Κλιματική αλλαγή: Κοινωνικός αναβρασμός, παγκόσμια προειδοποίηση

Μια Ευρώπη χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχή καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί καθοριστική πρόκληση στην εποχή μας. Ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε αυτή την πρόκληση θα καθορίσει το μέλλον μας. Το κοινωνικό και οικονομικό κόστος της αδράνειας απέναντι στην κλιματική αλλαγή είναι ανεπίτρεπτο. Πιο έντονες και συχνές ξηρασίες, πυρκαγιές και πλημμύρες σε παράκτιες και παραποτάμιες περιοχές προκαλούν ήδη απομάκρυνση πληθυσμών και σοβαρά προβλήματα. Η νέα μας έκθεση για το 2019 με τίτλο «Απασχόληση και κοινωνικές εξελίξεις στην Ευρώπη» επιβεβαιώνει ότι έως και δύο τοις εκατό του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούσε να χάνεται ετησίως λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Αυτές είναι οι συνέπειες που μπορούν να μετρηθούν. Πώς μπορείτε να ποσοτικοποιήσετε την απώλεια του σπιτιού στο οποίο γεννηθήκατε; Ποιο είναι το κοινωνικοοικονομικό κόστος της μείωσης του πληθυσμού ενός είδους, όπως οι μέλισσες, το οποίο έχει εξελιχθεί για εκατομμύρια χρόνια και έχει θεμελιώδη σημασία για τη βιοποικιλότητά μας;

Η αδράνεια για το κλίμα δεν είναι επιλογή. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πρωτοπόρος στην αειφόρο ανάπτυξη και στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής σε παγκόσμιο επίπεδο. Και τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ εφαρμόζουν τη συμφωνία του Παρισιού του 2015 και η μεγάλη πλειονότητα των κρατών είναι πρόθυμη να δεσμευτεί για ουδέτερο ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050. Η Φινλανδία θέλει να επιτύχει αυτόν τον στόχο ήδη από το 2035.

Ωστόσο, η μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία δεν θα είναι εξ ορισμού χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς. Πολλοί Ευρωπαίοι ανησυχούν για την αναμενόμενη αύξηση του ενεργειακού κόστους και για τον αντίκτυπό της στο διαθέσιμο εισόδημά τους στο τέλος του μήνα. Ο αριθμός των ατόμων στην ΕΕ με απλήρωτους λογαριασμούς υπηρεσιών κοινής ωφελείας μειώθηκε τα τελευταία χρόνια, αλλά σχεδόν 50 εκατομμύρια εξακολουθούν να έχουν απλήρωτους λογαριασμούς. 50 εκατομμύρια είναι υπερβολικός αριθμός.

Καθίσταται όλο και πιο σαφές ότι η επιτυχία της στρατηγικής μας για το κλίμα απαιτεί οι πολιτικές αυτές να μην εισάγουν αποκλεισμούς. Αυτό σημαίνει ένταξη της κοινωνικής διάστασης στις πολιτικές μας για το κλίμα από την αρχή, όχι εκ των υστέρων.

Οι πρόσφατες διαμαρτυρίες στη Γαλλία, ύστερα από την αύξηση των τιμών των καυσίμων για τις οδικές μεταφορές, δείχνουν πόσο δύσκολο μπορεί να είναι να επιτευχθεί ισορροπία ανάμεσα στις πολιτικές για το κλίμα σε εθνικό επίπεδο. Ομοίως, ο επιμερισμός του κόστους και των πλεονεκτημάτων της απεξάρτησης της οικονομίας από τον άνθρακα και η μέριμνα για τα πιο ευάλωτα μέλη των κοινωνιών μας έχουν πολύ μεγάλη σημασία αν θέλουμε η πράσινη μετάβαση να είναι δίκαιη και δημοκρατική. Αυτό σημαίνει επίσης επανεπένδυση των εσόδων από την τιμολόγηση του άνθρακα σε αναδιανεμητικές κοινωνικές πολιτικές.

Γνωρίζω ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός δημιουργεί και προκλήσεις και ευκαιρίες. Αντίθετα με τις προειδοποιήσεις τόσο των τεχνοφοβικών όσο και των φίλων της τεχνολογίας, το μέλλον της εργασίας δεν προοιωνίζει το τέλος της εργασίας. Μερικές θέσεις εργασίας θα εξαφανιστούν, νέες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν και πολλές υπάρχουσες θέσεις εργασίας θα αλλάξουν. Το ίδιο ισχύει και για την πράσινη μετάβαση.

Μεταξύ του 2000 και του 2015, η απασχόληση στην ΕΕ αυξήθηκε με ταχύτερο ρυθμό στον τομέα του περιβάλλοντος από ό,τι στην οικονομία συνολικά. Οι περισσότερες πράσινες θέσεις εργασίας είναι μεσαίου εισοδήματος και μεσαίας εξειδίκευσης, σε αντίθεση με την πόλωση που παρατηρείται στην αγορά εργασίας λόγω της ψηφιοποίησης και της αυτοματοποίησης. Αν η Ευρώπη παραμείνει πρωτοπόρος στις πράσινες τεχνολογίες, τα απροσδόκητα οφέλη για την απασχόληση θα είναι ακόμη μεγαλύτερα.

Η επένδυση σε αυτό το μέλλον δεν σημαίνει μόνο επένδυση στην καινοτομία και στη δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά και στους ανθρώπους και στις δεξιότητές τους. Σημαίνει υποστήριξη και ενδυνάμωση των ανθρώπων με την επικαιροποίηση των συστημάτων μας κοινωνικής ασφάλισης στα δεδομένα του εικοστού πρώτου αιώνα. Όταν εγκαινιάσαμε τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων το 2017 στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, αναλάβαμε αυτή τη δέσμευση προς τους πολίτες της ΕΕ. Κανένας δεν πρέπει να μείνει πίσω.

Το νέο θεματολόγιο δεξιοτήτων για την Ευρώπη αποφέρει ήδη καρπούς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεργάζεται στενά με τις εθνικές κυβερνήσεις για να επενδύσει στις ψηφιακές δεξιότητες, στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και στη διά βίου μάθηση. Μέσω των διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων της ΕΕ, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), οι περιφέρειες της ΕΕ μπορούν να χρηματοδοτούν μεταρρυθμίσεις χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς, πράσινες και μελλοντοστραφείς.

Δεν μπορούμε να παραβλέπουμε την εδαφική διάσταση της πράσινης μετάβασης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το πρόγραμμα «Περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα σε μετάβαση» περιλαμβάνει πιλοτικά έργα σε 14 περιφέρειες στην ΕΕ. Η Επιτροπή έχει επίσης προτείνει το Ευρωπαϊκό Ταμείο Παγκοσμιοποίησης (ΕΤΠ) να χρηματοδοτήσει την επανεκπαίδευση και την ενεργοποίηση των εργαζομένων που χάνουν τη δουλειά τους λόγω της απεξάρτησης της οικονομίας από τον άνθρακα.

Η δίκαιη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία θα αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο της επόμενης θητείας της Επιτροπής. Για να είναι πολιτικά θεμιτή η πράσινη μετάβαση, έχει αποφασιστική σημασία να ενσωματώνεται ήδη από τον σχεδιασμό των πολιτικών μας ο αντίκτυπός τους στον άνθρωπο. Είναι επιτακτική ανάγκη να δράσουμε τώρα.

*Μαριάν Τίσεν, Επίτροπος της ΕΕ αρμόδια για την απασχόληση, τις κοινωνικές υποθέσεις, τις δεξιότητες και την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού