Νίκος Παρασκευόπουλος: Λερναία Ύδρα

Η ακροδεξιά βία σε ελληνικά σχολεία και πλατείες εξέπληξε πολλούς που είχαν πιστέψει ότι με την ιστορικής βαρύτητας καταδίκη της Χρυσής Αυγής το φαινόμενο θα κατακαθίσει. Η υπεραισιοδοξία τους ήταν ορατή σε όσους βιώνουν και παρατηρούν τα πράγματα σε βάθος χρόνου. Φανερή επίσης ήταν σε όσους δεν έχουν ξεχάσει ένα στοιχειώδη -μαθηματικό, λογικό και φυσικό- κανόνα που από το δημοτικό κιόλας μαθαίνουμε: Ότι για την επέλευση κάποιων αποτελεσμάτων υπάρχουν συνθήκες αναγκαίες αλλά όχι ικανές.

Τώρα όσοι αιφνιδιάστηκαν αναφέρονται σε «αναβίωση φαινομένων». Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για αναβίωση αλλά για μια μακραίωνη επιβίωση με διακυμάνσεις. Η καταδίκη των μελών της Χρυσής Αυγής ήταν συνθήκη αναγκαία για την κοινωνική ειρήνη, τη δικαιοσύνη, τον πολιτισμό. Όχι όμως επαρκής για την εξουδετέρωση της ακροδεξιάς βίας.

Τι οδήγησε στην προσδοκία της εξομάλυνσης που θα ακολουθούσε την πολιτική εξουδετέρωση της Χρυσής Αυγής; Σημειώνω ένα στοιχείο που θα συναντούμε πλέον συχνά: Πρόκειται για την πρόταξη της επικοινωνιακής εικόνας αντί της εμπειρίας, ως βάσης για τη διαμόρφωση γνώμης. Πραγματικά, πολλά κείμενα δημιουργούσαν την εντύπωση ότι η δικαστική και η πολιτική καταδίκη και ο χαρακτηρισμός της εγκληματικής οργάνωσης αρκούν για αντιμετωπιστεί η ακροδεξιά βία. Η πραγματικότητα όμως, σωρευμένη σε καταγραφές ή άμεσα οφθαλμοφανής, έδειχνε άλλα.

Σχηματοποιώντας: Η ακροδεξιά στάση και ιδεολογία αποτελεί φαινόμενο πρωταρχικά κοινωνικό και δευτερευόντως πολιτικό. Το πολιτικό μόρφωμα αποτελεί προϊόν συγκυριών που έρχονται και παρέρχονται, μπορεί να φουσκώνει και να ξεφουσκώνει. Το κοινωνικό φαινόμενο της ακροδεξιάς όμως είναι πανάρχαιο, ανθεκτικό και οικουμενικό. Στον πυρήνα του περιλαμβάνει δύο κυρίως στοιχεία:

*Πρώτο, είναι η εξάρτηση της κοινωνικής ταυτότητας και εξουσίας από την καταγωγή. Δηλαδή από το «κοινό αίμα».

*Δεύτερο στοιχείο, η ιδέα ότι η βία, κρατική ή ιδιωτική, αποτελεί την πανάκεια για λυθούν όλα τα προβλήματα και « για να σπάσουν τα αποστήματα». Στο σύνθημα «αίμα, τιμή, Χρυσή Αυγή» η λέξη «αίμα» κλείνοντας πονηρά το μάτι σηματοδοτεί αμφίσημα και τα δύο στοιχεία : Τόσο την εξ αίματος καταγωγή όσο και την αιματηρή βία. Αυτό το κοινωνικό μόρφωμα έρχεται από τα βάθη της προϊστορίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας, σέρνει μαζί του εγκλήματα, επιβιώνει και φυσικά έχει το μαύρο του μέλλον.

Προσπάθησα προ πενταετίας σε βιβλίο μου («Οι μέλισσες και οι λύκοι», έκδ. Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών, 2016) που ολοκλήρωνε πολύχρονη και αποσπασματικά δημοσιευμένη δουλειά, να δείξω ότι ο ελληνικός πολιτισμός από την αρχαιότητα ισορροπεί πάνω στο φτερό του καρχαρία. Είναι διαρκής η σύγκρουση δύο ρευμάτων:

*Από τη μια πλευρά βρίσκονται όσοι πιστεύουν ότι ο άνθρωπος όπως οι μέλισσες είναι κοινωνικό oν και μπορεί πρωτογενώς και αυθόρμητα να παράγει κοινωνικές σχέσεις. Θέση που διαμορφώθηκε στο κλίμα της αθηναϊκής δημοκρατίας και εκφράστηκε ιδανικά από τον Αριστοτέλη.

*Στον άλλο πόλο της σύγκρουσης βρίσκονται όσοι πιστεύουν ότι στη φυσική κοινωνική κατάσταση ο ένας τρώει τον άλλο όπως οι λύκοι. Επομένως μόνο χάρη σε άνωθεν κανόνες και επιβολές «γίνεται χωριό». Ίσως το σχήμα αδικεί τους λύκους που δεν είναι τόσο άγριοι, μάλλον καθαρά όμως αποτυπώνει την ανθρώπινη ανταγωνιστική επιθετικότητα.

Στην Ιστορία η πρώτη από τις δύο αντιλήψεις έχει συνδεθεί με τη δημοκρατία, που προϋποθέτει αναγνώριση του Άλλου και διάλογο. Η δεύτερη εξάλλου βολεύει την ολιγαρχία, είτε η τελευταία στηρίζεται στην οικονομική εκμετάλλευση είτε στην καταγωγή (φυλή, χρώμα κλπ), είτε και στα δύο.

Όλα αυτά δεν είναι απαισιόδοξα. Ανασάναμε στον απόηχο της μάχης που κερδήθηκε. Δείχνουν όμως ότι ο δίκαιος αγώνας κατά της ακροδεξιάς βίας στον πολιτικό στίβο, στις πλατείες, στα σχολεία, ακόμη και στο εσωτερικό του κάθε πατριαρχικού σπιτιού ( η ολιγαρχία του κοινού αίματος πάντα ήταν πατριαρχική) θα είναι σκληρός και μακρόχρονος. Επίσης, ότι για να αγωνιστούμε πρέπει να καταλάβουμε.

* Ο Νίκος Παρασκευόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του  ΑΠΘ

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις