Ηρακλής Μοσκώφ: Στόχος μας να γίνονται οι ίδιοι οι πρόσφυγες μέρος των λύσεων

“Κάθε πρόσφυγας είναι σύμπτωμα της συλλογικής μας αποτυχίας να διασφαλίσουμε την ειρήνη και την ασφάλεια. Οι καταστάσεις των προσφύγων δεν χρειάζεται να μετατραπούν σε κρίσεις, αν συνεργαστούμε για την αντιμετώπιση και τη διαχείρισή τους”.  Τα λόγια του Filippo Grandi, Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ λίγες ημέρες πριν από το Global Refugee Forum μας φέρνουν αντιμέτωπους με τις ευθύνες μας υπενθυμίζοντάς μας πως μόνο μέσα από συνεργασία και συνέργειες μπορούν  να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια της προσφυγικής κρίσης, μόνο μέσα από μια νέα παγκόσμια νοοτροπία μπορεί να αλλάξει ο κόσμος προς το καλύτερο.

Αυτή τη νέα παγκόσμια νοοτροπία επιθυμούμε και στηρίζουμε κι εμείς δεδομένου πως φτώχεια, η κλιματική αλλαγή και οι συγκρούσεις αναγκάζουν καθημερινά χιλιάδες ανθρώπους να εγκαταλείπουν τα σπίτια τους σε όλον τον κόσμο.

Το Παγκόσμιο Φόρουμ για τους Πρόσφυγες 2023, που διοργανώθηκε από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και πραγματοποιήθηκε φέτος από τις 13 έως τις 15 Δεκεμβρίου στο Palexpo στη Γενεύη της Ελβετίας εστίασε στην εκπαίδευση των προσφύγων, στην ενίσχυση της αυτοδυναμίας τους, στην υποστήριξη των χωρών υποδοχής.

Η Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας ήταν εκεί για να υπενθυμίσει τη δέσμευση της χώρας μας για την προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών και την ενίσχυση του πλαισίου παιδικής προστασίας καθώς και για να μοιραστεί καλές πρακτικές και να παρουσιάσει τον Εθνικό Μηχανισμό Επείγουσας Ανταπόκρισης για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων (ΕΜΕΑ) που ξεκίνησε την λειτουργία του τον Απρίλιο του 2021 κι έχει συμβάλει αποτελεσματικά στον έγκαιρο εντοπισμό και στην ασφαλή φιλοξενία 4.346 ασυνόδευτων παιδιών. Η συνέχιση λειτουργίας του ΕΜΕΑ ήταν η δέσμευση (pledge) της Ελλάδας στο Παγκόσμιο Φόρουμ Προσφύγων 2023 για την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών, και μάλιστα η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα που κατέθεσε pledge για την προστασία των παιδιών στο Παγκόσμιο Φόρουμ Προσφύγων 2023.

«Η Ελλάδα έχει μια από τους κορυφαίες προσεγγίσεις παγκοσμίως για την παιδική προστασία». Αυτό ήταν το σχόλιο που έκανε η Gillian Triggs, Βοηθός Ύπατη Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες σε θέματα Προστασίας, κατά τη διάρκεια της ομιλίας της στο Παγκόσμιο Φόρουμ για τους Πρόσφυγες 2023.

Οι προσπάθειες μας αναγνωρίζονται πλέον σε διεθνές επίπεδο. Η Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας έλαβε το δεύτερο βραβείο διαγωνιζόμενη με άλλα 14 κράτη μέλη παρουσιάζοντας τον Εθνικό Μηχανισμό Επείγουσας Ανταπόκρισης στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικτύου Πρόληψης του εγκλήματος ΕUCPN και του ετήσιου διαγωνισμού βέλτιστων πρακτικών πρόληψης της εμπορίας ανθρώπων που φιλοξενήθηκε φέτος από την ισπανική προεδρεία στη Βαλένθια.

Και είναι χρέος μας περισσότερο από ποτέ να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την πραγματική ένταξη των προσφύγων μας, την πρόσβαση τους στην εκπαίδευση και στην εργασία και φυσικά την ψυχοκοινωνική τους υποστήριξη. Είναι άλλωστε τεκμηριωμένο μέσα από επιστημονικές μελέτες πως η αναγκαστική μετακίνηση, η έκθεση σε συγκρούσεις και πολέμους, οι δυσμενείς συνθήκες των ταξιδιών σε αναζήτηση μιας νέας πατρίδας και οι δυσκολίες προσαρμογής στους τόπους υποδοχής  επιδρούν πάνω στην ψυχική υγεία των προσφύγων.

Γνωρίζουμε όλοι πως εδώ και πάνω από μια δεκαετία η Ελλάδα αποτελεί χώρα πρώτης υποδοχής για χιλιάδες παιδιά που αναζητούν καταφύγιο στην Ευρώπη. Το 2019 αποτέλεσε έτος ορόσημο, καθώς περισσότερα από 5.000 ασυνόδευτα παιδιά βρίσκονταν στην ελληνική επικράτεια και τότε η ελληνική κυβέρνηση έλαβε αποφασιστικά θεσμικά και επιχειρησιακά μέτρα για να διασφαλίσει την κατάλληλη υποδοχή και προστασία όλων των παιδιών. Σε αυτό το πλαίσιο, στις αρχές του 2020 δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου μια εντεταλμένη αρχή για την προστασία των ασυνόδευτων παιδιών, με βασικό στόχο τον σχεδιασμό και την εφαρμογή μιας συντονισμένης και ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής. Είναι σημαντικό ότι όλες οι προσπάθειες και δράσεις έχουν υποστηριχθεί από φορείς του ΟΗΕ και της ΕΕ, καθώς και από άλλα κράτη.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η Ελλάδα αύξησε την ικανότητα φιλοξενίας ασυνόδευτων παιδιών, έθεσε κανόνες για την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών που ανταποκρίνονται στα παιδιά, ανέπτυξε εγγυήσεις προστασίας των παιδιών για την παρακολούθηση, συντόνισε ένα πρόγραμμα εθελοντικής μετεγκατάστασης μεγάλης κλίμακας όπου 1.368 ασυνόδευτα παιδιά μετεγκαταστάθηκαν σε 13 ευρωπαϊκές χώρες, ενίσχυσε την κοινωνική ένταξη των παιδιών και αναμόρφωσε το σύστημα επιτροπείας. Η προώθηση του Εθνικού Μηχανισμού Επείγουσας Ανταπόκρισης για όλους τους ανηλίκους που χρήζουν άμεσης προστασίας και φιλοξενίας αποτελεί προτεραιότητά μας, για την οποία συνεργαζόμαστε με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, τον ΔΟΜ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τις ελληνικές ΜΚΟ και άλλα κράτη. Λαμβάνοντας υπόψη τη συνεχιζόμενη κρίση στην Ουκρανία, ο Εθνικός Μηχανισμός διαθέτει ολοκληρωμένες διαδικασίες για τον άμεσο εντοπισμό, την καταγραφή και την αξιολόγηση του βέλτιστου συμφέροντος των χωρισμένων και ασυνόδευτων παιδιών που φθάνουν στην Ελλάδα από την Ουκρανία.

Παράλληλα είναι χρέος μας να εξασφαλίζουμε περισσότερη υποστήριξη από άλλα κράτη που θεωρούν τον Μηχανισμό Ανταπόκρισης ως ένα αποτελεσματικό πολυεπίπεδο εργαλείο διασφάλισης των δικαιωμάτων των πιο ευάλωτων παιδιών όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά στην Ευρώπη και πέραν αυτής. Και κυρίως να μην ξεχνάμε πως μέριμνα μας θα πρέπει πάντα να είναι  οι ευάλωτοι άνθρωποι προσφυγικού προφίλ να απολαμβάνουν την προστασία και τη φροντίδα που δικαιούνται, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν και των συμφωνιών προστασίας που έχουν υπογραφεί από διεθνείς οργανισμούς.

Η  επικεφαλής του γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ στην Ελλάδα Μαρία Κλάρα Μαρτίν, τόνισε πως το Παγκόσμιο Φόρουμ για τους Πρόσφυγες, ήταν μια ευκαιρία για να δείξουμε τη συλλογική μας βούληση, να βρούμε λύσεις απέναντι στις προκλήσεις που θέτουν τα πρωτοφανή επίπεδα αναγκαστικού εκτοπισμού.

Πράγματι, η μεγαλύτερη διεθνής συνάντηση για τους πρόσφυγες ήταν μια ευκαιρία για ενότητα και δράση για τους πρόσφυγες. Και εμείς ήμασταν εκεί για να και να αδράξουμε αυτή την εξαιρετική ευκαιρία να διερευνήσουμε τις δυνατότητες για την περαιτέρω ενίσχυση του διακρατικού δικτύου ασφαλείας για τα παιδιά που βρίσκονται σε κίνηση και να δημιουργήσουμε στρατηγικές συνέργειες για να το επιτύχουμε αυτό. Μόνο που αυτή τη φορά στόχος μας είναι να ακούγονται οι δικές τους φωνές και να γίνονται οι ίδιοι οι πρόσφυγες μέρος των λύσεων.

*Ο Ηρακλής Μοσκώφ είναι Γενικός Γραμματέας Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας