Νίκος Παρασκευόπουλος: Νοβάρτις και παραγραφή

Η δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης  Novartis κοντεύει να κλείσει τον κύκλο της (μένει ένας διωκόμενος), αλλά οι συγκρούσεις συνεχίζονται και αφορούν ακόμη και τη συλλογική μνήμη.

Novartis,  για τους γιατρούς σημαίνει φάρμακα. Για τους πολλούς πολίτες  οι λέξεις  – συνειρμοί είναι «μίζες» και «σκάνδαλο». Για άλλους, νομίζω λιγότερους,  πρώτη λέξη  έρχεται στο νου η «σκευωρία». Για τους νομικούς, τέλος,  πρώτος συνειρμός θα απομείνει  η  παραγραφή.

Όποια κι αν θα είναι η κατάληξη, οι πολίτες έχουν δικαίωμα και ανάγκη να καταλάβουν τι πραγματικά συνέβη. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να συνεννοηθούμε –τουλάχιστον- για τα παρακάτω.

*Θέμα πρώτο, το σκάνδαλο: Ήταν  τεράστιο , εθνικών  αλλά και παγκόσμιων διαστάσεων.Θυμίζω:

-Από το 2000 καταγράφεται υπέρμετρη αύξηση των δημόσιων δαπανών για τα φάρμακα, που συμβάλλει στο δημοσιονομικό κατήφορο της  χώρας. Από το 2000 με το ποσοστό 0,9% φθάσαμε στο 2009 με το 2,2% (άνω των 5 δις). Επειδή εντωμεταξύ οι τιμές των φαρμάκων στην Ελλάδα αποτελούν καθιερωμένο διεθνή δείκτη, τα κέρδη  διογκώθηκαν   παγκόσμια.

-Από το 2011 λόγω των μνημονιακών μας δεσμεύσεων  η δημόσια δαπάνη για φάρμακα υποχρεωτικά μειώθηκε. Από το συνολικό ύψος των  5 δις πέσαμε σταδιακά σε ποσά  απλώς άνω των 2 δις κατά το 2014 και το 2015. Κάποιοι εμφάνισαν την πτώση των δαπανών σαν κυβερνητικό κατόρθωμα, στην πραγματικότητα όμως αυτή αποτελούσε μνημονιακό καταναγκασμό με την απειλή του GREXIT . Πάντως τα κέρδη έμειναν ψηλά επειδή φορτώνονταν πια στις πλάτες του  πολίτη, ενώ όταν κάποια φάρμακα χαρακτηρίζονταν «καινοτομικά» κατόρθωναν  να ξεφεύγουν από το μνημονιακό έλεγχο  των τιμών και των δημόσιων δαπανών.

* Δεύτερο θέμα, οι πολιτικοί:

-Αν ένας πολιτικός  εμπλακεί στην παραγωγή ανάλογου σκανδάλου, η συμπεριφορά του γίνεται καταρχήν ερευνητέα ως  απιστία. Πρόκειται για μια άδικη πράξη που αποδεικνύεται συγκριτικά εύκολα, αφού βασικά αρκεί να προκύψει ότι ο πολιτικός συμμετείχε στη διαχείριση  δημόσιου  χρήματος  και ότι έτσι έβλαψε το δημόσιο – εντολέα του. Αυτά τα δεδομένα  συνήθως είναι αποτυπωμένα  σε επίσημα έγγραφα .

 -Στις παραπάνω πράξεις διαφθοράς μπορεί να έχει εμπλακεί και κάποιος πολιτικός που δωροδοκήθηκε. Αυτό προφανώς πρέπει να αποδειχθεί. Η δωροδοκία όμως δύσκολα και σπάνια ( όπως λέγεται,«με τη γίδα στην πλάτη») αποδεικνύεται.

-Οι όποιοι πολιτικοί φέρονται (δίκαια ή άδικα) να  εμπλέκονται σε εγκλήματα που τελούνται κατά την άσκηση των καθηκόντων τους (όπως εξ ορισμού η απιστία) απαλλάσσονται κατά το άρθρο 86 Συντάγματος -όπως ίσχυε τότε- λόγω «παραγραφής», εφόσον  περάσει η βουλευτική περίοδος στην οποία αυτά τελέστηκαν καθώς και ένα μέρος της επομένης.

 – Περνάμε   τώρα στα συγκεκριμένα: Η προθεσμία που προβλέπει το Σύνταγμα για το αξιόποινο ήδη είχε περάσει το Σεπτέμβριο του 2015 με τις τότε  εκλογές. Στις  12/2/2017 ο Πρωθυπουργός, 144 βουλευτές του Σύριζα και 8 των ΑΝΕΛ ζήτησαν να συσταθεί Προανακριτική Επιτροπή κατά το άρθρο 86  Συντάγματος. Στην πρότασή τους  ρητά αναφέρονταν  στην αδυναμία  δίωξης για πράξεις  απιστίας, αφού είχαν  υποκύψει στην παραγραφή. Ανάλογα  αποφάνθηκε η Ολομέλεια της Βουλής (21/2/2017). Έτσι  απαλλάχθηκαν λόγω παραγραφής  οι  10 αναφερόμενοι πολιτικοί. Στην Δικαιοσύνη παραπέμφθηκαν λόγω αναρμοδιότητας της Βουλής για διερεύνηση μόνο πράξεις που δεν τελούνται κατά την άσκηση, αλλά απλώς επ’ευκαιρία των καθηκόντων, όπως  θεωρήθηκε ότι τελείται μια δωροδοκία. Η συνέχεια είναι γνωστή: η Εισαγγελία  ερεύνησε, και ήδη έθεσε τις  9 δικογραφίες στο αρχείο (μια εκκρεμεί), αφού κρίθηκε ότι δεν προέκυψαν  σχετικές ενδείξεις  . Η πράξη αρχειοθέτησης   που δημοσιοποιήθηκε δημιούργησε με το σκεπτικό της νομικές απορίες, αλλά η κριτική της είναι ένα άλλο  θέμα που δεν χωρά εδώ.

Συμπεράσματα, λοιπόν.

Μετά το  σκάνδαλο, η διαδικασία προχώρησε κανονικά. Η Δικαιοσύνη ενήργησε κατά τα προβλεπόμενα  στέλνοντας αρχικά τη δικογραφία που περιείχε ονόματα πολιτικών στη Βουλή. Η Βουλή – αναγκαστικά κατά το Σύνταγμα – απήλλαξε λόγω παραγραφής τους αναφερόμενους για το έγκλημα της απιστίας. Έφυγε δηλαδή από το πεδίο του αξιοποίνου  η κύρια διάσταση του σκανδάλου και απέμειναν -όπως είδαμε- τα ενδεχόμενα και δυσαπόδεικτα.

Το σκάνδαλο έτσι έμεινε ανεξιχίαστο  για το κύριο ποινικό αντικείμενό του, την απιστία. Αν μια ευθύνη φαίνεται να βαραίνει την πολιτεία, αυτή βασικά αφορά  τη θέσπιση του προνομιακού- χαριστικού για τους πολιτικούς (παλαιού) άρθρου 86 του Συντάγματος με τη σύντομη παραγραφή. Αυτό με ομοθυμία των κομμάτων τροποποιήθηκε με τη συνταγματική μεταρρύθμιση, χωρίς να ισχύει η αλλαγή αναδρομικά.

Ο μεγάλος παραπονούμενος πρέπει να είναι ο ελληνικός λαός, που πλήρωσε (και)  τις φαρμακευτικές σπατάλες με δραματική λιτότητα, χωρίς να γίνει απόδοση ευθυνών.

Τυπικά  αυτή τη στιγμή όλοι οι πολιτικοί τεκμαίροντα αθώοι . Ουσιαστικά όμως η ευθύνη για απιστία δεν κρίθηκε και δεν θα μάθουμε  ποτέ αν για κάποιους θα προέκυπταν ευθύνες. Παραπονούμενοι   οπωσδήποτε  θα είναι  εκείνοι  οι απαλλαγέντες  που λόγω παραγραφής  δεν είχαν τη θεσμική δυνατότητα  να δείξουν  στο δικαστήριο ουσιαστικά την αθωότητά τους.  Από την άλλη,  ευνοήθηκαν εκείνοι για τους  οποίους θα υπήρχαν σχετικές ενδείξεις  και που εκ του ασφαλούς  τώρα  με την παραγραφή θα μπορούν να λεονταρίζουν.

Γι’ αυτό ο συνειρμός  στον τίτλο, Novartis – παραγραφή.

* Ο Νίκος Παρασκευόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ, πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις