Νίκος Παρασκευόπουλος: Μεταπολιτική, νεομεσαίωνας, μετακαπιταλισμός, τεχνοφεουδαρχισμός

Τον πρώτο όρο (μεταπολιτική) τον υιοθετούν πάμπολλοι, τον δεύτερο και τον τρίτο τους διάβασα σε κείμενο του καθηγητή του πανεπιστημίου Harvard Παναγιώτη Ροϊλού*, τον τέταρτο τον προτείνει ο Γιάνης Βαρουφάκης. Δεν είναι οι μόνοι όροι στον πρόχειρο και αυτοσχέδιο σημερινό κατάλογο.

Όσοι φιλοσοφούν ή ασχολούνται με την τεχνητή νοημοσύνη έχουν ακούσει για μετανθρωπισμό (Posthumanism), διανθρωπισμό (Transhumanism), κυβερνοάνθρωπο και άλλα ανάλογα. Η περίοδος του μοντερνισμού, με τα αφηγήματα, τις γραμμικές εξελίξεις και τις προόδους ξεπεράστηκε. Ζούμε τον μετα-μοντερνισμό στην τέχνη και παντού, οι μεταβολές είναι ξαφνικές, τα υλικά ανακατεμένα, οι όροι παλινδρομικοί («νεομεσαίωνας»), η γενιά είναι Generation Χ ή Ζ.

Νέες λέξεις, παλιό παιχνίδι. Η εμφάνισή τους, ανεξαρτήτως προθέσεων, επιφέρει την ανακατανομή της προσοχής, ουσιαστικά ή επικοινωνιακά: Για την προσοχή άλλωστε ακόμη και ένα γράμμα αρκεί (Γιάνης με ένα νι, Κασσελάκης με δυο σίγμα, αύριο πού ξέρεις Παρασκεβόπουλος με βήτα).

Πάντα το νέο είναι ευπρόσδεκτο, αν και όπως έγραφα την προηγούμενη εβδομάδα αυτό μπορεί πια να φέρνει και την καταστροφική επιδείνωση του κλίματος. Το θέμα είναι ότι εντωμεταξύ, όποια πέτρα να σηκώσουμε βρίσκουμε από κάτω της ξερόχορτα, σκουριά και σκορπιούς. Ξεσπούν άγριες πυρκαγιές και ανακαλύπτουμε ότι δεν έχουμε έγκαιρα φροντίσει για τη δασοπυρόσβεση. Έρχονται καταιγίδες με ωραία ονόματα και ολέθριες συνέπειες οπότε διαπιστώνουμε «έκπληκτοι» ότι έχουν παραμεληθεί πλήρως τα αντιπλημμυρικά έργα. Κάνει λάθη το σταθμαρχείο στα Τέμπη και μαθαίνουμε μέσω της τραγωδίας ότι το σύστημα ηλεκτρονικής ρύθμισης της κυκλοφορίας των τρένων δεν υπάρχει. Κατασκευάζουμε σε γήπεδο το πιο εντυπωσιακό στέγαστρο (του σπουδαίου Ισπανού Σ. Καλατράβα), θαυμάζουμε και αυτοθαυμαζόμαστε, αλλά εξακριβώνουμε ότι ελλείψει συντήρησης οι βίδες είναι σκουριασμένες και εμφανίστηκε στατικό πρόβλημα.

Αξιόπιστες εξηγήσεις δεν παρέχονται. Η σημερινή κυβέρνηση αμυνόμενη, είτε επικαλείται την κλιματική κρίση, είτε επιμηκύνει την προϊστορία των προβλημάτων προς το παρελθόν ώστε πάντα να «φταίνε οι προηγούμενοι». Οι οποίοι φυσικά δεν είναι άμεμπτοι, αλλά πάντως τότε αντιμετώπιζαν μνημονιακές καθηλώσεις του προύπολογισμού. Εννοείται, ότι όσο ο χρόνος περνούσε χωρίς συντηρήσεις έργων το πρόβλημα της ασφάλειας γινόταν οξύτερο και οι ευθύνες μεγαλύτερες. Όμως αφήνοντας για λίγο την κλιμάκωση και το κέντρο βάρους των ευθυνών, ομολογούμε πως το φαινόμενο είναι γενικότερο, αφορά την πολιτική στο σύνολό της και την κοινωνία την ίδια.

Παράδειγμα, στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ εμφανίζεται ως υποψήφιος πρόεδρος ένας νέος άνθρωπος, φρέσκο πρόσωπο κατά την τρέχουσα ορολογία, καλογυμνασμένος, οικονομικά επιτυχημένος, υπόσχεται άμεσες αλλαγές. Δεν έχει όμως εμπειρία ή ιστορία άσκησης της πολιτικής, σε μια εποχή όπου η γνώση για τα πράγματα είναι πιο αναγκαία και πιο ζωτική παρά ποτέ. Υπερψηφίζεται.

Ένας άλλος υποψήφιος, δοκιμασμένος, επιχειρηματολογεί για ανάγκη δουλειάς και αναμονή για καρπούς ως το… μακρινό 1926. Υστερεί κατά πολύ σε ψήφους. Ποιόν να κατακρίνεις; Οι ψηφοφόροι με την ψήφο τους ήταν σαφείς. Οι ίδιοι επέλεξαν την έλλειψη εμπειρίας και τις ανάλογες προοπτικές. Μεταπολιτική.

Χωρίς αμφιβολία, με άλλη ταχύτητα κάνει πάντα τα βήματα ο γυμνασμένος, με άλλη κτίζει και σκαρφαλώνει τις σκαλωσιές ο οικοδόμος. Είναι σαν άλλος χρόνος να τρέχει στην (όποια) επιφάνεια, κι άλλος στο υπέδαφος.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

• Π. Ροϊλού, Ζούμε έναν νεομεσαιωνικό μετακαπιταλισμό, στο περιοδικό «Βουλή επί του περιστυλίου» τ. 065, 3/10/2023.