριφορά λόγω του κοινού τους φιλορωσικού προσανατολισμού. Αυτό είναι ένα κέρδος για την Ρωσία από την μια και μια εκδήλωση της φιλορωσικής τάσης των ακροδεξιών κομμάτων από τη άλλη”.

Ευρωεκλογές α λα… ΗΠΑ;

Με το συμφέρον της Ρωσίας από την άνοδο της ακροδεξιάς να καθίσταται εμφανές, το ερώτημα που προκύπτει είναι αν έχουν υπάρξει ή αν μπορούν να υπάρξουν προσπάθειες επηρεασμού του εκλογικού σώματος αντίστοιχα με αυτές που καταγγέλθηκαν στις ΗΠΑ και εάν αυτές θα μπορούσαν να επηρεάσουν το μέλλον της ΕΕ.

Για τον κ. Κλάψη είναι λογικό η Ρωσία να ενδιαφέρεται για το αποτέλεσμα κάθε εκλογικής αναμέτρησης ενώ χαρακτηρίζει “παράδοξο” το ενδεχόμενο να μην υπάρχει προσπάθεια επηρεασμού, καθώς, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, “είναι μία φυσική τάση που έχουν τέτοιου είδους δυνάμεις, που δεν δεσμεύονται από ηθικούς φραγμούς”.

Έτσι, κάνει λόγο για μία “στρατηγική της Ρωσίας, μέσα από το διαδίκτυο και ελεγχόμενα Social Media να ασκεί μία κάποια επιρροή σε διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις”, αλλά και για προσπάθειες γενικότερου επηρεασμού της κοινωνικής και οικονομικής ζωής διαφόρων χωρών “μέσω φιλικά προσκείμενων προσώπων που είναι είτε επενδυτές, είτε δημοσιογράφοι, καναλάρχες και πάει λέγοντας”.

Τι ακολουθεί για την Ευρώπη;

Με την Ευρώπη να βρίσκεται ξανά ενώπιον της ανόδου του εθνικισμού είναι αδύνατο να μην αναρωτηθεί κανείς τι συνέπειες μπορεί να έχει η επιτυχία των ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων για το ίδιο το οικοδόμημα της ΕΕ. Σύμφωνα με τον κ. Κλάψη, η προσεχής επιτυχία τους στις ευρωεκλογές του Μαΐου είναι δεδομένη, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι θα μπορέσουν να συνεργαστούν και να δημιουργήσουν μία μεγάλη ευρωομάδα. Δεδομένη θεωρεί επίσης την περαιτέρω επιτυχία των κομμάτων αυτών και σε εθνικό επίπεδο.

“Σε ένα βαθμό θα επηρεάσουν την πορεία της ΕΕ. Όσο περισσότερο οι ευρωσκεπτικιστές βρίσκονται στο κοινοβούλιο, όσο περισσότερο αυτές οι φωνές ενισχύονται σε εθνικό επίπεδο, τόσο μοιραία θα ασκούνται πιέσεις στην πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Καθώς αλιεύουν ψήφους από άλλα κόμματα, μοιραία, όταν καταφέρνουν με μια αντιμεταναστευτική ρητορική, με μία εθνικιστική ρητορική να συγκεντρώνουν μεγάλα ποσοστά, η δημόσια συζήτηση θα μετατοπίζεται προς την δική τους πλευρά”.