Κορονοϊός: Τι πραγματικά κάνει η Ευρώπη για τους πολίτες της

Ήταν 27 Μαΐου όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίαζε στο ΕΚ ένα σχέδιο τόνωσης ύψους 750 δισ. ευρώ που, σε συνδυασμό με μια αναθεωρημένη πρόταση για τον προϋπολογισμό της ΕΕ για το 2021-2027 εκτιμάται πως θα μπορούσε να μετριάσει την έξαρση της πανδημίας του κορονοϊού, τόσο σε υγειονομικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.

Βάσει του πλάνου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δανείσει τα χρήματα στις χρηματοπιστωτικές αγορές, ενώ 500 δισεκατομμύρια ευρώ θα διανεμηθούν μέσω επιχορηγήσεων.

Οι ευρωβουλευτές από τη δική τους μεριά, αν και χαιρέτισαν την πρόταση, ζήτησαν να συμπεριληφθούν μέτρα ανάκαμψης στα σχέδια του προϋπολογισμού με τα κεφάλαια να προορίζονται σε εκείνους που πλήττονται περισσότερο από την κρίση. Παράλληλα, ζήτησαν η εκταμίευση των περισσότερων κεφαλαίων να γίνει υπό τη μορφή επιχορηγήσεων, καθώς η παροχή δανείων θα μπορούσε να επιδεινώσει την οικονομική κατάσταση των κρατών-μελών που πλήττονται από την κρίση, όπως είναι οι χώρες του Νότου.

Οι αντιθέσεις αναπτύσσονται γύρω από το Ταμείο Ανάκαμψης με τους αντιδρώντες να συσπειρώνονται γύρω από τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε. Ο ίδιος ζητούσε άλλωσε το Ταμείο να συνοδεύεται από τη δέσμευση για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, κάτι που δεν δέχονται οι χώρες του Νότου για εύλογους λόγους. Αυστρία, Δανία, Φινλανδία, Ολλανδία και Σουηδία, αποτελούν μέχρι σήμερα τους “υπέρμαχους της λιτότητας”, οι οποίοι και πρέπει να δώσουν το “πράσινο φως” για να μιλάμε για μια ουσιαστική λύση στο διηνεκές των επόμενων ετών. Μια στάση που συνεχίστηκε και στη Σύνοδο Κορυφής της 17ης Ιουλίου.

Οι υπέρμαχοι της λιτότητας επιθυμούν να μειωθεί το ύψους του προϋπολογισμού της ΕΕ για τα έτη 2021-27 από το 1,1 τρισ. ευρώ που προτείνεται, καθώς και να αναθεωρηθεί το έκτακτο ποσό των 750 δισ. ως προς τον τρόπο διάθεσής του.

Κοινώς, η συζήτηση γίνεται και πάλι για τους διαρθρωτικούς όρους διαχείρισης και εκταμίευσης του ποσού αυτού.

Ο Νότος ζητά επιχορηγήσεις και το “μπλοκ λιτότητας” ζητά η πρόσβαση στη χρηματοδότηση να συνοδεύεται από τη δέσμευση όσων θα ωφεληθούν ότι θα πραγματοποιήσουν οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Ακόμη περισσότερες δηλαδή από όσες έχουν ήδη γίνει.

Τι έκανε και τι δεν έχει κάνει ακόμη η Ευρώπη για τους πολίτες της

Την ώρα που δεν υπάρχει άλλος χρόνος για χάσιμο, καθώς η κρίση δεν έχει αντιμετωπιστεί και οι προβλέψεις είναι παραπάνω από δυσοίωνες, το News 24/7 έδωσε τον λόγο σε τρεις ευρωβουλευτές διερευνώντας τα εξής ζητήματα.

Ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Δημήτρης Παπαδημούλης, η ευρωβουλευτής και Αντιπρόεδρος της Αντιπροσωπείας για τις σχέσεις με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, Μαρία Σπυράκη, και ο ευρωβουλευτής και Αντιπρόεδρος της Υποεπιτροπής Ασφάλειας και Άμυνας καθώς και της Αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση ΕΕ – Λατινικής Αμερικής, Νίκος Ανδρουλάκης, απαντούν:

-Με ποιον τρόπο πρέπει να διατεθούν τα ποσά

-Ποιος θα πρέπει να είναι ο υγειονομικός συντονισμός της επόμενης μέρας

-Πόσο ικανοποιητικά θεωρούνται εν τέλει τα ποσά που διατίθενται

-Ποια είναι η επόμενη μέρα για την εργασία στην Ευρώπη

Κεφάλαιο 1: Ο φόβος για νέο “Μνημόνιο”

-Ποια είναι τα ίδια κεφάλαια που μπορούν να αξιοποιηθούν από την ΕΕ και κατά τη γνώμη σας, με ποιο τρόπο πρέπει να διατεθούν; Με σκληρό πλαίσιο ελέγχου και αυστηρούς όρους ή με περιθώρια ευελιξίας στη διαχείριση από τα κράτη-μέλη;

Δημήτρης Παπαδημούλης: Έχουμε μια πρόταση της Κομισιόν που για το Ταμείο και το Εργαλείο Ανασυγκρότησης σηματοδοτεί ένα θετικό βήμα, παρότι το Ε.Κ. θα την ήθελε πιο φιλόδοξη. Η πρόταση περιέχει κριτήρια κατανομής με βάση τις ανάγκες και όχι το ΑΕΠ υπέρ των κρατών που έχουν χτυπηθεί περισσότερο. Ωστόσο, για να γίνει απόφαση χρειάζεται το “ναι” των “ευρωτσιγκούνηδων του Βορρά” με επικεφαλής τον Ρούτε. Για την ΕΕ και ιδίως για την Ελλάδα, είναι σημαντικό να μην μειωθούν τα 750 δις και των 32 δις για την Ελλάδα, να μην προστεθούν όροι μνημονιακού τύπου για την εκταμίευση του ποσού, κάτι που θα είναι δυσβάσταχτο για τον Νότο, να μην χειροτερεύσει η αναλογία επιχορηγήσεων-δανείων και τέλος, να αξιοποιηθούν οι πόροι με εθνικό σχέδιο, συναινετικά κατασκευασμένο.

Για να λειτουργήσει αυτό το πακέτο πρέπει να εγκριθεί ένα πακέτο αύξησης των ιδίων πόρων μέσα από νέους φόρους στους ψηφιακούς γίγαντες ή στα πλαστικά, και εκεί υπάρχει σε εκκρεμότητα η αντίδραση του Συμβουλίου. Το Ε.Κ. πιέζει σε αύξηση των ιδίων πόρων που θα χρειαστούν και για την κλιματική αλλαγή και για την αντιμετώπιση των ψηφιακών γιγάντων. Αν δεν βρεθεί αυτό το πακέτο, τότε τα πράγματα θα γίνουν περίπλοκα καθώς η μόνη εναλλακτική θα είναι να αυξηθούν οι εισφορές των κρατών-μελών, πράγμα που θα οξύνει τις αντιθέσεις ανάμεσα στα κράτη.

Υπάρχει όμως πίεση για να μην καθυστερήσουν οι αποφάσεις καθώς η ανεργία και η ύφεση καλπάζει, χτυπάει περισσότερο το Νότο αλλά είναι μεγαλύτερη από το 2008 και αφορά τους πάντες. Η Μέρκελ θα προσπαθήσει να επιτύχει συμβιβασμό πάνω σε αυτή τη συνθήκη.  Ο πιο σημαντικός κίνδυνος είναι να επιβάλει ο Ρούτε πρόσθετους μνημονιακούς όρους πέραν του εξαμήνου, ζητώντας το δικαίωμα του βέτο στα κράτη-μέλη και ζητώντας ομοφωνία για την εκταμίευση των ποσών. Ελπίζω σε αυτό ο κ. Μητσοτάκης να ευθυγραμμιστεί με την Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία και να μην επιλέξει τη σύμπλευση με την πολιτική του “οικογένεια”.

Μαρία Σπυράκη: Το βέβαιο είναι πως κανένας δεν συζητάει ποσό κάτω από 750 δις για το Ταμείο Ανάκαμψης. Ωστόσο είναι πιθανό να αλλάξει λίγο η αναλογία δανείων επιχορηγήσεων, υπέρ των δανείων. Σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν τα 2/3 θα είναι επιχορηγήσεις και το 1/3 δάνεια. Επίσης γίνεται διαπραγμάτευση για το χρόνο αποπληρωμής των ομολόγων που θα εκδώσει η ΕΕ για να συγκεντρώσει αυτά τα χρήματα. Δεν θα κουραστώ να λέω πως τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης είναι δανεικά από τα παιδιά μας.

Έχει λοιπόν  σημασία να διατηρηθούν τα κριτήρια κατανομής στις χώρες  με πρώτο την ανεργία στα χρόνια που πέρασαν και να προστεθεί η προϋπόθεση σεβασμού του Κράτους Δικαίου. Η ΕΕ δεν είναι κλαμπ που μοιράζει κονδύλια είναι ένωση στη βάση συγκεκριμένων αξιών. Είναι η ώρα να το αποδείξουμε χωρίς εξαιρέσεις. 

Κατά τα άλλα κανένας εδώ στις Βρυξέλλες δεν συζητά για Μνημόνια. Είναι απαραίτητο όλες οι χώρες που θα λάβουν χρήματα να εκπληρώνουν τους στόχους του ευρωπαϊκού εξαμήνου. Είναι επίσης απαραίτητο τα δάνεια να έχουν κοινό επιτόκιο διότι διαφορετικά θα λαμβάνεται υπόψη το ρίσκο της χώρας και αυτό δεν θα συνιστά ίση μεταχείριση μπροστά στην πανδημία που μας έπληξε όλους ανεξαιρέτως.

Νίκος Ανδρουλάκης: Τόσο η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όσο και η πρόταση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel προβλέπουν τη δημιουργία ενός Ταμείου Ανάκαμψης ύψους 750 δισεκατομμυρίων, εκ των οποίων τα 500 δισεκατομμύρια θα διατεθούν μέσω του Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού ως επιδοτήσεις και τα υπόλοιπα 250 δις ως δάνεια. Η δημιουργία αυτού ταμείου είναι ένα πολύ θετικό βήμα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα βγει στις αγορές για να δανειστεί η ίδια 750 δις, ένα τεράστιο ποσό εκ των οποίων το μεγαλύτερο κομμάτι θα αποπληρωθεί μέσω του Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού χωρίς να επιβαρύνει τα Κράτη Μέλη. Είναι ένα πρωτόγνωρο γεγονός που οδηγεί σε μία πραγματική αλληλεγγύη μεταξύ των Κρατών Μελών.

Όμως για να πετύχει και να γίνει αποδεκτό από τους ευρωπαίους πολίτες θα πρέπει να αποφύγουμε την όποια σύνδεση με τα προηγούμενα πακέτα διάσωσης, που συνδυάζονταν με μία αυστηρή αιρεσιμότητα ολοκλήρωσης συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων και λήψη μέτρων. Αυτό το μοντέλο δεν μπορεί να επαναληφθεί. Τα Κράτη Μέλη θα πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο, διαμορφώνοντας τα ίδια τα σχέδια ανάκαμψης βάσει των αναγκών που έχουν και τα οποία θα πρέπει να σέβονται τις βασικές προτεραιότητες, που είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η προσαρμογή στη ψηφιακή οικονομία. Δεν πρέπει να υπάρχει σύνδεση με μακροοικονομικά κριτήρια που μπορεί να δημιουργήσουν δύο ταχύτητες απορροφητικότητας και δεν θα επιτρέψουν την αξιοποίησή τους από τις χώρες που τα έχουν πιο πολύ ανάγκη.

Κεφάλαιο 2: Τελικά πόσα χρήματα θα διατεθούν

-Πόσα χρήματα τελικά διαθέτει η Ευρώπη για την κρίση; Πόσο ικανοποιητικό κρίνετε πως είναι αυτό το ποσό σε σχέση με τα χρήματα που ζητούν οι Ευρωβουλευτές;

Δημήτρης Παπαδημούλης: To E.K. έχει ζητήσει μια δύναμη πυρός άνω των 2 τρισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της κρίσης. Μέχρι τώρα, τα μόνα που έχουν αποφασιστεί είναι το ανεπαρκές πακέτο που αποφάσισε το Eurogroup στις αρχές Απριλίου συνολικού ύψους 540 δισ. ευρώ. Από αυτό όμως τα 240 δισ. ευρώ είναι δάνεια του ESM από τα οποία δεν έχει εκταμιευτεί ούτε ένα ευρώ διότι καμία χώρα του Νότου δεν θέλει να “μπλέξει” με όρους που μυρίζουν μνημόνιο. Από τα υπόλοιπα που είναι επιδοτήσεις, πάλι δεν έχει φτάσει ούτε ένα ευρώ στη χώρα μας γιατί εκκρεμεί η ολοκλήρωση των κανονισμών και των κριτηρίων. Τα 750 δισ. είναι πρόταση και πρόταση παραμένει και η πρόταση της Κομισιόν για τον πολυετή προϋπολογισμό ο οποίος κατά το Κοινοβούλιο είναι πολύ πίσω σε σχέση με τις ανάγκες. Είναι μειωμένος σε σχέση με την πρόταση της Κομισιόν του 2018, ενώ θα έπρεπε να είναι αυξημένος. Αυτό σημαίνει πως παρά τη σφοδρότητα της κρίσης η ηγεσία της ΕΕ καθυστερεί αναζητώντας συμβιβασμούς. Εκτιμώ πως δεν πρέπει να περιμένουμε κονδύλια για την Ελλάδα πριν τα μέσα του 2021.

Θα πρέπει να προσέξουμε πολύ τους κινδύνους που μπορεί να εμφιλοχωρήσουν σε συμβιβασμό και η ελληνική πλευρά να μη δεχθεί μείωση του ποσού, αλλαγή της αναλογίας και όρους μνημονιακού δανεισμού. Κρίσιμο είναι το πώς θα εμπλέκεται το Συμβούλιο στην εκταμίευση. Η λογική διαδικασία είναι ότι το κράτος-μέλος θα έρχεται με την πρότασή του, να παίρνει το ΟΚ της Κομισιόν και το Συμβούλιο να εγκρίνει με αυξημένη πλειοψηφία την πρόταση αυτή. Σε αυτό το σημείο είναι που ο Ρούτε μπορεί να ζητήσει βέτο και ομοφωνία, κάτι που πρέπει να αποφύγουμε σε κάθε περίπτωση.

Μαρία Σπυράκη: Τα χρήματα που διαθέτει η Ευρώπη για την κρίση μόνο απο το Ταμείο ανάκαμψης  αντιστοιχούν αθροιστικά σε 750 δις ευρώ. Επιγραμματικά αναφέρω τα πιο σημαντικά εργαλεία υπό των οποίων θα διατεθούν τα χρήματα αυτά:

1. Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ύψους 560 δισ. ευρώ

2. Συμπληρωματικό ποσό ύψους 55 δισ. ευρώ στο πλαίσιο των σημερινών προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής από τώρα έως το 2022 βάσει της νέας πρωτοβουλίας REACT-EU

3. Η ενίσχυση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης με ποσό ύψους έως 40 δισ. ευρώ

4. Η ενίσχυση με ποσό ύψους 15 δισ. ευρώ του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης

5. Tο βραχυπρόθεσμο Ευρωπαϊκό Σύστημα Αντασφάλισης Ανεργίας (SURE) θα παράσχει 100 δισ. ευρώ για τη στήριξη εργαζομένων και επιχειρήσεων·

6. To πρόγραμμα για την υγεία, EU4Health, ύψους 9,4 δις ευρώ.  

Συμπληρωματικά θα λειτουργήσουν τα χρήματα από τον προϋπολογισμό 2021-2027. Ωστόσο αν και τα ποσά είναι μοναδικά στην ιστορία της ΕΕ για αντιμετώπιση κρίσης, αν και ο δανεισμός που θα γίνει έχει ήδη χαρακτηριστικά αμοιβαιοποίησης του χρέους , εφόσον τα κράτη μέλη θα λάβουν επιχορηγήσεις  και δάνεια με κοινό επιτόκιο, η παράμετρος χρόνος παραμένει πολύ κρίσιμη. Οι ηγέτες πρέπει  να  συμφωνήσουν …χθες και να στείλουν άμεσα την απόφαση τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο , ώστε να ψηφίσουμε για να ξεκινήσει η διαδικασία. Κάθε μέρα που περνάει κοστίζει  σε ύφεση , σε χαμένες θέσεις εργασίας , καταστρέφει ζωές χιλιάδων πολιτών στην ΕΕ. Χρειάζεται άμεσα συμβιβασμός.

Νίκος Ανδρουλάκης: Η πρόταση για ένα Ταμείο Ανάκαμψης 750 δισεκατομμυρίων σε συνδυασμό με τα μέτρα που έχουν ανακοινωθεί ήδη όπως το SURE, οι χρηματοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και τον ESM φτάνουν το 1,3 τρις. Αν σε αυτά προσθέσουμε το 1 τρις του Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για την επόμενη περίοδο τότε μιλάμε για 2,3 τρις. Δεν πρέπει να υποτιμάμε επίσης και τον τρόπο κατανομής μεταξύ των χωρών. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα το Βέλγιο, τους περισσότερους θανάτους ανά κάτοικο, μία οικονομία που όπως την είδα είναι παγωμένη, ενώ τον ίδιο πληθυσμό με τη χώρα μας θα λάβει 5 περίπου δις σε επιδοτήσεις και καθόλου δάνεια.

Αντιθέτως, η Ελλάδα με πολύ λιγότερα κρούσματα προβλέπεται να λάβει 22,5 δις σε επιδοτήσεις και 9,5 δις σε δάνεια. Ωστόσο το βασικό στοιχείο δεν είναι μόνο το τελικό νούμερο, το οποίο όλοι παλεύουμε να είναι το υψηλότερο δυνατό για τη χώρα μας, αλλά και ο τρόπος διάθεσής τους. Αν όλα αυτά τα ποσά ήταν δάνεια, τότε θα ήταν απαγορευτικά για τις χώρες του νότου που μόλις έβγαιναν από την οικονομική κρίση με το χρέος τους να βρίσκεται ήδη σε υψηλά επίπεδα. Για μένα το βασικό στοιχείο το οποίο θα πρέπει να προσέξουμε σαν χώρα στις διαπραγματεύσεις είναι να μην αλλάξει η αναλογία δανείων με επιχορηγήσεις. Οι χώρες του νότου δεν αντέχουν να επιβαρυνθούν με άλλα δάνεια. Χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή επιχορηγήσεις που θα επιτρέψουν την ανάκαμψη της οικονομίας χωρίς να υποθηκεύουν το μέλλον.

Κεφάλαιο 3: Μια Ευρώπη χωρίς κοινή υγειονομική ατζέντα

-Ως προς το υγειονομικό κομμάτι: Θα έπρεπε να υπάρχει καλύτερος συντονισμός μεταξύ των κρατών-μελών με εντατικότερη αλληλοβοήθεια, ή κρίνεται ικανοποιητική η ως τώρα διαχείριση; Αντιστοίχως θα έπρεπε να υπάρχει ένα κοινό πρόγραμμα πραγματοποίησης τεστ ελέγχου covid κατ’ αναλογία πληθυσμού κάθε κράτους-μέλους έτσι ώστε να έχουμε αναλογικά επιδημιολογικά χαρακτηριστικά κοινής βάσης;

Δημήτρης Παπαδημούλης: Η κρίση του κορονοϊού ανέδειξε τα μεγάλα ελλείμματα πολιτικής, δομών, θεσμών, αλλά και μια λάθος νοοτροπία στη συμπεριφορά πολλών κυβερνήσεων. Στην αρχή της κρίσης κάθε κράτος-μέλος αποφάσιζε στο δόγμα “ο καθένας μόνος του” και είχαμε και θλιβερά φαινόμενα μπλοκαρίσματος υγειονομικού εξοπλισμού. Υπό την πίεση της κρίσης έγιναν ανεπαρκή για την ώρα συνεργασίας και συντονισμού. Η συζήτηση πρέπει να οδηγήσει σε αλλαγές. Χρειαζόμαστε ευρωπαϊκή αλλά και παγκόσμια συνεργασία για την αντιμετώπιση των επόμενων πανδημιών, διότι κάναμε ελάχιστα για να αντιμετωπίσουμε τις πανδημίες.

Δεύτερον, πρέπει να ενισχύσουμε την παραγωγή υγειονομικού εξοπλισμού και την έρευνα για να μειώσουμε την εξάρτηση της ΕΕ από τρίτες χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας.

Τρίτον, να ανοίξει η συζήτηση για μια κοινή ευρωπαϊκή υγείας. Είναι ιστορικό το έλλειμμα και η βραδυπορεία της Ευρώπης το ότι καθυστερεί ακόμη να ανοίξει αυτή την ατζέντα. Ακόμη και η Γερμανία είναι πολύ μικρή για να αντιμετωπίσει τις τεράστιες προκλήσεις που προβλέπουν οι ειδικοί, σε μια στιγμή που οι ΗΠΑ του Τραμπ αποχωρούν από τον ΠΟΥ. Η ΕΕ οφείλει να πρωτοστατήσει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων στα θέματα υγείας τα οποία αποδεικνύεται ότι συνδέονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή-κρίση. Για να γίνουν αυτά, χρειάζεται μία φωνή, και ισχυρές δομές μαζί με ενισχυμένο προϋπολογισμό. Οι καθυστερήσεις ενισχύουν μονάχα την άκρα δεξιά που παραμένει ο μεγάλος εχθρός των προοδευτικών δυνάμεων.

Μαρία Σπυράκη: Ο καλύτερος συντονισμός είναι σημαντικός και επιθυμητός αλλά όχι πάντα εφικτός, ειδικά όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μία πανδημία η οποία όχι μόνο επιβαρύνει εκθετικά τα δημόσια συστήματα υγείας, αλλά και μας θυμίζει πόσο ευάλωτοι μπορούμε να γίνουμε σε ένα κόσμο με μεγάλες αλληλοεξαρτήσεις. 

Σε αυτή την κρίση η ΕΕ βρέθηκε να ζητά από τις αρχές της Ινδίας να στείλουν άμεσα παρακεταμόλη και να εξαρτάται για μερικά εικοσιτετράωρα από την Κίνα μη έχοντας επάρκεια σε μάσκες. Ταυτόχρονα διαπιστώθηκαν σοβαρές ελλείψεις σε βασικά φάρμακα.  Αλλά και ορισμένα κράτη-μέλη δεν έδωσαν ρεσιτάλ αλληλεγγύης. Αντίθετα υπέκυψαν στον πανικό απαγορεύοντας εξαγωγές σε μάσκες και αναπνευστήρες. 

Η πανδημία  έδωσε μαθήματα και η ΕΕ προχώρησε πρώτη φορά στα χρονικά σε τέσσερις κοινές παραγγελίες υγιειονομικου υλικού. Μέχρι την εμφάνιση του COVID-19 δεν είχαμε ούτε κοινό μηχανισμό διαχείρισης των αποθεμάτων, όπως αντίστοιχα  συμβαίνει στις ΗΠΑ. Μοναδική παρηγοριά μας το EU Rescue , ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ , στον οποίο εισηγητής από την πλευρά του Ευρωκοινοβουλίου ήταν ο Νίκος Ανδρουλακης και έκανε πράγματι πολύ καλή δουλειά. 

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,  με ψήφισμά του ζήτησε  πρώτο από την Κομισιόν να προχωρήσει στη συγκρότηση ενός Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Υγειονομικής Αντίδρασης προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις υγειονομικές κρίσεις, ούτως ώστε να ενισχυθεί ο επιχειρησιακός συντονισμός σε επίπεδο ΕΕ αλλά και να υπάρχει τακτική παρακολούθηση του στρατηγικού αποθέματος φαρμάκων και ιατρικού εξοπλισμού. 

Επιπρόσθετα, η Κομισιόν ανακοίνωσε το πρόγραμμα EU4Health, μέσω του οποίου επενδύει 9,4 δις ευρώ τόσο για την ενίσχυση της ετοιμότητας της ΕΕ για την αντιμετώπιση σοβαρών διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας, όσο και για να διασφαλίσει ότι τα συστήματα υγείας είναι ανθεκτικά και ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν επιδημίες. 

Η αρμοδιότητα για την αντιμετώπιση των υγιειονομικών κρίσεων ανήκει στα κράτη-μέλη. Από την πανδημία αντλήσαμε  μεταξύ άλλων και το δίδαγμα να κινηθούμε άμεσα ώστε να επαναπατριστεί η φαρμακευτική βιομηχανία στην ΕΕ. Πολλές από τις πατέντες αποκτήθηκαν με τα χρήματα των ευρωπαίων φορολογουμένων και είναι πλέον ανάγκη η ΕΕ να είναι αυτάρκης σε φάρμακα. Επίσης  στην έρευνα για το εμβόλιο και τη φαρμακευτική αντιμετώπιση του COVID-19 διατίθενται δεκάδες εκατομμύρια από τα κοινοτικά κονδύλια. Η επιλογή αυτή συνδέεται με την προϋπόθεση ότι το αποτέλεσμα της έρευνας θα είναι δημόσιο αγαθό, προσιτό σε όλους τους πολίτες της ΕΕ.

Είναι επίσης απαραίτητο να έχουμε ανοιχτά επιδημιολογικά δεδομένα και κοινή μεθοδολογία καταγραφής τους προκειμένου να διευκολύνουμε την έρευνα. Είμαστε ως ΕΕ μια μοναδική οντότητα στον κόσμο και σε αυτή την κρίση ενώνοντας δυνάμεις μπορούμε να θωρακιστούμε για να αντιμετωπίσουμε με πολύ λιγότερες απώλειες την επόμενη. 

Νίκος Ανδρουλάκης:  Η πανδημία έπιασε την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Κράτη Μέλη απροετοίμαστα με αποτέλεσμα τις πρώτες εβδομάδες να βλέπουμε απαράδεκτες εικόνες, όπως το κλείσιμο των συνόρων και η απαγόρευση εξαγωγής υγειονομικού υλικού προς χώρες που το είχαν πιο πολύ ανάγκη. Στη συνέχεια, τα προβλήματα αυτά διορθώθηκαν σε μεγάλο βαθμό, με την Επιτροπή να διοργανώνει κοινούς διαγωνισμούς για την προμήθεια υγειονομικού υλικού, ασθενείς από Ιταλία και Γαλλία μεταφέρθηκαν σε μονάδες εντατικής θεραπείας στη Γερμανία και το Λουξεμβούργο, δημιουργήθηκε το πρώτο στρατηγικό απόθεμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέσω του rescEU και πάνω από 75.000 Ευρωπαίοι πολίτες επαναπατρίστηκαν χάρη στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας.

Όμως οι πρώτες εικόνες έμειναν σε όλους μας χαραγμένες. Αν και η δημόσια υγεία είναι κυρίως αρμοδιότητα των Κρατών Μελών, η πανδημία απέδειξε ότι σε κινδύνους που ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα, απαιτέται στενότερη συνεργασία και κοινές μέθοδοι. Για το λόγο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία του EU4Health για την ενίσχυση της αντοχής των εθνικών συστημάτων υγείας, αλλά και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, για τον οποίο έχω την τιμή να είμαι εισηγητής για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μέσω του rescEU θα διασφαλιστεί η ύπαρξη διαθέσιμου αποθέματος προστατευτικού εξοπλισμού, υλικών για τεστ, φαρμάκων και εμβολίων όταν φυσικά θα είναι διαθέσιμα, ώστε να σταλούν σε όποια χώρα της Ένωσης υπάρχει ανάγκη.

Κεφάλαιο 4: Τα εργασιακά της επόμενης μέρας

-Πώς κρίνετε το πρόγραμμα SURE; Πιστεύετε πως θα μπορούσε να παγιωθεί; Θα ήταν λύση ένα κοινό ευρωπαϊκό επίδομα ανεργίας και ένα κοινό ευρωπαϊκό Σύστημα Αντασφάλισης Ανεργίας; Πόσο εφικτό φαντάζει ως προοπτική;

Δημήτρης Παπαδημούλης: Το SURE είναι ένα μικρό σε μέγεθος αλλά θετικό βήμα. Το σημαντικότερο είναι να μονιμοποιηθεί και να ενισχυθεί με θεσμικό τρόπο συνδεόμενο με τον ευρωπαϊκό πολυετή προϋπολογισμό. Να δημιουργηθεί δηλαδή με βάση την εμπειρία του SURE ένα μονιμότερο σύστημα ενίσχυσης και στήριξης της απασχόλησης, της εκπαίδευσης και των ανέργων που θα συνεπικουρών τα υπάρχοντα προγράμματα, καθώς και να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα αντασφάλισης της εργασίας ευρωπαϊκό, επιδοτημένο με πόρους της ΕΕ που θα έρχεται σαν αρωγός για τη στήριξη της απασχόλησης.

Αυτή είναι μια θέση που υποστηρίζω εδώ και χρόνια και διαπιστώνω ότι το τελευταίο διάστημα, αυτή η θέση που είναι και θέση του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος. Παρότι υπάρχουν “εχθροί” στο Συμβούλιο, μια τέτοια πρόταση θα σηματοδοτούσε μια εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών προς την ενοποίηση της Ευρώπης. Η κρίση της πανδημίας πιέζει για τέτοια βήματα, αλλά η συζήτηση μπλοκάρεται από αυτούς που θέλουν μια ενοποίηση αλά καρτ. Χρειαζόμαστε εμβάθυνση της πολιτικής ενοποίησης για να ανοίξουμε το πεδίο για μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική υγείας.

Μαρία Σπυράκη: Το πρόγραμμα SURE είναι ένα ευρωπαϊκό  εργαλείο δανείων προς τα κράτη-μέλη που μπορεί να διαθέσει ως και 100 δις ευρώ για να υποστηριχθεί η απασχόληση. Είναι ένα εργαλείο έκτακτης ανάγκης που δοκιμάζεται για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της πανδημίας και αποτελεί μία βραχυπρόθεσμη λύση, η οποία τέθηκε σε εφαρμογή ως μία ταχεία ανταπόκριση στα οξύτατα προβλήματα που δημιούργησε  ο COVID-19 στις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους τους, αλλά και στους αυτοαπασχολούμενους. Να επαναλάβω  ότι τα χρήματα από το SURE αποτελούν δάνεια προς τα κράτη μέλη. Με ευνοϊκούς όρους μεν, δάνεια δε. Επίσης το SURE χρησιμοποιείται  ανά κράτος – μέλος και ανάλογα με τις ανάγκες του. 

Θεωρώ πως  ένα βασικό εργαλείο για την αντιμετώπιση των κοινωνικών επιπτώσεων της ανεργίας είναι η διεύρυνση του Ελάχιστου  Εγγυημένου  Εισοδήματος. Αντί να καταφεύγουμε σε λύσεις κατά περίπτωση, οφείλουμε να εργαστούμε ώστε ο πολίτης που θα βρεθεί αντιμέτωπος με την ανεργία να έχει ένα αξιοπρεπές εισόδημα στο χρονικό διάστημα που αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Αυτό είναι εκ των πραγμάτων μια εθνική πολιτική στην εφαρμογή της οποίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν   κοινοτικοί πόροι και εργαλεία μετεκπαίδευσης και κοινωνικής στήριξης.

Η εικόνα που έχουμε από την Κομισιόν είναι ότι εργάζεται  ώστε να δημιουργηθεί ένα Ευρωπαϊκό Σχήμα παροχής στήριξης στους ανέργους , λαμβάνοντας προφανώς υπόψη τις διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν στα κράτη -μέλη. Είναι ένα μεγάλο ζήτημα για τους εργαζόμενους σε περιόδους κρίσης . Οι κοινοτικοί πόροι πρέπει να αξιοποιούνται ώστε οι πολίτες που έχασαν τη δουλειά τους να μπορούν να επιστρέψουν σε νέες θέσεις εργασίας. Αυτός είναι και ο λόγος που επιμένω ότι τα χρήματα που θα διατεθούν σε όλες τους τις μορφές για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας ,πρέπει να συνδέονται με βιώσιμες και ανθεκτικές επενδύσεις που δημιουργούν θέσεις εργασίας.

Νίκος Ανδρουλάκης: Η δημιουργία ενός κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Αντασφάλισης της Ανεργίας, είναι μία πρόταση των Σοσιαλιστών από την εποχή ακόμα της οικονομικής κρίσης, ως ένας απαραίτητος κοινωνικός σταθεροποιητής, που θα επιτρέπει σε περιόδους μεγάλων διακυμάνσεων την διατήρηση ενός ικανοποιητικού επιπέδου κοινωνικής ασφάλισης.

Το SURE με την παρούσα μορφή του είναι ένα προσωρινό μέτρο, το οποίο βασίζεται σε δάνεια τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα Κράτη Μέλη για την ενίσχυση των εθνικών τους προγραμμάτων για την στήριξη του εισοδήματος που χάθηκε λόγω της πανδημίας. Σαν Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και σαν Ευρωζώνη, χρειαζόμαστε ένα μόνιμο μηχανισμό, έτοιμο να παρέμβει όποτε χρειάζεται και να μπορεί να ενισχύσει τα Κράτη Μέλη τα οποία είδαν ξαφνικά τις κοινωνικές τους δαπάνες να εκτοξεύονται λόγω έκτακτων καταστάσεων.

Δείτε εδώ το χρονοδιάγραμμα δράσης της ΕΕ για την πανδημία