Νίκος Χρυσόγελος: Ποια μπορεί να είναι η απάντησή μας στις άμεσες ή έμμεσες απειλές χρήσης πυρηνικών όπλων

Από τον ψυχρό πόλεμο περάσαμε στις άμεσες ή έμμεσες απειλές χρήσης πυρηνικών όπλων από τον Πούτιν. Πολλοί άνθρωποι νοιώθουν αδύναμοι να κάνουν κάτι. Υπάρχουν όμως και πολλοί άλλοι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που αναλαμβάνουν δράση τώρα ή καλύτερα έχουν αναλάβει δράση ξανά ενάντια στα πυρηνικά όπλα, μετά τις τελευταίες μεγάλες κινητοποιήσεις τη δεκαετία του ’80 πριν αρκετά χρόνια στις ΗΠΑ για τον πυρηνικό αφοπλισμό καθώς και στην Ευρώπη, ιδιαίτερα ενάντια στους πυρηνικούς πυραύλους Πέρσινγκ, Κρουζ και SS-20. Δεν είμαστε ανίσχυροι, μπορούμε να κάνουμε πολλά.

Ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία έχει προκαλέσει διαφορετικές αντιδράσεις. Πολλοί έχουν εκφράσει ξεκάθαρα την αντίθεσή τους σε αυτόν τον πόλεμο, ένα σημαντικό – έστω και μειοψηφικό – ποσοστό σε διάφορες χώρες έχει λάβει αποστάσεις από τον πόλεμο αλλά κρατάει πιο “ουδέτερη” στάση (αναπαράγοντας επιχειρήματα του Πούτιν περί “αποναζιστικοποίησης”, απειλή από το ΝΑΤΟ κ.α.) και ένα πολύ πιο μικρό ποσοστό στηρίζει τον πόλεμο και θεωρεί ότι αυτός προκλήθηκε εξαιτίας “των προκλήσεων του ΝΑΤΟ”.

Είναι ίσως η πρώτη φορά που ένα τόσο μεγάλο ποσοστό πολιτών σε διάφορες χώρες – και από τα πιο μεγάλα ποσοστά στη χώρα μας – δεν καταδικάζει απερίφραστα ένα τόσο προκλητικό πόλεμο, που έχει οδηγήσει ήδη σε 3.000.000 πρόσφυγες (50% παιδιά), σε ισοπέδωση πόλεων σε μια ευρωπαϊκή χώρα (πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού ακόμα και στους 5 πολέμους στην πρώην Γιουγκοσλαβία δεν υπήρξε τόσο μεγάλη έκταση καταστροφών σε πόλεις), χιλιάδες νεκρούς αμάχους (αλλά και στρατιώτες).

Μια ακόμα διαφορά σε σχέση με άλλους πολέμους (Γιουγκοσλαβία, Αφγανιστάν, Συρία, Λιβύη) είναι ότι πολλοί άνθρωποι αφενός παρακολουθούν τη φρικιαστική πραγματικότητα αυτού του πολέμου μέσα στην Ευρώπη μέσα από μια οθόνη, και αφετέρου νοιώθουν την ανάσα του πολέμου κοντά τους κι ανησυχούν μήπως κλιμακωθεί σε μια καταστροφική παγκόσμια σύγκρουση όπου χρησιμοποιούνται όπλα μαζικής καταστροφής, όπως πυρηνικά.

Υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει κάποιος πολίτης, όπως το να βοηθήσει τους Ουκρανούς πρόσφυγες, να ενημερώσει τους πολίτες στη χώρα για τα εγκλήματα του Πούτιν, να επικοινωνήσει με Ρώσους πολίτες ώστε να ενισχύσει την αντίθεση μέσα στη Ρωσία ενάντια στον πόλεμο. Ή να συμβάλλει στην αύξηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων οικονομικής πίεσης στους ολιγάρχες και στον ίδιο τον Πούτιν ώστε να σταματήσει ο πόλεμος. Αλλά υπάρχει και κάτι εξίσου σημαντικό, να αποτελέσει μέρος της μεγάλης καμπάνιας για εξάλειψη των πυρηνικών όπλων, ώστε να αυξηθούν τα κράτη που κυρώνουν και εφαρμόζουν τη συνθήκη απαγόρευσης των πυρηνικών όπλων.

Ίσως πολλοί αγνοούν ότι με την Resolution 71/258, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αποφάσισε να συγκληθεί Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών το 2017 για το θέμα της απαγόρευσης των πυρηνικών όπλων και η οποία, πράγματι, ψήφισε με μεγάλη πλειοψηφία τη Συνθήκη Απαγόρευσης Πυρηνικών Όπλων, η οποία έχει τεθεί σε ισχύ από το 2021. Τη Συνθήκη έχουν επικυρώσει 59 χώρες. Εδώ μπορείτε να δείτε τι ισχύει σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα, ποιες χώρες έχουν πυρηνικά όπλα στην επικράτειά τους και ποιες χώρες έχουν επικυρώσει τη Συνθήκη και ποιες χώρες δεν έχουν. Για παράδειγμα η Ουκρανία ΔΕΝ φιλοξενεί πυρηνικά όπλα μια και επέστρεψε 4000-5000 πυρηνικές κεφαλές στη Ρωσία, με την υπογραφή της Συνθήκης της Βουδαπέστης για την ασφάλεια Ουκρανίας, Λευκορωσίας και Καζακστάν  το Δεκέμβριο 1994, με την εγγύηση ΗΠΑ, Ρωσίας και Βρετανίας.

Μάλιστα, στις 21-23 Ιουνίου πρόκειται να πραγματοποιηθεί στην Αυστρία η πρώτη συνάντηση των κρατών μελών της Συνθήκης του ΟΗΕ για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων. Η συνάντηση θα είναι μοναδική ευκαιρία για να απαιτήσουμε από τις κυβερνήσεις να επιδείξουν πραγματική ηγεσία στον πυρηνικό αφοπλισμό και στην αποτροπή της πυρηνικής απειλής που έχει έρθει ξανά στο προσκήνιο μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Στην Βιέννη θα συγκεντρωθούν για μια εβδομάδα άνθρωποι από όλον τον κόσμο για δράσεις και εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου και θα πραγματοποιηθούν – πέρα από την κυβερνητική διάσκεψη – και μια σειρά άλλες σημαντικές συναντήσεις, όπως η Διάσκεψη της ICAN για την κοινωνία των πολιτών και τους αντιπυρηνικούς ακτιβιστές στις 18 και 19 Ιουνίου, καθώς – και στις 20 Ιουνίου – η διεθνής κυβερνητική διάσκεψη για τον ανθρωπιστικό αντίκτυπο των πυρηνικών όπλων.

Η ICAN η οποία πρωτοστάτησε στην καμπάνια για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων είναι συντονιστής 600 περίπου φορέων και κινημάτων από 108 χωρών που συνεργάζονται για να διασφαλίσουν ότι δεν θα συμβεί πυρηνικός πόλεμος. Εδώ μπορείτε να δείτε την πλήρη λίστα των οργανισμών εταίρων εδώ. Υπάρχει ένα παγκόσμιο αντιπυρηνικό δίκτυο σε όλο τον κόσμο και η απαγόρευση των πυρηνικών μέσω της Συνθήκης για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων αναγνωρίστηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 2017.

Είναι πολύ σημαντικό να ενισχυθεί όχι μόνο το κίνημα ενάντια στον πόλεμο του Πούτιν αλλά και το παγκόσμιο αντιπυρηνικό κίνημα για να διαμαρτυρηθούμε για την πυρηνική απειλή και να απαιτήσουμε από όλες τις κυβερνήσεις να απαγορεύσουν και να εξαλείψουν τα πυρηνικά.

Όσο και αν στη χώρα μας δεν έχει υπάρξει ουσιαστική συζήτηση για την πυρηνική απειλή (είτε από τα πυρηνικά εργοστάσια που καταλαμβάνονται ή δέχονται επιθέσεις σε αυτόν τον πόλεμο είτε από εκτόξευση πυρηνικών όπλων), σε ορισμένες κοινωνίες έχει ενταθεί ο φόβος απέναντι σε μια πυρηνική σύγκρουση. Η ICAN έχει συγκεντρώσει εδώ μερικές συμβουλές για το πώς να χειριστείτε το πυρηνικό άγχος εάν αισθάνεστε συγκλονισμένοι, φοβισμένοι και ανήσυχοι.

Οι αντιπυρηνικές δυνάμεις συνεργάζονται τώρα με τη Λευκορωσική αντιπολίτευση για να σταματήσει ο Λουκασένκο να φιλοξενεί ρωσικά πυρηνικά όπλα, κινητοποιούνται ώστε να πιέσουν τα Ηνωμένα Έθνη να καταδικάσουν τις πυρηνικές απειλές της Ρωσίας και να υποστηριχθεί το ρωσικό αντιπολεμικό κίνημα.

Πολλές χώρες δεν έχουν ακόμα υπογράψει και κυρώσει τη Συνθήκη για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων. Στην πρωτοβουλία που είχε ξεκινήσει μέσα από μια συνεργασία της κοινωνίας των πολιτών και ορισμένων Κρατών Μελών δεν συμμετείχαν πολλές χώρες της ΕΕ και οι μεγάλες πυρηνικές δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Βρετανία, η Κίνα, η Γαλλία και το Ισραήλ, ενώ συμμετείχαν η Αυστρία, η Μάλτα και η Ιρλανδία.

Από την ειδική διάσκεψη που ψήφισε τη Συνθήκη απείχε και η Ελλάδα (κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ), ενώ και η σημερινή κυβέρνηση ΝΔ δεν έχει εκφράσει ενδιαφέρον να κυρώσει τη Συνθήκη. Οι τελευταίες πυρηνικές κεφαλές αποσύρθηκαν από τη χώρα το 2001, αλλά η χώρα “φιλοξενεί” κατά καιρούς αεροπλανοφόρα που μεταφέρουν πυρηνικές κεφαλές. Η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών που το 2016 καταψήφισαν την πρόταση για σύγκλιση της ειδικής διάσκεψης, ενώ κατά καιρούς καταψηφίζει τα σχετικά ψηφίσματα.

Όσοι/ες ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν ή να ενημερώνονται μπορεί να παρακολουθούν την πυρηνική καμπάνια στα σόσιαλ μίντια: Twitter, το instagram, το tiktok και το facebook.

** Ο Νίκος Χρυσόγελος είναι πρώην ευρωβουλευτής Πράσινων / EFA και μέλος του Συμβουλίου των Πράσινων.