Νίκος Παρασκευόπουλος: Το χρονικό ενός ακόμη προαναγγελθέντος ναυαγίου

Το τελευταίο πολύνεκρο ναυάγιο στη Μεσόγειο είχε προαναγγελθεί από καιρό. Όχι μόνο από ειδησεογραφίες και καταγραφές που αναφέρονται σε τερατώδεις αριθμούς πνιγμών και αγνοουμένων στη Μεσόγειο, αλλά και από τη δραματική αρθρογραφία* που έχει γραφεί κατ’ επανάληψη εδώ και χρόνια.

Δεν γράφω για την απώλεια των ζωών, η οδύνη είναι απερίγραπτη και τα κροκοδείλια δάκρυα – ελπίζω – λίγα. Επίσης δεν έχω δυνατότητα να αναφερθώ από μακριά σε ευθύνες που συνδέονται με πραγματικές περιστάσεις και ασφαλώς θα διερευνηθούν. Δυο θέματα μόνο είναι καθαρά τόσο από κοντά όσο και από μακριά και ελπίζω να μην περάσουν απαρατήρητα.

Το πρώτο είναι ότι εδώ καιρό η Ευρώπη, αντιμέτωπη με ένα σοβαρό κύμα μεταναστευτικών ροών που σε μεγάλο βαθμό οφείλονται σε παγκοσμιοποιημένες πολιτικές**, ευνοεί την πιο επικίνδυνη για την ανθρώπινη ζωή συνθήκη: Τη διοχέτευση αυτών των ροών, έστω με την εις άτοπον απαγωγή, στις θανατηφόρες θαλάσσιες οδούς.

Το δεύτερο θέμα είναι από μόνη της η πολλαπλή αναφορά των δημοσιευμάτων – και μάλιστα ύφος παράθεσης μιας δικαιολογίας – στη στάση των επίδοξων ναυαγών να αρνούνται τη σωστική βοήθεια. Δήθεν; Εξακριβωμένα; Υπήρχε πραγματικά η δυνατότητα διάσωσης; Επαναλαμβάνω, χωρίς έρευνα δεν προεξοφλείται τίποτε. Όμως από μόνη της η αναφορά αυτή έχει ένα βάρος που αφορά τον ανθρωπισμό και την πρόληψη. Επιτρέπουν δα το δίκαιο και ο ανθρωπισμός σε αυτόν που μπορεί να προσφέρει ουσιαστική βοήθεια ενώπιον κινδύνου ζωής να το παραλείψει, να νίψει τας χείρας, επειδή ο κινδυνεύων αρνείται;

Ευτυχώς ο Ποινικός μας Κώδικας απορρίπτει τη «δικαίωση» της αναλγησίας και της αδιαφορίας ενώπιον του θανάτου του συνανθρώπου. Στις περιπτώσεις όπου η προστατευόμενη αξία είναι σοβαρή, όπως η ζωή, δεν εξαρτά την συμπεριφορά του δράστη από τη συναίνεση του θύματος, το οποίο μπορεί μάλιστα να αγνοεί την ύπαρξη ή την αμεσότητα του κινδύνου ή να είναι ψυχικά πιεσμένο. Ακόμη και στην περίπτωση της τέλεσης μιας βαριάς σωματικής βλάβης, η συναίνεση του θύματος δεν δικαιολογεί τον δράστη, πόσο μάλλον ενώπιον απώλειας ζωής. Δεν έχουν το ίδιο βάρος και την ίδια διάρκεια όλα τα ανθρώπινα αγαθά. Η παγκόσμια έννομη τάξη τοποθετεί στην κορυφή την αξία της ζωής, ασεβείς ανθυποκανονισμοί με άλλες ιεραρχήσεις αφήνονται στην άκρη.

Μόνο μια απλή (μικρή) σωματική βλάβη, όχι η απώλεια της ζωής, μπορεί να δικαιολογείται όταν υπάρχει συναίνεση των θυμάτων, το ξέρουν και οι φοιτητές της νομικής. Και όχι μόνο αυτοί. Το ξέρει κάθε άνθρωπος. Γνωρίζει τροχονόμους οδικής ευρυθμίας, όχι τροχονόμους θανάτου.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

• Βλ. με ανάλογη αφορμή Μ. Πούλου, Ήταν ένα μικρό καράβι (γεμάτο πρόσφυγες και μετανάστες), Εφημερίδα Συντακτών 25.06.2018.
• Ν. Παρασκευόπουλου, Ευρωπαϊκοί θεσμοί ένταξης. Από τους νομάδες στους σύγχρονους μετανάστες και πρόσφυγες, έκδ. Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με Πρόλογο του Ευρωβουλευτή Κ. Αρβανίτη (2022).

*Ο Νίκος Παρασκευόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ και πρώην υπουργός Δικαιοσύνης.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις