Μερόπη Τζούφη: Η υγειονομική θωράκιση των νησιών είναι επένδυση αξιοπρέπειας και ανάπτυξης

Τα αποτελέσματα της κυβερνητικής πολιτικής στο ΕΣΥ είναι ορατά σε όλη τη χώρα, καθώς το δημόσιο σύστημα υγείας αντιμετωπίζοντας τη μεγαλύτερη κρίση στελέχωσης από την ίδρυσή του (1983) βρίσκεται σε φάση διαρκούς συρρίκνωσης και υποβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Ιδίως στην περιφέρεια, στις απομακρυσμένες περιοχές της νησιωτικής και ορεινής χώρας, η κρίση στελέχωσης του συστήματος υγείας είναι ακόμη πιο έντονη διευρύνοντας ακόμη περισσότερο τις ανισότητες μεταξύ κέντρου και περιφέρειας.

Ανισότητες στην υγεία που γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν εξαρτώνται μόνο από την εισοδηματική κατάσταση ή το μορφωτικό επίπεδο του λήπτη υπηρεσιών υγείας, αλλά και από τον τόπο κατοικίας του, καθώς αυτοί που ζουν σε απομακρυσμένες, νησιωτικές περιοχές δεν έχουν απλά λιγότερες επιλογές για την φροντίδα υγείας τους, αλλά κατά κανόνα έχουν λιγότερες δυνατότητες.

Λιγότερες δυνατότητες που απορρέουν από την υδροκέφαλη ανάπτυξη του ΕΣΥ και από την εδώ και πέντε χρόνια εξελισσόμενη αποστελέχωση των περιφερειακών δομών του, με υγειονομικούς να συνταξιοδοτούνται, να παραιτούνται και να μην αντικαθίστανται ποτέ.

Ιδίως τους θερινούς μήνες αυτό το έλλειμμα ανθρώπων στο ΕΣΥ γίνεται ακόμη πιο ορατό, «αναγκάζοντας» την Κυβέρνηση σε αναζήτηση «μπαλωμάτων» για να καλύψει τις ανάγκες των νησιωτικών και απομακρυσμένων δομών. Μπαλώματα που άλλοτε εμφανίζονται ως προσαυξημένες αμοιβές σε όσους γιατρούς του συστήματος μετακινηθούν για τους καλοκαιρινούς μήνες, άλλοτε ως πολύ μεγαλύτερη αποζημίωση εφημεριών όταν αυτές πραγματοποιούνται από ιδιώτες γιατρούς εκτός συστήματος και εσχάτως φθάνουν μέχρι την απειλή διακοπής συνταγογράφησης για τους ελευθεροεπαγγελματίες που δεν δέχονται να συνεισφέρουν στο πρόγραμμα εφημεριών της οικείας νοσοκομειακής μονάδας.

Το αποτέλεσμα σε όλες αυτές τις αποσπασματικές και καθυστερημένες παρεμβάσεις είναι απογοητευτικό. Και είναι τόσο απογοητευτικό που το αντιλαμβάνεται ακόμη και ο «can sell everything» Υπουργός Υγείας, ο οποίος χάνει τη ψυχραιμία του και εγκαλεί την Αντιπολίτευση για υποστήριξη ιδιωτικών μικρο-συμφερόντων και για ουτοπικές εξαγγελίες σε σχέση με τη στελέχωση του ΕΣΥ (το έκανε μόλις προχθές στη Βουλή σε συζήτηση επίκαιρης ερώτησης της Νέας Αριστεράς).

Για να βάζουμε λοιπόν τα πράγματα στη θέση τους. Είναι απόλυτα εμφανές ότι (και) στην υγεία χρειαζόμαστε άλλο μίγμα πολιτικής, που θα αμβλύνει τις ανισότητες και θα αποκαταστήσει τη διογκωμένη το τελευταίο διάστημα ανασφάλεια τόσο απέναντι στην αρρώστια, όσο και στο οικονομικό φορτίο που μπορεί αυτή να προκαλέσει στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Η υποστελέχωση του ΕΣΥ συνολικά και ειδικότερα στην περιφέρεια, τη νησιωτική και την ηπειρωτική, δεν είναι εποχικό φαινόμενο, αλλά έχει πλέον αποκτήσει δομικά χαρακτηριστικά.

Για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης η Νέα Αριστερά επανεισάγει στη δημόσια συζήτηση την πρόταση για ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο κινήτρων στελέχωσης άγονων και απομακρυσμένων δομών. Πρόταση που το 2019 επί υπουργίας Ανδρέα Ξανθού είχε επεξεργαστεί ομάδα εργασίας στο Υπουργείο Υγείας και την οποία, από τότε μέχρι σήμερα, δεν θέλησε όχι μόνο να εφαρμόσει, αλλά ούτε να εξετάσει η Κυβέρνηση της ΝΔ. Αντίθετα, ακόμη και ο όχι πολιτικά εχθρικός προς την Κυβέρνηση ΠΙΣ (Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος) την υιοθέτησε δημόσια ένα χρόνο πριν (2023).

Για εμάς, αυτό που επείγει σήμερα είναι η μάχη για τη σωτηρία της δημόσιας περίθαλψης, η «επούλωση των πληγών» του ΕΣΥ και η εγγυημένη πρόσβαση όλων των πολιτών, χωρίς διακρίσεις, στην αναγκαία ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Αυτό συνεπάγεται γρήγορη αντιστροφή του κλίματος παραίτησης και φυγής γιατρών και άλλων επαγγελματιών υγείας από το ΕΣΥ και διασφάλιση με κάθε τρόπο της εύρυθμης λειτουργίας των δημόσιων δομών υγείας. Και, φυσικά, απαιτείται γενναία επένδυση στις δημόσιες δομές υγείας και ολοκληρωμένη στρατηγική για την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού τους.

Ειδικότερα για τις νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές απαιτείται:

• Θεσμοθέτηση της ρήτρας αναπλήρωσης όσων αποχωρούν από το σύστημα,
• Μονιμοποίηση των υπηρετούντων υγειονομικών στο ΕΣΥ
• Διπλασιασμός των αποδοχών του ιατρικού προσωπικού
• Άμεση προκήρυξη των κενών οργανικών θέσεων στο Σύστημα Υγείας, ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των μονοπρόσωπων τμημάτων στις περιφερειακές δομές
• Στεγαστικά κίνητρα για όσους υπηρετούν σε άγονη ή απομακρυσμένη υγειονομική δομή
• Διακριτή φορολογική αντιμετώπιση των εφημεριών
• Εξομοίωση των γιατρών του ΕΣΥ με τους αξιωματικούς των Ενόπλων Δυνάμεων αναφορικά με τις παροχές που λαμβάνουν για σίτιση, μετακινήσεις και προμήθεια προϊόντων
• Επιστημονικά και διοικητικά κίνητρα αναφορικά με την ταχύτερη βαθμολογική εξέλιξη, την προκήρυξη κενών οργανικών θέσεων στην υψηλότερη δυνατή βαθμίδα, τη μέριμνα για επιστημονική κινητικότητα και εξέλιξη.
• Αναζήτηση ευρείας διακομματικής συναίνεσης για την ανάγκη εφαρμογής ενός «υγειονομικού ισοδυνάμου», πρότασης που είχε κατατεθεί στον δημόσιο διάλογο και κατά την προεκλογική περίοδο 2023

Η επένδυση στην υγειονομική θωράκιση της νησιωτικής χώρας, στην υγειονομική θωράκιση της ελληνικής περιφέρειας, αποτελεί όχι μόνο συνταγματική υποχρέωση της Πολιτείας, αλλά είναι ταυτόχρονα επένδυση αξιοπρέπειας και ανάπτυξης για τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες.

*Η Μερόπη Τζούφη είναι βουλεύτρια Ιωαννίνων της Νέας Αριστεράς, πρώην Υφυπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων στην Κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα και Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Παιδονευρολογίας στο Τμήμα Ιατρικής, της Σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.