Γιατί η συμφωνία Τουρκίας- Λιβύης αντιβαίνει στο διεθνές δίκαιο

Το κείμενο της επίμαχης συμφωνίας Τουρκίας- Λιβύης, που βρέθηκε από χθες το πρωί στα χέρια της ελληνικής πλευράς και εγκρίθηκε χθες το βράδυ από το τουρκικό κοινοβούλιο, αντιβαίνει όπως τονίζει η Αθήνα στο διεθνές δίκαιο και δεν έχει στην πραγματικότητα καμία νομική αξία.

Που βασίζει όμως το επιχείρημα αυτό η ελληνική κυβέρνηση; Πρώτον, θεωρείται εξαιρετικά πιθανό η συμφωνία να μην εγκριθεί και από τη βουλή της Λιβύης, την οποία δεν ελέγχει ο πρωθυπουργός της διχασμένης χώρας Φαγές Αλ Σάρρατζ.

Ο Σάρρατζ είναι ο πρόεδρος μίας αναγνωρισμένης μεν, εν αναμονή εξελίξεων δε, κυβέρνησης, ο οποίος δεν ελέγχει όχι τη Βουλή αλλά συνολικά τη χώρα και η εξουσία του οποίου περιορίζεται στο Προεδρικό του Μέγαρο, όπως παρατηρούν στην Αθήνα. Ουσιαστικά η κυβέρνηση Σάρρατζ “στέκεται” με τη στρατιωτική βοήθεια της Άγκυρας παρά το εμπάργκο του ΟΗΕ, γεγονός που εξηγεί γιατί υπέγραψε τη συμφωνία τουρκικής εμπνεύσεως.

“Στην πραγματικότητα πρόκειται για συμφωνία Τουρκίας- Σάρρατζ” λένε χαρακτηριστικά στην κυβέρνηση.

Το μνημόνιο αυτό κατά την ελληνική πλευρά δεν έχει επιπλέον νομική αξία, αφού μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης υπάρχουν (ελληνικά) νησιά που διαθέτουν θαλάσσιες ζώνες (υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ) κατοχυρωμένες. Και με βάση το διεθνές δίκαιο, σημειώνεται, δε νοείται δύο χώρες να υπογράψουν μία συμφωνία που εμπλέκει μία τρίτη χώρα, χωρίς αυτή να συναινεί.

Με άλλα λόγια, επισημαίνεται, είναι σαν η Ελλάδα να υπογράψει μία συμφωνία για τον καθορισμό ΑΟΖ με την Αλγερία αγνοώντας ότι ενδιάμεσα βρίσκονται η Γαλλία και η Ιταλία ή να προχωρήσει η Γαλλία σε συμφωνία με τη Λιβύη για τις θαλάσσιες ζώνες χωρίς να λάβει υπόψη της την ιταλική Σικελία.

Και βεβαίως το επιχείρημα της Ελλάδας ως προς τις θαλάσσιες ζώνες, είναι ότι δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Μάλτα ή η Κύπρος που είναι νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.

Ως γνωστόν βέβαια η Άγκυρα διαφωνεί, όσον αφορά στα ελληνικά νησιά: Μόλις προχθές πηγή του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών υποστήριξε ότι τα ελληνικά νησιά δε διαθέτουν ΑΟΖ.

Σημειωτέον ότι ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης με τον οποίο επικοινώνησε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης για να τον ενημερώσει για τη συνάντηση με Ερντογάν και τη σύνοδο του ΝΑΤΟ, επιβεβαίωσε χθες ότι η Λευκωσία σχεδιάζει να προσφύγει στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης έναντι της Τουρκίας για την ΑΟΖ.

Τη θέση της χώρας μας ως προς τη συμφωνία Τουρκίας- Λιβύης υποστήριξαν εξάλλου το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η Ρωσία και το Ισραήλ.

Γαλλία και Γερμανία έθεσαν επίμονα το θέμα της συμφωνίας της Τουρκίας με τη Λιβύη κατά την τετραμερή στο Λονδίνο επιβεβαίωσε εν τω μεταξύ ο ίδιος ο Ερντογάν χθες, ο οποίος όπως και θα περίμενε κανείς υποστήριξε ότι κάποιοι: “Εκτοξεύουν ηλιθιότητες του τύπου ότι [η συμφωνία με τη Λιβύη] δεν είναι σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο και το διεθνές δίκαιο της θάλασσας”.

Και στο βάθος προσφυγικό

Η Ελλάδα όμως ταυτόχρονα πιέζει μέσω ΕΕ τη γειτονική χώρα και όσον αφορά στο προσφυγικό- μεταναστευτικό. Χθες το πρωί ο πρωθυπουργός είχε συνάντηση με τον Αντιπρόεδρο της Κομισιόν, αρμόδιο για την προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής (χαρτοφυλάκιο στο οποίο υπάγονται και τα ζητήματα μετανάστευσης) Μαργαρίτη Σχοινά και την Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων Ylva Johansson, οι οποίοι συμμετείχαν εν συνεχεία σε ευρεία σύσκεψη στο Μαξίμου για το προσφυγικό- μεταναστευτικό και οι οποίοι σήμερα βρίσκονται στην Τουρκία.

Σύμφωνα με πληροφορίες κατά τη χθεσινή σύσκεψη στο Μαξίμου συζητήθηκε κατά πόσον εφαρμόζεται η κοινή δήλωση ΕΕ- Τουρκίας για το προσφυγικό, καθώς και με ποιους τρόπους μπορεί να είναι πιο αποδοτική.

Η ελληνική πλευρά εστίασε στο θέμα των δικτύων διακινητών, καθώς εκφράζεται η απορία πως ένα κράτος με τις δυνατότητες της Τουρκίας αδυνατεί να εντοπίσει τους εκμεταλλευτές που φτιάχνουν και περνούν τις βάρκες με πρόσφυγες και μετανάστες στα ελληνικά παράλια. Σύμφωνα με πληροφορίες, Σχοινάς και Γιόχανσεν ήθελαν να ακούσουν από την ελληνική πλευρά την κατάσταση ώστε να μεταφέρουν τα αναγκαία μηνύματα στην Τουρκία.

Επί τάπητος τέθηκε επίσης η διαμόρφωση μίας νέας ευρωπαϊκής πολιτικής για το άσυλο, μετά και την πρόταση Ζέεχοφερ για ένα ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, με κύριο χαρακτηριστικό ότι οι αιτήσεις ασύλου δε θα εξετάζονται μόνο στις χώρες πρώτης υποδοχής. Οι δύο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εξέφρασαν την ικανοποίηση των Βρυξελλών για το γεγονός ότι Ελλάδα συνέβαλλε στο διάλογο καταθέτοντας δια του αναπληρωτή υπουργού Προστασίας του Πολίτη Γιώργου Κουμουτσάκου πρόταση για ένα ευρωπαϊκό σύστημα επιστροφών. Και η ελληνική πλευρά θέλησε να ανιχνεύσει τις προθέσεις της Κομισιόν για τη νέα συμφωνία για το προσφυγικό- μεταναστευτικό. Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βεβαίως δεν έχουν διαμορφωθεί ακόμη, καθώς η Ουρσουλα Φον Ντερ Λάιεν θα λάβει υπόψη της, προκειμένου να συνθέσει, τις διάφορες απόψεις των κρατών μελών. Στο κυβερνητικό στρατόπεδο πάντως αξιολογούν ως σημαντικό ότι ξεκίνησαν τη διερεύνηση της κατάστασης από την Αθήνα.

Ο κ.Μητσοτάκης σήμερα θα συναντηθεί και με το γενικό διευθυντή του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, Αντόνιο Βιτορίνο, τον οποίο νωρίτερα θα δει και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.