Γιατί η υπόθεση Novartis είναι σκάνδαλο

Η Novartis βρίσκεται στο επίκεντρο διεθνούς έρευνας για παράνομες πληρωμές κρατικών αξιωματούχων και άλλων λειτουργών, με στόχο την αθέμιτη προώθηση των προϊόντων της προκειμένου να αποκτήσει κυρίαρχη θέση στη φαρμακευτική αγορά παγκοσμίως. Πρακτική, που σύμφωνα με τη δικογραφία που κατατέθηκε στη Βουλή, επιχείρησε να εφαρμόσει και στην Ελλάδα.

Ποια είναι η Novartis

H Novartis είναι μια ελβετική πολυεθνική εταιρεία που ιδρύθηκε το 1996 με τη συγχώνευση των Ciba-Geigy and Sandoz Laboratories. Οι προκάτοχοί της έχουν μια μακρά ιστορία 250 χρόνων στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων, ωστόσο οι δραστηριότητες τις εταιρείας στη σημερινή της μορφή κινούνται γύρω από τρεις βασικούς άξονες: φάρμακα, φροντίδα ματιών και γενόσημα φάρμακα.

Στο “στόχαστρο” των αμερικανικών αρχών

Η Novartis βρέθηκε στο “μικροσκόπιο” των Αμερικανών από το 2014, ύστερα από καταγγελίες ανταγωνιστών της για αθέμιτες πρακτικές. Τα τελευταία δύο και πλέον χρόνια, Αμερικανοί εισαγγελείς, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ, αλλά και το FBI ερευνούν κατά πόσο υπάρχουν ποινικές ευθύνες για τα στοιχεία που έχουν συλλέξει για τις πρακτικές της εταιρείας. Οι Αμερικανοί φέρονται να έχουν ανακαλύψει πλήθος παραβιάσεων, για την προώθηση των προϊόντων της εταιρείας στις διεθνείς αγορές, μέσω “δώρων” σε πολιτικά πρόσωπα ή στελέχη που εργάζονται στον τομέα της Υγείας.

Η ελληνική “εμπλοκή”

Από τις έρευνες των Αμερικανών φέρονται να προέκυψαν στοιχεία για ανάλογες δραστηριότητες της Novartis και στην ελληνική αγορά. Η αμερικανική κυβέρνηση έχει στη διάθεσή της στοιχεία, που δόθηκαν από στελέχη της εταιρείας στην Ελλάδα αφού εξασφάλισαν το καθεστώς προστασίας μαρτύρων, για δωροδοκίες πολιτικών, στελεχών του κρατικού μηχανισμού στον κλάδο της Υγείας, γιατρούς και στελέχη νοσοκομείων.

Οι έρευνες στην Ελλάδα συνεχίστηκαν με τη συνδρομή πρακτόρων του FBI, ενώ τον περασμένο Ιανουάριο, οι Εισαγγελείς Διαφθοράς κατέσχεσαν έγγραφα και ηλεκτρονικούς υπολογιστές από τα γραφεία της Novartis στην Ελλάδα, με τα στοιχεία της εταιρείας να μπαίνουν πια στο “μικροσκόπιο” και των ελληνικών αρχών. Πρόσφατα, στην Ελλάδα βρέθηκαν στελέχη του FBI και των Εισαγγελικών Αρχών των ΗΠΑ, για περαιτέρω συνεργασία επί των νέων στοιχείων με τις ελληνικές αρχές, ανοίγοντας στην ουσία το δρόμο για τις περαιτέρω εξελίξεις στην υπόθεση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με το αμερικανικό Δίκαιο, η ελληνική κυβέρνηση έχει το δικαίωμα να παρέμβει και να μηνύσει τη Novartis για τυχόν παράνομες πρακτικές που εφήρμοσε στην εγχώρια αγορά.

Σημειώνεται πως η Ελλάδα είναι χώρα ειδικού ενδιαφέροντος για την Novartis, αφού η τιμή ενός προϊόντος στην Ελλάδα, θα επηρέαζε την τιμή του διεθνώς. Έτσι, μια αύξηση 10 σεντ στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι μπορεί να μεταφράζεται σε κέρδη 25 εκατομμυρίων για την εταιρεία.

Την υπόθεση χειρίζεται η εισαγγελέας Διαφθοράς Ελένη Τουλουπάκη. Η Ε. Τουλουπάκη είχε μεταβεί στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο του 2016 και επισκέφτηκε αμερικανικές αρχές, και δη την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (αρμόδια σε περιπτώσεις παραβίασης ομοσπονδιακών νόμων, εν προκειμένω αυτού για τις Πρακτικές Διαφθοράς στο Εξωτερικό, γνωστού ως FCPA – Foreign Corrupt Practices Act).

Δωροδοκίες σε γιατρούς

Από τα στοιχεία που παρέδωσαν στους Αμερικανούς τα στελέχη της Novartis στην Ελλάδα προκύπτουν καταβολές χρημάτων τόσο σε ιδιώτες γιατρούς όσο και σε γιατρούς του Δημοσίου για ευνοϊκή “μεταχείριση” και συνταγογράφηση των φαρμάκων της. Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται για δωροδοκίες σε περισσότερους από 4.000 γιατρούς που σχετίζονται κατά κύριο λόγο με ακριβά και καινοτόμα φάρμακα για την καταπολέμηση του καρκίνου.

Το περιεχόμενο της δικογραφίας που άναψε “φωτιές”

Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία που έχουν γίνει γνωστά, στη δικογραφίες γίνεται λόγος για “μίζες” ύψους 50 εκατ. ευρώ και εμπλοκή 10 πολιτικών προσώπων. Τα ποσά που φέρονται να έλαβαν τα πολιτικά πρόσωπα ποικίλουν, σύμφωνα πάντα με όσα κατέθεσαν οι μάρτυρες, από τις 100.000 έως το 1 εκατ. ευρώ. Συνολικά φέρονται να εμπλέκονται πάνω από 30 άτομα, μεταξύ των οποίων πρώην γενικοί γραμματείς, σύμβουλοι πολιτικών προσώπων και πρώην διοικητές οργανισμών του Δημοσίου. Η ζημιά για το ελληνικό Δημόσιο εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα 3 δισ. ευρώ για την περίοδο 2000-2015.

Φωτό: AP Photo/Petros Giannakouris