Η “μάχη της ξαπλώστρας”: Προς ψήφιση το νέο πλαίσιο – Οι ανησυχίες, τα “πυρά” και οι απαντήσεις

Με στόχο να ξεκινήσει η νέα τουριστική σεζόν με ολοκληρωμένο το νέο πλαίσιο χρήσης για τους αιγιαλούς και τις παραλίες το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών (ΥΠΕΘΟ) εισάγει στην Ολομέλεια της Βουλής το νομοσχέδιο για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές.

Το νομοσχέδιο με βάση ανακοίνωση,” εισάγεται έγκαιρα στη Βουλή προκειμένου οι νέες μισθώσεις που θα συναφθούν για τη φετινή περίοδο να διέπονται από τους νέους κανόνες αναφορικά, μεταξύ άλλων, με τις ελάχιστες αποστάσεις μεταξύ των παραχωρήσεων, το μέγιστο εμβαδόν της παραλίας που επιτρέπεται να παραχωρείται προς εκμετάλλευση και τη διασφάλιση απάτητων παραλιών όπου αυτό επιβάλλεται. “

Με βάση, δε, το ΥΠΕΘΟ, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις για την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στις παραλίες, την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας με διαφάνεια, την προστασία του περιβάλλοντος, την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, τον σεβασμό και την ασφάλεια των λουόμενων, την ένταση των ελέγχων και την επιβολή αυστηρών κυρώσεων στους παραβάτες.

Ωστόσο, η συζήτηση στη Βουλή αναμένεται να είναι σε υψηλούς τόνους καθώς καταγράφονται σημαντικές αντιδράσεις από περιβαλλοντικές οργανώσεις και την αντιπολίτευση, με αιχμή, κυρίως, την κατάργηση του ελάχιστου πλάτους της ζώνης παραλίας, την αφαίρεση των αρμοδιοτήτων μίσθωσης αιγιαλών από τους δήμους, το επίπεδο προστασίας των ακτών σε περιοχές Natura εστιάστηκαν οι περισσότερες από τις παρατηρήσεις των κοινωνικών φορέων, κατά τη χθεσινή συζήτηση του σχεδίου νόμου για τον αιγιαλό στις επιτροπές της Βουλής.

Σημειώνεται, ειδικότερα, ότι η κριτική εστιάζεται στην κατάργηση του ελάχιστου πλάτους της ζώνης παραλίας (30 μέτρα στη σημερινή νομοθεσία). Ακόμη και ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, μέσω του εκπροσώπου του  Κώστα Κωνσταντινίδη, υποστήριξε ότι αν οι επιτροπές χάραξης αιγιαλού καθορίσουν μικρότερο εύρος παραλίας αυτό θα πρέπει να δικαιολογείται επαρκώς.

Σε σχέση, δε, με την την αλλαγή του τρόπου καθορισμού του αιγιαλού και της παραλίας στα Δωδεκάνησα (προτείνεται η κατάργηση των επιπλέον 12 μέτρων από τη γραμμή αιγιαλού και η μεταφορά του «υπολοίπου» στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου) ανέφερε ότι «πρόκειται για εκτάσεις αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Επειδή προσθέτουν στον φυσικό πλούτο των νησιών και φτάνουν σε ορισμένες περιπτώσεις σε βάθος ακόμα και τα 500 μέτρα, θα πρέπει να δείτε με ευαισθησία πώς θα αξιοποιηθούν».

Σε σχέση με το αίτημα να νομιμοποιηθούν αυθαίρετα έργα τουριστικών επιχειρήσεων σε αιγιαλούς και παραλίες ο ΣΕΤΕ τόνισε: «Δεν εννοούμε κτιριακά έργα, αλλά έργα προστασίας ακτών, διαμορφώσεις για προσαμμώσεις, έργα άντλησης θαλάσσιου νερού και άλλα ανάλογα έργα, πάντα προ του 2011, αφού τύχουν περιβαλλοντικής αδειοδότησης».

Οι οργανώσεις

Σε ανακοίνωσή τους, δε, στο φόντο και της συζήτησης που έγινε στις επιτροπές, οι οργανώσεις Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Καλλιστώ, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Greenpeace, MEDASSET και WWF Ελλάς άσκησαν έντονη κριτική.

«Επιμένει να αντιμετωπίζει τους αιγιαλούς, τις όχθες ποταμών και λιμνών και τις παραλίες της χώρας σαν οικόπεδα προς “εμπορική αξιοποίηση” ανέφεραν και αναφέροντας ότι την ίδια στιγμή, που σε έναν κόσμο που υφίσταται ολοένα και συχνότερα κλιματικές καταστροφές, οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Γαλλία, Ισπανία) εύλογα θεσπίζουν αδόμητες παράκτιες ζώνες που ξεκινούν από τα 100 μέτρα και φθάνουν μέχρι και στα 250 μέτρα από τον αιγιαλό, η Ελλάδα μέσω του νομοσχεδίου αυτού, καταργεί και το ελάχιστο των 30 μέτρων, δίνοντας σήμα σε πράξεις οριοθέτησης παραλίας που επιτρέπουν δόμηση κυριολεκτικά πάνω στο κύμα!».

Όπως επισημαίνουν οι οκτώ περιβαλλοντικές οργανώσεις στα σχόλια που από κοινού υπέβαλαν στη διαβούλευση, το νομοσχέδιο δεν εισάγει μεταρρύθμιση για την αποτελεσματική προστασία και διαχείριση του παράκτιου χώρου, ενώ απουσιάζουν κρίσιμες προβλέψεις που σχετίζονται με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Τονίζουν ότι η διάβρωση των ελληνικών ακτών αναδεικνύει δύο πολιτικά προβλήματα – τις ασυντόνιστες επεμβάσεις στην ακτή από κάθε είδους λιμενικά έργα, και την κακή διαχείριση των εσωτερικών υδάτων.

Σύμφωνα με το σχόλιό τους στη διαβούλευση, το νομοσχέδιο εξαφανίζει την απαγόρευση παραχώρησης των “μικρών αιγιαλών” (μήκος ή πλάτος μικρότερο των 5 μέτρων, ή έκταση μικρότερη των 150 τετραγωνικών), καθιστώντας ακόμα και αυτά τα πολύτιμα οικοσυστήματα διαθέσιμα προς ενδεχόμενη εμπορική εκμετάλλευση. «Ακόμα και αυτές οι μικρές, απομονωμένες παραλίες, τώρα θα μπορούν να παραχωρούνται σε ξενοδοχεία».

Αναφερόμενες στην υιοθέτηση τεχνικών λύσεων, όπως το QR- code, τονίζουν ότι αυτό δεν συνιστά εκσυγχρονισμό, «αλλά οπισθοδρόμηση με έναν επιφανειακό “τεχνολογικό μανδύα”».

Στο πλαίσιο αυτό, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ζητούν, ως κατεπείγουσα εθνική πολιτική κλιματικής ανθεκτικότητας για τη χώρα, τα εξής:

• Άμεση κύρωση από τη χώρα μας του Πρωτοκόλλου για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών της Μεσογείου, το οποίο προτάσσει ως μέτρο θεσμικής θωράκισης των ακτών τον ορισμό 100 μέτρων από την υψηλότερη χειμερινή ίσαλη γραμμή ζώνης στην οποία δεν επιτρέπεται η δόμηση.

• Αφαίρεση κάθε δικαιώματος ένταξης σε καθεστώς στήριξης από τον αναπτυξιακό νόμο και από τον νόμο για τις στρατηγικές επενδύσεις επιχειρηματιών που αυθαιρετούν εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος και καταπατούν παράκτια ή παρόχθια οικοσυστήματα.

• Ενίσχυση της ανεξαρτησίας και των διαθέσιμων πόρων του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών, ώστε να είναι σε θέση να επεμβαίνει αποτελεσματικά σε περιπτώσεις αυθαιρεσιών και να προβαίνει άμεσα στην απομάκρυνση παράνομων κατασκευών.

• Άμεση ολοκλήρωση της διαδικασίας θέσπισης των μέτρων προστασίας και διαχείρισης για όλες τις περιοχές Natura 2000 της χώρας με την έγκριση των ειδικών περιβαλλοντικών μελετών και των σχεδίων διαχείρισης, και τη θέσπιση των σχετικών προεδρικών διαταγμάτων.

Ουσιαστικά, όλοι ζήτησαν την κύρωση του Πρωτοκόλλου (της Σύμβασης της Βαρκελώνης) για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων περιοχών, που καθορίζει αδόμητη ζώνη 100 μέτρων από τον αιγιαλό.

Οι απάτητες παραλίες

Σε σχέση μη ρύθμιση για τις απάτητες παραλίες, το χαρακτηρίζουν ως ημίμετρο, σημειώνοντας πως «μόνο συσκότιση των ευθυνών της Πολιτείας επιτυγχάνουν, με αποτέλεσμα τη συνεχιζόμενη και ντροπιαστική από τη χώρα μας αγνόηση της καταδικαστικής απόφασης του ευρωδικαστηρίου εις βάρος της Ελλάδας για παραβίαση της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για την προστασία της φύσης».

Υπενθυμίζουν τις μεγάλες καθυστερήσεις που σημειώνονται στις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες και την έκδοση των προεδρικών διαταγμάτων χαρακτηρισμού και καθορισμού χρήσεων γης και δραστηριοτήτων για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 διευκρινίζοντας ότι το γεγονός αυτό δεν δικαιολογεί σε καμία περίπτωση «τη δημιουργία ad hoc αποσπασματικών ρυθμίσεων που κατακερματίζουν στην ουσία το προστατευτικό καθεστώς των περιοχών αυτών».

Οι οργανώσεις ζήτησαν οι «απάτητες» παραλίες να περιλαμβάνουν υποχρεωτικά όλους τους παράκτιους προστατευόμενους οικότοπους. Ενδιαφέρουσα ήταν η παρατήρηση της εκπροσώπου της «Αρχέλων» Παναγιώτας Θεοδώρου, ότι δεν θα έπρεπε να περάσουν στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου οι παλαιοί αιγιαλοί που είναι αμμώδεις ή έχουν αμμοθίνες ή έντονη παράκτια βλάστηση.

Ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ)

Για υποχώρηση από το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο σε σημαντικά θέματα, κάνει λόγος Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ), τονίζοντας ότι αν και αφορά στην παράκτια ζώνη δεν ακολουθεί ορισμούς και μεθοδολογία, που προτείνονται από το 7ο πρωτόκολλο της Σύμβασης της Βαρκελώνης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών της Μεσογείου.

«Το προτεινόμενο νομοσχέδιο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την υποχρέωση σχεδιασμού του παράκτιου χώρου ως πολύτιμο αγαθό και οικοσύστημα. Απουσιάζει η συνολική θεώρηση παράκτιου και θαλάσσιου χώρου γεγονός που επιτείνεται από την απουσία θαλάσσιου σχεδιασμού. Προτεραιότητα και έμφαση δίδονται σε διαχειριστικά ζητήματα και «αξιοποίηση» της δημόσιας περιουσίας».

Ο ΣΕΠΟΧ υπογραμμίζει ότι νεοεισαγόμενοι ορισμοί, όπως «αιγιαλοί και παραλίες υψηλής προστασίας», χαρακτηρίζονται από ασάφεια, από την οποία επιβαρύνεται η αποτελεσματική προστασία των περιοχών Natura 2000, ενώ παρατηρείται υποχώρηση ως προς τους όρους και περιορισμούς κατά την παραχώρηση απλής χρήσης.

Η ΚΕΔΕ

Την απόλυτη διαφωνία της με τη μεταφορά της αρμοδιότητας για την παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας από τους δήμους στο Ελληνικό Δημόσιο και την ΕΤΑΔ εξέφρασε και η ΚΕΔΕ σε συνεδρίαση του Διοικητικού της Συμβουλίου, όπου και αναλύθηκε από νομικούς ότι η ρύθμιση προσκρούει στο Σύνταγμα.

Οι εκπρόσωπο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης επεσήμαναν ότι το νομοσχέδιο αφαιρεί ουσιαστικές αρμοδιότητες από τους δήμους, χωρίς να έχει προηγηθεί σχετικός διάλογος. Σε ό,τι αφορά στην ηλεκτρονική μίσθωση, η ΚΕΔΕ θεωρεί ότι η διαδικασία πρέπει να πραγματοποιείται από τους οικείους δήμους, μέσω της ιστοσελίδας www.kede.gr, σε συνεργασία με το Gov.gr, με βάση το προηγούμενο της πλατφόρμας διόρθωσης των τ.μ. των κτισμάτων, που υλοποιήθηκε και εφαρμόστηκε από τους Δήμους.

Οι δήμαρχοι επισήμαναν, επίσης, ότι η αποστέρηση της εν λόγω αρμοδιότητος από τους Δήμους προσκρούει ουσιωδώς στο άρθρο 102 παρ.1 του Συντάγματος καθώς:

•  η απλή παραχώρηση χρήσης του κοινόχρηστου αιγιαλού και της παραλίας αποτελεί αδιαμφησβήτητη «τοπική υπόθεση» που κατά το Σύνταγμα ανήκει στους Ο.Τ.Α.

• ισχύοντος του ανωτέρω, η διαχείριση (άρα και παραχώρηση χρήσης ως διαχειριστική πράξη) των αιγιαλών, ανήκει κατά «τεκμήριο αρμοδιότητας» στους Ο.Τ.Α.

•  η εν λόγω διάταξη προσκρούει, επιπλέον, και στο άρθρο 101 παρ. 4 του Συντάγματος καθώς συνιστά «κανονιστική δράση» εκ μέρους του κοινού νομοθέτη, που δεν λαμβάνει υπόψη της τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιωτικών περιοχών».

Απαντήσεις Κ. Χατζηδάκη

Απαντώντας ο αρμόδιος υπουργός Κ. Χατζηδάκης “σήκωσε” το γάντι.

“Έλεος πια με τα fake news ορισμένων περιβαλλοντικών οργανώσεων και κομμάτων της Αντιπολίτευσης ότι δήθεν νομιμοποιούμε αυθαίρετα σε παραλίες και ότι τάχα επιτρέπουμε να υπάρχει αυξημένη δόμηση στις περιοχές αυτές. Από πού προκύπτει αυτό;; Τους ρώτησα και στη Βουλή, αλλά απάντηση δεν πήρα. Διότι πολύ απλά κάτι τέτοιο δεν υπάρχει στο νομοσχέδιό μας για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές! Μόνο στη φαντασία τους υπάρχει! Και εκτός από αυτό, στο Υπουργείο Οικονομικών δεν είμαστε αρμόδιοι για τη δόμηση. Είναι το Υπουργείο Περιβάλλοντος” ανέφερε σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο υπουργός Περιβάλλοντος συμπληρώνοντας:

 “Αποδεικνύεται ακόμα μια φορά ότι ορισμένοι συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο με πολύ μεγάλη επιπολαιότητα και ανευθυνότητα. Και προκειμένου να ασκήσουν αντιπολίτευση, λειτουργούν ως ένας σύγχρονος Δον Κιχώτης. Και ξιφουλκούν εναντίον ανεμομύλων. Τους αφήνουμε λοιπόν με τους ανεμομύλους τους. Και προχωρούμε μπροστά με ένα σύγχρονο, ευρωπαϊκό νομοσχέδιο: Με την εισαγωγή του θεσμού των Απάτητων Παραλιών. Με ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς οριζόντια για μεγαλύτερη διαφάνεια. Με αξιοποίηση νέων τεχνολογιών για να ελέγχεται καλύτερα η παραβατικότητα. Και με πολύ αυστηρά πρόστιμα.”

Επίσης, αβάσιμες τοποθετήσεις αναφορικά με τη δήθεν νομιμοποίηση αυθαιρέτων στον αιγιαλό, τις οποίες απέδωσε σε κακοπιστία, δογματισμό και στείρα αντιπολιτευτική διάθεση, επεσήμανε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, κατά την ομιλία του στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής για το νομοσχέδιο «Αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές».

Ο κ. Χατζηδάκης έκανε λόγο για «νεοφιλελεύθερους δράκους», που βρίσκονται στη φαντασία ορισμένων, ενώ εξέφρασε την έκπληξή του για το γεγονός ότι αυτές οι αναφορές έγιναν και από περιβαλλοντικές οργανώσεις, καταλογίζοντάς τους επιπολαιότητα. Προκάλεσε δε τις οργανώσεις αυτές, αλλά και όσους διατυπώνουν ισχυρισμούς για νομιμοποίηση αυθαιρέτων να δηλώσουν ποιο άρθρο και ποια παράγραφος του σχεδίου νόμου προβλέπει κάτι τέτοιο. «Συγχαρητήρια στους νομικούς που κατέληξαν σε αυτά τα συμπεράσματα. Να μας πουν από πού προκύπτει η νομιμοποίηση και πού υπάρχουν αυτοί οι «δράκοι» τους οποίους επικαλούνται ορισμένοι φανατικοί. Ξεχνούν ότι η πολεοδομική νομοθεσία παραμένει ως έχει και πάντως δεν είναι αρμοδιότητα του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Διαβάζω αβάσιμα σχόλια επί ενός ανύπαρκτου θέματος. Εν πάση περιπτώσει εγώ ο ίδιος ως υπουργός Περιβάλλοντος απέδειξα ότι δεν έχω καμία σχέση με τα αυθαίρετα», ανέφερε ο υπουργός. Απέρριψε δε τους ισχυρισμούς ότι στην Ισπανία υπάρχει ζώνη 150 μέτρων από τη θάλασσα στην οποία απαγορεύεται η δόμηση, καλώντας όσους το αμφισβητούν να δουν τις εικόνες στο διαδίκτυο.

Ο κ. Χατζηδάκης έδωσε εξάλλου απαντήσεις για τις ενστάσεις που διατυπώθηκαν σε μια σειρά διατάξεων που αφορούν:

– Την εξίσωση του καθεστώτος που ισχύει για τον αιγιαλό στα Δωδεκάνησα με την υπόλοιπη χώρα. «Θέλετε να διαιωνίσετε το καθεστώς της ιταλοκρατίας; Η κριτική θα έπρεπε να είναι γιατί δεν είχε γίνει τόσα χρόνια η εξίσωση», ανέφερε.

– Την διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης. Για πρώτη φορά, τόνισε, πέρα από την Συνταγματική κατοχύρωση τίθενται κυρώσεις για όσους δεν σέβονται το νόμο.

– Την αναγνώριση δικαιωμάτων που έχουν προκύψει με νόμιμο τρόπο. «Είστε αντίθετοι; Ή θεωρείτε ότι πρέπει να κατεδαφίσουμε π.χ ένα ξενοδοχείο που λειτουργεί με άδεια από την Πολεοδομία εδώ και 30, 40 ή 50 χρόνια και να απαλλοτριώσουμε τις περιουσίες των ανθρώπων;» διερωτήθηκε ο κ. Χατζηδάκης.

Ο υπουργός ανήγγειλε τρεις νομοτεχνικές βελτιώσεις που θα αφορούν στη μείωση της επιβάρυνσης για τα ναυταθλητικά σωματεία, τη ρύθμιση των αποστάσεων για τα ομπρελοκαθίσματα μεταξύ εφαπτόμενων μικρών επιχειρήσεων και τη μείωση του ποσοστού υπέρβασης της επιτρεπόμενης από τη σύμβαση κάλυψης της παραλίας προκειμένου να επιβληθούν οι αυστηρές ποινές που προβλέπει το σχέδιο νόμου. «Θα πάει αρκετά κάτω από το 50% που προβλέπεται τώρα. Είναι μια σωστή επισήμανση από περιβαλοντικές οργανώσεις, την οποία λαμβάνουμε υπόψη γιατί δεν είμαστε δογματικοί», ανέφερε.

Τι προβλέπεται

Να σημειωθεί ότι οι νέες ρυθμίσεις για τον αιγιαλό και την παραλία διαρθρώνονται σε πέντε άξονες που περιλαμβάνουν:

1. Διατάξεις για την προστασία των αιγιαλών με διαβάθμιση που περιλαμβάνει και τις «απάτητες παραλίες» και για την διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών.

2. Κεντρική εκτέλεση των διαγωνισμών παραχώρησης από την Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου, με διαφανή ηλεκτρονική διαδικασία.

3. Θέσπιση νέων υποχρεώσεων των παραχωρησιούχων για την εξυπηρέτηση του κοινού, την ασφάλεια των λουόμενων και την προστασία του περιβάλλοντος.

4. Παρεμβάσεις για πιο αποτελεσματικούς ελέγχους και διευκόλυνση των καταγγελιών από τους πολίτες με αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας

5. Αυστηρές ποινές (πρόστιμα και ποινικές κυρώσεις) για τους παραβάτες.