Νίκος Παρασκευόπουλος: Κοινωνική ακροδεξιά και Δικαιοσύνη

Ο αρχαιοπρεπής όρος «κεραυνός εν αιθρία» και το δημοτικό αντίστοιχο «πεφτοσυννεφάκηδες» εξίσου μπορούν να αναφέρονται στην έκπληξη όσων άκουσαν την είδηση: Πρώην Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου αναλαμβάνει την ηγεσία του κόμματος που επιχειρεί να ιδρύσει ο κατάδικος χρυσαυγίτης Η. Κασιδιάρης.

Προφανώς συμφωνεί κάθε δημοκράτης Έλληνας, δηλαδή η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού, ότι αν επαναληφθεί μια ανάλογη είσοδος στη Βουλή θα είναι επιζήμια για τη δημοκρατία, τις ελευθερίες και τον πολιτισμό. Όχι οριστικά βέβαια (η δημοκρατία, οι ελευθερίες, ο πολιτισμός ποτέ δεν πεθαίνουν), αλλά σε βαθμό ενισχυμένο και αισθητό και με τρόπο απεχθή. Τα νταηλίκια και ο αυταρχικός ακροδεξιός έως ναζιστικός λόγος στην προηγούμενη Βουλή δυστυχώς αρκετούς δηλητηρίασαν. Χρειάζονται αγώνες κοινωνικοί, πολιτικοί και ιδεολογικοί ώστε το φαινόμενο να μην ξανασυμβεί.

Προφανώς συμφωνεί κάθε πολίτης, ότι όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό, ο οποίος στη χώρα μας έχει δημοκρατικό φρόνημα και επομένως βλέπει στο φασισμό τον αντίπαλό του. Επίσης όλοι καταλαβαίνουν ότι οι δικαστές, ασκούντες και αυτοί μια από τις τρεις εξουσίες του πολιτεύματος και υποκείμενοι στο Σύνταγμά μας, οφείλουν να σέβονται και να εκφράζουν τη δημοκρατία αποκρούοντας και αποκηρύσσοντας πρακτικές (ναζιστικές, φασιστικές, ακροδεξιές) που την απειλούν. Τέλος, όλοι γνωρίζουν ότι η μεγάλη πλειονότητα του δικαστικού σώματος στη χώρα μας απαρτίζεται από δημοκράτες και άξιους δικαστικούς λειτουργούς.

Ο ίδιος όμως εκπλήσσομαι με άλλα, πολύ διαφορετικά από εκείνα που ξάφνιασαν τους αιθεροβάμονες αναγνώστες της είδησης για το επίδοξο κομματικό μόρφωμα:

Απορώ με τη ματαιο-δοξία στους κόλπους της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ. Πίστευαν αλήθεια ότι μια τροπολογία όπως αυτή του φετινού Φεβρουαρίου θα μπορούσε να αποτρέψει σε κάθε περίπτωση τη μέσω αχυρανθρώπου ή με άλλο κόλπο είσοδο ενός νέου ακροδεξιού μορφώματος στην ελληνική Βουλή; Απορώ επίσης με την όποια αντιπολιτευτική υπεραισιοδοξία που εκδηλώθηκε τότε, ότι μια απαγόρευση* με λίγο ή πολύ διαφορετική διατύπωση θα κατόρθωνε τον απόλυτο αποκλεισμό. Στην πραγματικότητα, η συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία του ενδιάθετου φρονήματος και της σκέψης πάντοτε θα κάμπτει την αποτελεσματική πρόληψη των εισοδισμών στη δημοκρατία. Όσοι μέχρι χθες σιωπούσαν ή ύπνωτταν, οι sleepers, θα μπορούν αρχικά να κρύβονται και ύστερα να αιφνιδιάζουν.

Απορώ επίσης με την ιδέα, ότι δήθεν στη Δικαιοσύνη δεν υπηρετεί κανείς ακροδεξιός εισαγγελέας ή δικαστής και ότι το φρόνημα των τελευταίων δεν μπορεί να επηρεάσει την κρίση τους.

Πρώτο, ας αναλογιστούμε ότι οι πυλώνες της ακροδεξιάς ιδεολογίας (προσήλωση στο κοινό αίμα και στη φυλή αφενός, θεώρηση της τιμωρίας – του μαστίγιου – σαν πανάκειας αφετέρου**) υψώνονται ήδη εδώ από την αρχαιοελληνική περίοδο. Η δημοκρατία πάσχιζε πάντα να τους σκιάζει, αλλά σκιές παράγει κι ο πιο λαμπρός ήλιος. Ναι, υπάρχουν ομοιότητες με το ναζισμό και το φασισμό, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει και ντόπια ρίζα. Το αντίστοιχο κοινωνικό ρεύμα ήταν και είναι ανέκαθεν στη χώρα μας μειοψηφικό, καθώς οι περισσότεροι είμαστε δημοκράτες. Όμως καμιά συλλογικότητα ή εξουσία δεν μπορούν να είναι στεγανές απέναντι στη κοινωνία. Με άλλα λόγια, όλα τα επιφαινόμενα έχουν την κοινωνική υποδομή τους.

Δεύτερο, ας θυμηθούμε ότι στη χώρα μας οι αποδείξεις κρίνονται από δικαστές ανεξάρτητους κατά πεποίθηση και συνείδηση (Αρχή της ηθικής απόδειξης, άρθρο 177 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας). Η κρίση για τα πραγματικά ζητήματα είναι δηλαδή πρακτικά ανέλεγκτη. Η αιτιολογία των δικαστικών αποφάσεων, συνήθως λακωνική ή στερεοτυπική, καλύπτει σαν μανδύας πλήρως και πάντα τις ενδιάθετες σκέψεις του δικαστή. Ακόμη και αν αυτές έχουν ακροδεξιά υφή.

Είναι λοιπόν ολοφάνερο: Όταν ένας δικαστικός λειτουργός την επομένη της αφυπηρέτησής του προχωρεί σε μια συστράτευση με κάποιο ακροδεξιό μόρφωμα, δεν αποκαλύπτει ταυτότητα και φρόνημα που τάχα πριν δεν υπήρχε. Προφανώς αυτό προϋπήρχε, και αναπόφευκτα αυτό θα επηρέασε σε πολλές περιπτώσεις την κατά συνείδηση και υπό τη σκιά της τυπικής αιτιολογίας κρίση του.

Φυσικά οι Έλληνες πολίτες, όπως και η μεγάλη πλειονότητα των πολιτικών και των δικαστικών λειτουργών, καταδικάζουν το φαινόμενο. Όμως οι εκπλήξεις και οι αφορισμοί δεν αρκούν. Για να «γυρίσει ο ήλιος της δημοκρατίας» χρειάζονται αγώνες και μελετημένες αλλαγές, πάντοτε στο πλαίσιο του Συντάγματος και της φρόνησης.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

*Βλ. και την κριτική του Γ. Καρελιά στο άρθρο https://www.news247.gr/gnomes/giwrgos-karelias/kasidiaris-kai-kanellopoylos-oi-neonazi-den-polemioyntai-me-apagoreyseis.9996804.html

**Βλ. σχετικά το βιβλίο μου Η Δημοκρατία και η δικαιοσύνη της. Βασικές έννοιες. Έκδ. ΕΝΑ 2020, σελ. 26 κε.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις