Νίκος Μπίστης: Η παρέμβαση Τσίπρα για την εξωτερική πολιτική

Πριν προχωρήσω στην κριτική αποτίμηση των προτάσεων του πρώην πρωθυπουργού να επισημάνω το γεγονός ότι έχουμε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που εκ των πραγμάτων αποτελεί πρόκληση και πρόσκληση για διάλογο σε μια σπάνια στιγμή που τα θέματα εξωτερικής πολιτικής βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα.

υστυχώς ο αφοριστικός και κομπλεξικός τρόπος με τον οποίο κυρίως η κυβέρνηση αλλά και κάποιες δυνάμεις και πρόσωπα από τον χώρο της αντιπολίτευσης αντιμετώπισαν την παρέμβαση Τσίπρα αποδεικνύει πολιτικό επαρχιωτισμό ανάμεικτο με εμπάθεια. Θυμάμαι σε Φεστιβάλ της UNITA να γίνεται συζήτηση για την εξωτερική πολιτική της Ιταλίας με τον Χριστιανοδημοκράτη Τζούλιο Αντρεότι.  Αν δεν μπορούμε να φτάσουμε σε αυτό το επίπεδο, τουλάχιστον ο κ. Γεραπετρίτης που έχει μπροστά του πιθανές εξελίξεις στο Κυπριακό, ας διαβάσει προσεκτικά την παρέμβαση.

Ο Τσίπρας προσεγγίζει ορθά το Ουκρανικό και τα θέματα που αναπόφευκτα συνδέονται με αυτό, όπως η πορεία της Ευρώπης σε συνάρτηση με την εκλογή Τραμπ και η αδυναμία στην οποία βρίσκεται η χώρα μας, λόγω της επιλογής του ρόλου «προθύμου συμμάχου» από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Η εξασφάλιση ειρήνης, εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία και η εκπόνηση μιας νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας της Ευρώπης (που εκ των πραγμάτων οφείλει να συμπεριλάβει και την Ρωσία) πρέπει να αποτελέσουν πυξίδα για την χώρα και είναι ένα ζήτημα στο οποίο μπορούν να συμπέσουν οι προοδευτικές δυνάμεις της χώρας. Επίσης δεν πρέπει να υπάρχει διαφορά ως προς την κριτική στο Ισραήλ για την Γάζα η στην πρόταση του Τσιπρα για αποκατάσταση διπλωματικών διαύλων με την Ρωσία. Φανατίζομαι ότι αποτελούν κοινό τόπο όπως και η γενική αναφορά στην ανάγκη πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής .

Θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό το εξής σημείο: «Η έκδοση κοινού χρέους δεν πρέπει να αφορά αποκλειστικά την άμυνα, αλλά να χρησιμοποιηθεί για την στήριξη ευρωπαϊκών δημόσιων αγαθών για την πράσινη μετάβαση, την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και την προώθηση πολιτικών συνοχής . Γιατί, ας μην ξεχνάμε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα της ΕΕ σήμερα είναι η πολιτική της συνοχή, η απόκλιση μεταξύ των κρατών μελών και οι μεγάλες ανισότητες εντός τους. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να προωθηθούν και ριζικές τομές για την ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής αγοράς που περιγράφονται στις εκθέσεις Ντράγκι και Λέτα.»

Εδώ επικεντρώνονται κάποιες επιδερμικές κριτικές δήθεν από τα αριστερά. Από εκείνους που επιθυμούν μεν αυτονομία της ΕΕ έναντι των ΗΠΑ αλλά αρνούνται να καταπιαστούν με το ζήτημα της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής Άμυνας και Ασφαλείας η φαίνεται να θεωρούν όπως ο Βαρουφάκης – που κατήγγειλε το die Linke ως νεοφιλελεύθερο και φιλοπόλεμο – ότι η Αριστερά πρέπει να είναι γενικώς και αφελώς πασιφιστική. Ότι η αμυνα και η ανάπτυξη είναι υπόθεση της κεντροδεξιάς ενώ η αριστερά οφείλει να αδιαφορεί για αυτά και να ενδιαφέρεται μόνο για την αναδιανομή του πλούτου. Και ενώ οι υπεραριστεροί ξιφουλκούν κατά της συγκεκριμένης προσέγγισης, η κεντροαριστερά του ΠΑΣΟΚ σιωπά αμήχανη, η δε Δεξιά διχασμένη και κάτω από εθνικιστική πίεση αντί να απαντά επι του συγκεκριμένου ψάχνει χειρολαβή σωτηρίας στην καταγγελία ….του πρώτου εξαμήνου του 2015.

Η αναφορά του Τσίπρα στο Κυπριακό είναι σωστή. Ιδιαίτερα η επισήμανση ότι αφετηρία της λύσης είναι το πλαίσιο Γκουτιέρες που κατέθεσε ο ΓΓ του ΟΗΕ στο Κραν Μοντανά. Ελπίζω ότι ο πρώην Πρωθυπουργός κάποια στιγμή θα μιλήσει για το ναυάγιο στο Κραν Μοντανά. Το οφείλει στο κόμμα του, στον εαυτό του, στην Κύπρο και την Ελλάδα. Πόσο μάλλον όταν πολλοί Κύπριοι παρόντες στο Κραν Μοντανά, μιλάνε και γράφουν πλέον και τονίζουν ότι ο Τσίπρας συνέβαλε κατά το δυνατόν στην προσπάθεια επίλυσης, σε αντίθεση με τους κκ. Αναστασιάδη, Χριστοδουλίδη και Κοτζια. Αν μη τι άλλο θα λειτουργήσει και παιδευτικά μια τέτοια προσωπική μαρτυρία, σε μια στιγμή που η διάσταση απόψεων στην κυβέρνηση Μητσοτάκη μεταξύ πρωθυπουργού και ΥΠΕΞ από την μια και Υπουργού Άμυνας από την άλλη δύσκολα πλέον αποκρύπτεται.

Σωστή επίσης είναι η πρόταση Τσίπρα για επανενεργοποίηση των βαλκανικών πολυμερών σχημάτων συνεργασίας που ακυρώθηκαν μετά το 2019 ως συνέπεια της εγκατάλειψης της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής και της απορρόφησης όλου του διπλωματικού μας κεφαλαίου από το ουκρανικό και τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Επίσης η εναντίωση του στους υπερεξοπλισμούς.

Αντιθέτως, κατά την γνώμη μου προβληματικό ως προς τις προτεραιότητες και με κενά, είναι το κεφάλαιο των Ελληνοτουρκικών σχέσεων και των τριμερών συμμαχιών που επιδίωξε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στην Ανατολική Μεσόγειο. Το σχήμα 3+1 (Ελλάδα Κύπρος Ισραήλ + ΗΠΑ) και η προώθηση του αγωγού East Med για τη μεταφορά φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας ήσαν εξαρχής προβληματικά και ανέφικτα projects. Προβληματικά λόγω του υψηλού κόστους και ανέφικτα γιατί προϋπέθεταν απουσία αντίδρασης της Τουρκίας από τον προφανή αποκλεισμό της από τον σχεδιασμό σε μια περιοχή ζωτικής σημασίας για αυτήν.

Σήμερα δε κάθε σκέψη επαναφοράς τους η αναβάθμισης τους θα εξέθετε την χώρα με δεδομένη την γενοκτονία που διαπράττει το Ισραήλ στη Γάζα και τα Παλαιστινιακά εδάφη. Επίσης η επέκταση των χωρικών μας υδάτων σε 12 μίλια στην ανατολική Μεσόγειο τη συγκεκριμένη στιγμή θα μπορούσα να δημιουργήσει πολύ μεγάλα προβλήματα και αχρείαστη ένταση. Η ματαίωση των ερευνών για την πόντιση καλωδίου για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλαδας Κύπρου λόγω των τουρκικών αντιδράσεων, δείχνει ότι ο δρόμος αυτός είναι αδιέξοδος.

Γενικότερα η επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών δεν μπορεί να προωθηθεί με μονομερείς ενέργειες αλλά με επιμονή στο διάλογο. Διάλογο που αναπόφευκτα θα συμπεριλάβει την ρύθμιση κατόπιν συνεννόησης ή μετά προσφυγή στην Χάγη του εύρους των χωρικών υδάτων Ελλάδας και Τουρκίας. Εκεί πιστεύω ότι ο Τσίπρας θα έπρεπε να επικεντρώσει τις προτάσεις του.

Αντιθέτως επέλεξε μια συμβατική προσέγγιση, εναρμονισμένη προς το «εθνικό αφήγημα». Σε αντίθεση δηλαδή με τον ριζοσπαστικό τρόπο που προσέγγισε το Μακεδονικό και έφτασε στην Συμφωνία των Πρεσπών. Τα περί μίας και μόνης διαφοράς με την Τουρκία δηλαδή η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, που εισήγαγε στην εξωτερική πολιτική της χώρας ο Ανδρέας Παπανδρέου, λειτουργούν αποτρεπτικά για την συμβιβαστική επίλυση (αλλού 6, αλλού 8, αλλού 10, άλλου 12) του σταυρικού ζητήματος του ορισμού της αιγιαλίτιδας ζώνης. Οι επεξεργασίες Ροζάκη και το σημείο που είχαν φτάσει οι διαπραγματεύσεις το 2003 είναι ένα καλό σημείο αφετηρίας για επανεκκίνηση της συζήτησης επι της ουσίας.

Αυτές πάντως οι διαφορές, γνωστές εξάλλου από την εποχή του ενιαίου ΣΥΡΙΖΑ , δεν μειώνουν την συμβολή του Τσιπρα στο άνοιγμα του διαλόγου. Σε μια εποχή που όλοι δυσφορούν για την απουσία προγραμματικού λόγου και για την υποβάθμιση της πολιτικής αντιπαράθεσης , ο Τσίπρας κινείται σε αντίθετη τροχιά.

Ο Νίκος Μπίστης είναι στέλεχος της Νέας Αριστεράς