Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα: Νέο “ευρωχαστούκι” παρά τις μεθοδεύσεις του ΕΛΚ

Υπερψηφίστηκε η έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου για την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ένωση, η οποία φέρει ξεκάθαρες αναφορές και για τη χώρα μας με εξέχοντα παραδείγματα τις υποκλοπές, τη δολοφονία Καραϊβάζ, τις δολοφονίες Ρομά από αστυνομικές δυνάμεις αλλά και τους δικαστικούς χειρισμούς.

Η έκθεση υπερψηφίστηκε με 374 υπέρ, 113 κατά και 45 αποχές, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως υπερψηφίστηκε και από τη συντριπτική πλειοψηφία του ΕΛΚ, με τους Ευρωβουλευτές της ΝΔ να απέχουν. Μάλιστα, το ΕΛΚ είχε καταθέσει τροπολογίες σε μια απόπειρα να αποδυναμώσει τις ευθείες αναφορές στην Ελλάδα και την κυβέρνηση, ωστόσο οι τροπολογίες αυτές κατέπεσαν.

Η εισηγήτρια της Επιτροπής PEGA και ευρωβουλεύτρια του Renew Europe, Sophie in’t Veld (Σόφι ιν’τ Βελντ), προχώρησε άλλωστε το μεσημέρι της Τετάρτης σε ενημέρωση των δημοσιογράφων σχετικά με το σχέδιο έκθεσης που εντέλει εγκρίθηκε με ευρεία πλειοψηφία. Η Sophie in’t Veld έθεσε τα Τέμπη και το τραγικό δυστύχημα ως κορυφαίο παράδειγμα διαφθοράς, λέγοντας:

“Ο κόσμος δυστυχώς θεωρεί πως το κράτος δικαίου είναι κάτι το απόμακρο. Ένα χρόνο μετά τη σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη στην Ελλάδα βλέπουμε πώς η διαφθορά μπορεί να οδηγήσει σε θανάτους. Συνήθως απλοί άνθρωποι πληρώνουν το τίμημα”, είπε.

Πρόσθεσε πως η κοινοβουλευτική έρευνα στην Ελλάδα “βιάστηκε να κλείσει τον φάκελο αντί να βρει την αλήθεια”, υπογραμμίζοντας πως αν υπήρχε το κατάλληλο σύστημα ασφαλείας, δεν θα γινόταν το δυστύχημα. “Το γιατί δεν υπήρχε, έχει να κάνει με λόγους διαφθοράς και υπεξαίρεσης, πράγματα που ερευνούνταν πριν το δυστύχημα. Δεν υπήρχαν οι δέουσες υποδομές ασφαλείας”, ανέφερε. “Η διαφθορά σκοτώνει. Είναι σημαντικό να απαιτούμε να αποδοθεί δικαιοσύνη για τα Τέμπη”.

Στην αξιολόγηση της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου για το 2023, που εγκρίθηκε από την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών τον Ιανουάριο, το Κοινοβούλιο σημειώνει συνολικά ορισμένες συγκεκριμένες θετικές εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών της νέας πολωνικής κυβέρνησης να ενισχύσει το κράτος δικαίου και την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, ενώ τονίζει “τις επίμονες απειλές για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα, καθώς και συγκεκριμένα προβλήματα ή περιστατικά σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ”.

Η ετήσια έκθεση για το κράτος δικαίου είναι ένα από τα εργαλεία της ΕΕ για την προάσπιση του κράτους δικαίου στα κράτη μέλη. Έχει προληπτικό χαρακτήρα και σχεδιάστηκε τόσο για την παρακολούθηση των εξελίξεων στον τομέα αυτό σε ολόκληρη την Ένωση, όσο και για τη διευκόλυνση της έγκαιρης εξεύρεσης λύσεων.

Στα κύρια σημεία της, η Έκθεση του ΕΚ αναφέρει για τη χώρα μας:

Για τη Δικαιοσύνη: 

“Σημειώνει ότι η Επιτροπή διαπιστώνει ότι, ενώ ορισμένα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Φινλανδίας, της Αυστρίας, της Σλοβενίας, της Κύπρου, της Σουηδίας και της Ουγγαρίας, έχουν αναλάβει ή ανακοινώσει πρωτοβουλίες για τη βελτίωση των διαδικασιών διορισμού δικαστών και της λειτουργίας των ανώτερων δικαστηρίων, εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα όσον αφορά τον διορισμό υψηλόβαθμων δικαστών στη Μάλτα, την Ελλάδα, τη Λιθουανία, τη Λετονία και την Ιρλανδία”.

Για τη Διαφθορά: 

Το Ευρωκοινοβούλιο αποδοκιμάζει το γεγονός ότι, παρά το ότι όλα τα κράτη μέλη εφαρμόζουν στρατηγικές για την καταπολέμηση της διαφθοράς, οι αντιλήψεις για τη διαφθορά διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών, με τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Σουηδία και τις Κάτω Χώρες να κατατάσσονται μεταξύ των λιγότερο διεφθαρμένων, ενώ τα επίπεδα διαφθοράς στη Βουλγαρία, τη Μάλτα, την Ουγγαρία, την Ελλάδα και τη Σλοβενία είναι ανησυχητικά· σημειώνει επίσης με ανησυχία ότι η Επιτροπή διαπιστώνει ότι ορισμένα κράτη μέλη, όπως η Βουλγαρία, η Μάλτα, η Ουγγαρία, η Ελλάδα και η Σλοβενία, δεν έχουν ακόμη δημιουργήσει σταθερό ιστορικό επιδόσεων όσον αφορά τη διερεύνηση και τη δίωξη υποθέσεων μείζονος διαφθοράς που να οδηγούν σε τελεσίδικες καταδικαστικές αποφάσεις με αποτρεπτικό αποτέλεσμα· σημειώνει ότι η ομάδα χωρών κατά της διαφθοράς (GRECO) εξέδωσε πρόσφατα έκθεση για την Κύπρο, στην οποία επισημαίνεται η έλλειψη πραγματικής αποτελεσματικότητας της νομοθεσίας κατά της διαφθοράς και τονίζονται συγκεκριμένοι κίνδυνοι στο πλαίσιο της επιβολής του νόμου”.

Για τις Ανεξάρτητες αρχές:

“Σημειώνει ότι η Επιτροπή θεωρεί ότι η κατάσταση όσον αφορά τους διαμεσολαβητές, τους εθνικούς οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τους φορείς ισότητας και άλλες ανεξάρτητες αρχές διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών, με ορισμένες εξελίξεις προς τη σωστή κατεύθυνση στην Κύπρο, τη Σλοβακία, το Λουξεμβούργο, την Πορτογαλία, τη Σλοβενία και την Πολωνία, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα στη Λιθουανία, την Ουγγαρία και την Κροατία, και δεν έχει ακόμη συσταθεί εθνικός οργανισμός για τα ανθρώπινα δικαιώματα, σύμφωνα με τις Αρχές του Παρισιού των Ηνωμένων Εθνών, στην Ιταλία, την Τσεχία, τη Μάλτα και τη Ρουμανία, με καθυστερήσεις στους διορισμούς σε διάφορες ανεξάρτητες αρχές στη Βουλγαρία, την Ισπανία και την Αυστρία, και με την Πολωνία να θέτει σε κίνδυνο την αποτελεσματική λειτουργία του Ανώτατου Ελεγκτικού Συνεδρίου· σημειώνει με μεγάλη ανησυχία τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ελλάδα, όπου ανεξάρτητες αρχές όπως η ελληνική Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) και η Ελληνική Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα βρίσκονται υπό αυξανόμενη πίεση λόγω του έργου τους ως προς την παράνομη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού, με τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΑΔΑΕ να αντικαθίστανται εσπευσμένα από τη Βουλή των Ελλήνων, προφανώς ως αποτέλεσμα της επικείμενης απόφασης της ΑΔΑΕ για την επιβολή προστίμου στην ελληνική υπηρεσία πληροφοριών”.

Για την πολυφωνία και ελευθερία των μέσων μαζικής επικοινωνίας:

“Θεωρεί ότι η διαφάνεια όσον αφορά την ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης αποτελεί το βασικό ελάχιστο στοιχείο για τη διατήρηση της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης· σημειώνει ότι η Επιτροπή διαπιστώνει ότι, μετά την έκθεση του 2022 για το κράτος δικαίου, έχει θεσπιστεί στην Ελλάδα, το Λουξεμβούργο και τη Σουηδία νέα νομοθεσία που αυξάνει τη διαφάνεια της ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης ή βελτιώνει τη δημόσια διαθεσιμότητα πληροφοριών σχετικά με την ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης, και ότι η εν λόγω νομοθεσία έχει ενισχυθεί στην Κύπρο· σημειώνει ότι παραμένουν σε εκκρεμότητα αλλαγές στη Βουλγαρία, την Τσεχία και τη Γαλλία· ενθαρρύνει τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να εγκρίνουν και να εφαρμόσουν επιτέλους μια ισχυρή και φιλόδοξη πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, ώστε να διασφαλιστεί η εναρμόνιση της νομοθεσίας για τη διαφάνεια όσον αφορά την ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης σε επίπεδο ΕΕ.

Σημειώνει ότι η Επιτροπή διαπιστώνει ότι οι ρυθμιστικές αρχές των μέσων ενημέρωσης δεν προστατεύονται επαρκώς με διασφαλίσεις έναντι αθέμιτης πολιτικής επιρροής, όπως στην Ουγγαρία, τη Σλοβενία και, μέχρι πρόσφατα, την Πολωνία υπό την προηγούμενη κυβέρνηση του Κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη, και ότι οι αρχές δεν διαθέτουν πόρους, ιδίως στην Ελλάδα και τη Ρουμανία· καλεί την Επιτροπή να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή του άρθρου 30 της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων1, ορίζοντας τις απαιτήσεις περί διασφαλίσεων για την ανεξαρτησία των εθνικών ρυθμιστικών αρχών”.

Σε ξέχωρο εδάφιο, η Έκθεση μάλιστα αναφέρει πως το Ευρωκοινοβούλιο, “καλεί την ελληνική κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τα σοβαρά προβλήματα που εντοπίστηκαν από τον μηχανισμό ταχείας αντίδρασης για την ελευθερία των μέσων μαζικής επικοινωνίας (Media Freedom Rapid Response), μια συμμαχία που εντοπίζει, παρακολουθεί και αντιδρά σε παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου και των μέσων ενημέρωσης, ιδίως όσον αφορά την αυθαίρετη παρακολούθηση, την ατιμωρησία ή τα εγκλήματα κατά δημοσιογράφων, τις στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού, την ανεξαρτησία και την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης….

“Καταδικάζει απερίφραστα την έλλειψη σημαντικής προόδου στην έρευνα για τη δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ· σημειώνει ότι οι δύο φερόμενοι ως δολοφόνοι συνελήφθησαν πάνω από δύο έτη μετά τη δολοφονία βάσει στοιχείων που φαίνεται ότι ήταν διαθέσιμα στην αστυνομία καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου· θεωρεί ότι δεν έχει ακόμη εντοπιστεί ο ηθικός αυτουργός της δολοφονίας· σημειώνει ότι ο Καραϊβάζ – όπως η Daphne Caruana Galizia και ο Ján Kuciak – διερευνούσε τη διαφθορά και το έγκλημα και ενδέχεται να είχε αποκτήσει εχθρούς σε υψηλόβαθμες θέσεις, μεταξύ άλλων και σε πολιτικούς κύκλους· επισημαίνει ότι ο ύποπτος για την ηθική αυτουργία της δολοφονίας της Daphne Caruana Galizia δεν έχει ακόμη καταδικασθεί, ενώ ούτε το σύνολο των υποθέσεων διαφθοράς και των εγκλημάτων που διερευνούσε έχει αντιμετωπιστεί επαρκώς από τις αρχές.

“Καταδικάζει την παράνομη παρακολούθηση δημοσιογράφων, ιδίως μέσω κατασκοπευτικού λογισμικού· εκφράζει την απογοήτευσή του για την άρνηση της Επιτροπής να εφαρμόσει όλες τις συστάσεις της ειδικής εξεταστικής επιτροπής για το Pegasus και θεωρεί ότι πρόκειται περί παραλείψεως· υπενθυμίζει το αίτημά του προς την Επιτροπή να αξιολογήσει, έως τις 30 Νοεμβρίου 2023, την εκπλήρωση των ειδικών όρων που τίθενται στη σύσταση για την Κύπρο, την Ελλάδα, την Ουγγαρία, την Πολωνία και την Ισπανία”.

Για τον χώρο της Κοινωνίας των Πολιτών, το ΕΚ “αναγνωρίζει τον καίριο ρόλο που διαδραματίζουν η κοινωνία των πολιτών και ο υγιής δημόσιος χώρος για την προάσπιση και την προστασία του κράτους δικαίου και επαναλαμβάνει την έκκλησή του να αφιερωθεί χωριστό κεφάλαιο στην κατάσταση της κοινωνίας των πολιτών στα κράτη μέλη· σημειώνει ότι η Επιτροπή διαπιστώνει ότι η Μάλτα, η Ιρλανδία, η Βουλγαρία, η Λιθουανία και η Γερμανία έχουν ανακοινώσει ή δρομολογήσει προσπάθειες για τη βελτίωση του πλαισίου για την κοινωνία των πολιτών, και διαπιστώνει ότι η κοινωνία των πολιτών αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα στην Κύπρο, την Ελλάδα, την Ισπανία, την Ιταλία και τη Γαλλία, και ότι εξακολουθούν να υφίστανται αυταρχικοί και σοβαροί συστημικοί περιορισμοί στην Ουγγαρία και την Πολωνία υπό την προηγούμενη κυβέρνηση του Κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη· καλεί όλα τα κράτη μέλη να αποδεχθούν τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ) ως σημαντικά ενδιαφερόμενα μέρη στον δημοκρατικό βίο και να δημιουργήσουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την κοινωνία των πολιτών”.

Ειδική αναφορά γίνεται σε δολοφονίες Ρομά, με το ΕΚ να “εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για τα πολυάριθμα κρούσματα υπερβολικής χρήσης βίας από τις αστυνομικές υπηρεσίες κατά μειονοτικών ομάδων, όπως ατόμων Ρομά, σε διάφορα κράτη μέλη· καλεί τις αρχές των κρατών μελών να διερευνήσουν πλήρως και ανεξάρτητα όλες αυτές τις υποθέσεις· εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για το γεγονός ότι τρία νεαρά άτομα Ρομά έχουν σκοτωθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, καθώς και για την έλλειψη διεξοδικής έρευνας για τα περιστατικά αυτά”.

Τέλος, το ΕΚ “χαιρετίζει το γεγονός ότι στις 15 Φεβρουαρίου 2024 η Ελλάδα έγινε το 16ο κράτος μέλος που κατοχύρωσε νομικά την ισότητα των γάμων, με την ψήφιση νόμου ορόσημου από το ελληνικό κοινοβούλιο, με τον οποίο νομιμοποιείται ο γάμος μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου και χορηγούνται πλήρη γονικά δικαιώματα στα ομόφυλα ζευγάρια”.

Τι ήθελαν να “περάσουν” οι τροπολογίες του ΕΛΚ

Οι τροπολογίες του ΕΛΚ που απορρίφθηκαν και τις οποίες μπόρεσε να δει το NEWS 24/7, ήθελαν διατύπωση κατά την οποία το Ευρωκοινοβούλιο θα χαιρέτιζε “το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο όσον αφορά τέσσερις από τις πέντε συστάσεις που περιλαμβάνονται στην έκθεση της Επιτροπής, του 2022, για το κράτος δικαίου, και συνεχίζει να ενισχύει το κράτος δικαίου και την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης μέσω της ψηφιοποίησης της δικαιοσύνης, μεταρρυθμίσεων για την καταπολέμηση της διαφθοράς, μέτρων για την ενίσχυση της διαφάνειας όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των μέσων ενημέρωσης και την κατανομή της κρατικής διαφήμισης, της ενίσχυσης της ρυθμιστικής αρχής για τα μέσα ενημέρωσης, και της βελτίωσης του εργασιακού περιβάλλοντος για τους δημοσιογράφους, όπως μαρτυρούν και οι ταχέως βελτιούμενες βαθμολογίες στις κατατάξεις που παρακολουθούν την ποιότητα της δημοκρατίας στον κόσμο”.

Απορρίφθηκε ακόμη η πρόταση κατά την οποία το ΕΚ θα τόνιζε πως “παρά το πρόσφατο ψήφισμά του της 7ης Φεβρουαρίου 2024 σχετικά με το κράτος δικαίου και την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα, η χώρα κατατάσσεται μεταξύ των 20 κορυφαίων δημοκρατιών στον κόσμο σύμφωνα με τον Δείκτη Δημοκρατίας για το 2023 που δημοσιεύτηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2024″.

Απορρίφθηκε ακόμη διατύπωση για τον Άρειο Πάγο και την απάντησή του στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 7ης Φεβρουαρίου 2024 σχετικά με το κράτος δικαίου και την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης.

Τέλος, απορρίφθηκε προσθήκη για τις δολοφονίες των Ρομά, κατά την οποία υποτίθεται πως “οι υποθέσεις αυτές βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη Δικαιοσύνη και έχουν ήδη κινηθεί διαδικασίες έρευνας”.

Επίσης, η πλευρά του ΕΛΚ προσπάθησε να αφαιρέσει την αναφορά για την ΑΔΑΕ και την έλλειψη προόδου στη δολοφονία Καραϊβάζ, οι οποίες όμως παρέμειναν στις τελικές διατυπώσεις.

Δείτε όλη την έκθεση όπως ακριβώς εγκρίθηκε, παρακάτω

ekthesi