Ζ. Σαπουνά: Η κανονικοποίηση της ακροδεξιάς ρητορικής στα Μ.Μ.Ε.

Όταν στις 7 Οκτωβρίου του 2020 η Μαρία Λεπενιώτη, πρόεδρος του δικαστηρίου που εκδίκαζε την υπόθεση της Χρυσής Αυγής, εκφωνούσε την ιστορική απόφαση καταδίκης του μορφώματος ως εγκληματικής οργάνωσης, η Δημοκρατία είχε νικήσει. Ο νεοναζισμός είχε ηττηθεί.

Θεσμικά.

Κοινωνικά, όμως;

Περίπου τρία χρόνια μετά, οι εθνικές εκλογές της Κυριακής 25 Ιουνίου 2023 κατέδειξαν πως το φίδι του νεοναζισμού δεν είχε μπει ποτέ στην τρύπα του.

Με ποσοστό 4,64% και 241.632 ψήφους το πρωτοεμφανιζόμενο κόμμα «Σπαρτιάτες» κατάφερε να εκλεγεί και θα εκπροσωπείται πλέον στο κοινοβούλιο, με τον πρόεδρο του κόμματος αυτού να σπεύδει στην πρώτη δημόσια δήλωσή του να μας δώσει ανερυθρίαστα το στίγμα του ευχαριστώντας τον καταδικασθέντα για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης, Ηλία Κασιδιάρη.

Η είσοδος στη Βουλή ακόμη δύο κομμάτων που κινούνται στον χώρο της ακροδεξιάς ρητορικής, χωρίς, ωστόσο, να έχουν σχέση με καταδικασθέντες για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, αλλά έχοντας λαϊκιστικές και θρησκόληπτες αναφορές, καταδεικνύει σαφώς την τάση συντηρητικοποίησης διάφορων κοινωνικών στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας.

Συντηρητικοποίηση που έχει να κάνει με πολλαπλούς λόγους οι οποίοι άπτονται της οικονομικής κρίσης, των lockdown, του προσφυγικού/μεταναστευτικού κ.ά. και στην οποία έχουν συμβάλλει εδώ και χρόνια, εκτός διάφορων άλλων, και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως χώροι πολιτισμικών και κοινωνικών διεργασιών (Spitulnik) αλλά και ως ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους (Althusser).

Μία μερίδα των κυρίαρχων τηλεοπτικών σταθμών και μία αντίστοιχη μερίδα προβεβλημένων τηλε-δημοσιογράφων έχουν δείξει τα τελευταία χρόνια διάθεση αποδοχής ή ανοχής των ακροδεξιών. Είτε για λόγους τηλεθέασης, είτε για λόγους ιδεολογικής συγγένειας, είτε για λόγους γραμμής, είτε για λόγους επικίνδυνης αφέλειας, έχουμε δει την τελευταία δεκαετία να προβάλλονται συγκεντρώσεις «αγανακτισμένων πολιτών» στον Άγιο Παντελεήμονα της Αθήνας ως υγιώς διαμαρτυρόμενων, ενώ στη συνέχεια αποκαλύπτονταν ότι ήταν χρυσαυγίτες, έχουμε διαβάσει ρεπορτάζ και έχουμε ακούσει από τηλοψίας σχόλια περί «καλών παιδιών» που βοηθούν γιαγιάδες να περάσουν τον δρόμο για τους οποίους, επίσης, στη συνέχεια αποκαλύπτονταν ότι ήταν χρυσαυγίτες, και έχουμε παρακολουθήσει να μεταδίδονται βίντεο, σχόλια, συνεντεύξεις για τους έρωτες και τις σχέσεις των χρυσαυγιτών.

Έχουμε δει, επίσης, και έχουμε ακούσει σχόλια για τον καταδικασθέντα δολοφόνο του Παύλου Φύσσα, τον Ρουπακιά να περιγράφεται «σε τελείως ανθρώπινο επίπεδο» ότι «λογικά έπρεπε να ήταν ράκος» σε μία στιγμή της δίκης, σε αντιδιαστολή με τη «λυτή» Μάγδα Φύσσα, έχουμε γίνει τηλεοπτικοί μάρτυρες της φιλοξενίας την ίδια ώρα στο ίδιο τηλεοπτικό στούντιο τεσσάρων χρυσαυγιτών βουλευτών που προπαγάνδιζαν τις νεοναζιστικές απόψεις τους σε ζώνη μεγάλης τηλεθέασης, έχουμε ακούσει σε live μετάδοση να ζητούνται ασθενοφόρα μόνο για Έλληνες και έχουμε γίνει κοινωνοί ερωτημάτων του τύπου «τι θέλατε δηλαδή, να έρθουν εδώ τα εφτακοσοπενηντάρια;» (σσ. αναφορά που έγινε σε τηλεοπτική εκπομπή για τους, κατά προσέγγιση, 700 πρόσφυγες που βρίσκονταν στο σαπιοκάραβο που βυθίστηκε στην Πύλο).

Το κλίμα φόβου, ανασφάλειας και αβεβαιότητας ζει και βασιλεύει στην τηλεόραση, σε πολλά ρεπορτάζ, σε πολλά σχόλια. Μερίδα των κυρίαρχων τηλεοπτικών σταθμών δυστυχώς αναπαράγουν στον δημόσιο λόγο τους κάθε είδους στερεότυπα και ακραίες αντιλήψεις. Κάπως έτσι, τα ιδεολογικά μοτίβα διαιωνίζονται και η ακροδεξιά ρητορική εμφιλοχωρεί στον δημόσιο διάλογο διαμορφώνοντας συνειδήσεις, πολιτικές συμπεριφορές και στάσεις ζωής.

Κάπως έτσι συνηθίζει το αυτί, συνηθίζει το μάτι και καλλιεργείται πεποίθηση.

Εκφάνσεις του ακροδεξιού λόγου διαπερνούν μερίδα των Μ.Μ.Ε. εν γένει ως εξής: Το στυγερό έγκλημα και ο βιασμός στην Κω μεταδίδεται με βάση την εθνική ταυτότητα του φερόμενου ως δράστη. Η κριτική στη δημοκρατία και στους εκπροσώπους της προβάλλεται με φρασεολογία του τύπου «όλοι ίδιοι είναι» και «μας πρόδωσαν οι πολιτικοί». Ο φράχτης στον Έβρο δικαιολογείται ως αντίβαρο στην «ασύμμετρη απειλή». Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες εξακολουθούν από κάποιους να αναφέρονται ως «λαθρομετανάστες». Οι γυναικοκτονίες χαρακτηρίζονται ως «οικογενειακές τραγωδίες» ή ως «τον τύφλωσε η ζήλια».

Η αποδοχή του λόγου αυτού και η αναπαραγωγή του οδήγησε στο παρελθόν και οδηγεί από ότι φαίνεται και σήμερα στην κανονικοποίηση της ακροδεξιάς ρητορικής.

Τα Μ.Μ.Ε. έχουν τη δυνατότητα να καθοδηγούν το κοινό τους σχετικά με τον τρόπο που θα σκεφτεί, θα μάθει και θα αισθανθεί για ένα θέμα (McCombs – Shaw). Και τα Μ.Μ.Ε. δεν είναι άμοιρα των ευθυνών τους για την κανονικοποίηση του ακροδεξιού λόγου. Ειδικά στις μέρες μας.

Η Ζηνοβία Σαπουνά είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας του βιβλίου «Το twitter σε ρόλο πέμπτης εξουσίας-ΜΚΔ vs ΜΜΕ», που κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις «Νησίδες»

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις