Νίκος Παρασκευόπουλος: Επιτελικοί

Ο νόμος για το επιτελικό κράτος προβλήθηκε σαν το σύμβολο και το καμάρι της ανάληψης της διακυβέρνησης από τη Νέα Δημοκρατία το 2019 (Ν. 4622/2019). Ψηφίστηκε Ιούλιο, λίγες μέρες μετά την ορκωμοσία του νέου υπουργικού συμβουλίου, συμβολίζοντας την ετοιμότητα και την αστραπιαία ταχύτητα με την οποία θα λειτουργούσε του λοιπού το κράτος, σε αντίθεση με την αδράνεια των (συγκεκριμένων) προηγούμενων. Στην αρχή (άρθρο 1 παράγραφος 1) του πολυσέλιδου (120 μακροσκελή άρθρα) νομοθετικού κειμένου προτάσσεται ως στόχος να καθορίζει και κατευθύνει το Υπουργικό Συμβούλιο τη γενική πολιτική της χώρας σύμφωνα με τους ορισμούς του Συντάγματος και των νόμων και να αποφασίζει για πολιτικά θέματα γενικότερης σημασίας.

Υψηλή φιλοδοξία του αμερικανόπνευστου νομοθετήματος: Όλα τα όργανα του κράτους, υπηρεσιακά ή ημιανεξάρτητα και από την κορυφή ως τα νύχια, να συνδέονται σε ενιαίο συνεκτικό και αποτελεσματικό οργανόγραμμα, εμπλουτιζόμενο και ενισχυόμενο με νέες επιτροπές και συμβούλια. Κεντρικό ρόλο αποκτούν τώρα η Εθνική Αρχή Διαφάνειας και η πρωθυπουργοκεντρική και υπερτροφική Προεδρία της Κυβέρνησης.

Βαρύγδουπος ο όρος «επιτελικό κράτος» στον τίτλο του νόμου. Στην κοινή γνώμη της χώρας μας δεν αρέσουν οι μεγαλοστομίες, την ενοχλούν οι «άριστοι» που με μειωμένα ή άσχετα με το αντικείμενο προσόντα ανέλαβαν κρίσιμες διοικήσεις και πόστα. Όπως σωστά την ενοχλεί η αναφορά σε «ηθικό προνόμιο της Αριστεράς», έστω κι αν η αριστερή διακυβέρνηση δεν συνδέθηκε με κάποιο σημαντικό σκάνδαλο διαφθοράς, αφού η ηθική δεν αποτελεί προνόμιο αλλά αρετή κατακτώμενη και ανακατακτώμενη καθημερινά.

Τι προέκυψε ως σήμερα, τέσσερα χρόνια αργότερα; Σημαντικές Ανεξάρτητες Αρχές, όπως η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών και η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, περιορίστηκαν κατά την άσκηση του ελεγκτικού έργου τους, ενώ η νέα – υποτίθεται παντοδύναμη – Αρχή Διαφάνειας αρκέστηκε σε δευτερεύοντα. Όσο για τη νέα «αυτοτελή, επιτελική, δημόσια υπηρεσία με την ονομασία Προεδρία της Κυβέρνησης, η οποία υπάγεται στον Πρωθυπουργό», τα δείγματα της δράσης της εντυπωσίασαν αρνητικά. Ο επικεφαλής του «επιτελικού» Πρωθυπουργός, αν και κορυφαίος υπεύθυνος για θέματα πληροφοριών, δήλωσε ότι δεν γνώριζε το αισθητό σε όλη την Ευρώπη σκάνδαλο υποκλοπών και την παρακολούθηση του επικεφαλής μεγάλου κόμματος της αντιπολίτευσης. Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών αγνοούσε τους δομικούς κινδύνους της κεντρικής σιδηροδρομικής γραμμής της χώρας, μόνο κάτι σταθμάρχες γνώριζαν τα πάντα. Για το προσφυγικό – μεταναστευτικό όλοι από τον αρμόδιο Υπουργό ως τον τελευταίο λιμενικό συνεργάζονταν, ώστε κανείς να μην πνίγεται, να μην επαναπροωθείται, να μην ξεφεύγει.

Κι έτσι παραλείπουμε πολλά ενδιάμεσα και φθάνουμε στα τελείως πρόσφατα. Μια οργανωμένη μαζική με αυτοκίνητα εισβολή αδίστακτων βίαιων χουλιγκάνων ξεκινά από την Κροατία, η επέλασή της αναγγέλλεται και ξανα – αναγγέλλεται έγκαιρα από επίσημες αλλοδαπές και εγχώριες πηγές και συνεχίζεται εντός συνόρων. Η συλλογική ταυτότητα των εισβολέων είναι γνωστή, οι φασιστικές πρακτικές τους επίσης, η πιθανότητα να προκύψουν επεισόδια μεγάλης εκτάσεως και εγκλήματα εγγίζει τη βεβαιότητα, η προοπτική διεθνούς επίπτωσης των αθλητικών και των με πολιτικές προεκτάσεις συνεπειών ολοφάνερη. Πώς αμύνεται το επιτελικό κράτος; Απλό είναι. Αρκείται στα επιχειρησιακά ανακλαστικά της Αστυνομίας και της Τροχαίας. Τις εμπιστεύεται, πράγμα σωστό γενικά και επί της αρχής, αλλά τυφλά και χωρίς κατευθύνσεις ή εποπτεία, πράγμα που είναι λάθος: Εξαιρέσεις και σταγονίδια ποτέ δεν λείπουν, χρειάζεται προσοχή. Δεν προβλέπουν όμως οι επιτελικοί σημαντικούς κινδύνους, δεν βλέπουν προληπτικά καθήκοντα και επομένως αντίστοιχες παραλείψεις καθηκόντων. Ενώ βέβαια η μόνη αποτελεσματική αντιμετώπιση, ανεξάρτητα από το αναγκαίο της καταστολής, θα ήταν η πρόληψη.

Ίσως είναι το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της κυβέρνησης. Το επιτελικό της ενδιαφέρον δεν περιλαμβάνει σχεδιασμούς, δεν αφορά την ουσία, μόνο την επικοινωνία.

*Ο Νίκος Παρασκευόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ και πρώην υπουργός Δικαιοσύνης.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις