Νίκος Παρασκευόπουλος: Το νερό, το μαστίγιο και το τσίγκλισμα

Η αφορμή και η αναφορά εδώ στο νερό είναι ευνόητη. Συνδέεται με την προσπάθεια της κυβέρνησης στη Βουλή να κάνει ένα σημαντικό βήμα προς την ιδιωτικοποίηση της παροχής του νερού στους πολίτες.

Η αναφορά στο μαστίγιο είναι μια συνεκδοχή για το πενήντα τοις εκατό της κυβερνητικής πολιτικής: Η οποία, όπως είναι εδώ και τέσσερα περίπου χρόνια γνωστό, στηρίζεται αφενός στην εξαγγελία υπεραυστηρών ποινών (νάτο το μαστίγιο!) και αφετέρου στην επικοινωνιακή διαχείριση της κοινωνικής και της πολιτικής πραγματικότητας.

Το τσίγκλισμα (η ώθηση δηλαδή μέσω ερεθισμάτων) είναι λέξη της καθομιλουμένης, γνωστή οπωσδήποτε στους φιλολόγους, αλλά όχι οικεία στο σύνολο των ειδικών (οι οποίοι, πάντως, γνωρίζουν πιθανότατα το αγγλικό αντίστοιχο nudging).

Σε ό,τι αφορά λοιπόν το νερό, η κυβέρνηση υπολόγισε ότι το μαστίγιο ίσως για την περίπτωση να μην είναι και τόσο αποτελεσματικό ή να έχει παρενέργειες: Πιθανότατα, μια νομοθετική ρύθμιση που απερίφραστα και αναγκαστικά θα άνοιγε την ιδιωτική αγορά του νερού θα προσέκρουε σε σφοδρές κοινωνικές αντιδράσεις, ανεπιθύμητες γι’ αυτήν εγγύς των εκλογών.

Τι κάνει λοιπόν; Τσιγκλίζει. Αρχίζει μια λαϊκίστικη ρητορεία και παράλληλα εισάγει μια ρύθμιση που τα δυο δημιουργούν ένα προωθητικό (nudging!) ψυχολογικό και θεσμικό περιβάλλον για την ιδιωτικοποίηση του νερού.

Αγορεύουν πρώτα οι κυβερνητικοί για την ανικανότητα των δημόσιων και δημοτικών υπαλλήλων (δοκιμασμένο το δημοσιοϋπαλληλικό αντιστερεότυπο) για να τονίσουν πόσο προβληματικές είναι σήμερα οι υπηρεσίες υδροδότησης. Είναι ασφαλές όπως πιστεύουν το «επιχείρημα» – σωστή αυτοεκπληρούμενη προφητεία, αφού έχουν φροντίσει πρώτα να συρρικνώσουν τις αντίστοιχες κρατικές δαπάνες υποβαθμίζοντας έτσι και τις υπηρεσίες. «Επιτέλους» λοιπόν, εισάγουν μια Ανεξάρτητη Αρχή από υπεραρμόδιους με αποστολή να εποπτεύει τους διευθυντές και τους λοιπούς αδαείς κηφήνες που εκμεταλλεύονται τα κενά της αξιολόγησης.

Καταρχήν, ποιος είπε ότι το δημόσιο δεν διαθέτει ειδικούς παρά μόνο αδαείς; Οι καταρτισμένοι εργαζόμενοι δεν λείπουν. Όποτε εξάλλου προσφεύγει στο (επίσης δημόσιο, βέβαια) πανεπιστήμιο, μήπως δεν βρίσκει αμέσως συμβούλους, ειδικούς και πραγματογνώμονες; Και λίγο παραδίπλα: Όταν ένα Υπουργείο χρειάζεται έκτακτες επιτροπές ή νομοπαρασκευαστικές επιτροπές, μήπως δεν σπεύδουν κορυφαίοι ειδικοί, καθηγητές, δικαστές, δικηγόροι να προσφέρουν υπηρεσίες με συνέπεια και μάλιστα αμισθί;

Βασικό εδώ είναι το εξής: Όταν διεξάγεται ένα έργο, μεγάλο και πανελλήνιας κλίμακας ή έστω περιορισμένο, η λογική, η εμπειρία και τα καθιερωμένα επιβάλλουν άλλοι (άλλα συμφέροντα) να εκτελούν το έργο και άλλοι να έχουν την εποπτεία ή επίβλεψη. Έτσι αποφεύγονται οι συμπαιγνίες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση θεσπίζεται για την άσκηση εποπτείας μια Αρχή που για να είναι χρήσιμη θα είναι πρέπει να είναι ξένη προς τους παρόχους.

Η κυβέρνηση έσπευσε να δηλώσει ότι δήθεν δεν είναι στις προθέσεις της η ιδιωτικοποίηση. Τότε ποιο άραγε νόημα και ποια λογική θα είχε η νέα Αρχή ΡΑΑΕΥ; Η κρατική εξουσία να εποπτεύει την κρατική εξουσία; Το δημόσιο να επιβάλλει πρόστιμα στο δημόσιο; Προετοιμάζεται επομένως το έδαφος, ώστε σε αυτούς τους αλλότριους εποπτευόμενους προσεχώς να υπάγονται μέσω συμβάσεων ή με άλλους τρόπους οι ιδιωτικές επιχειρήσεις. Το Σύνταγμα και το Συμβούλιο της Επικρατείας αντιστέκονται, αλλά για πόσο;

Το νερό είναι ένα αγαθό που όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται σε ίσες περίπου ποσότητες την ημέρα για να ζήσουν. Η ιδιωτικοποίηση θα καθιερώσει την ανισότητα της δίψας, ο κόσμος δεν θα το δεχθεί.

Εντωμεταξύ στις μέρες μας υπάρχουν και καλά νέα. Τα μαστίγια και τα επικοινωνιακά κόλπα έχουν αρχίσει να μην «πιάνουν». Επί μήνες η κυβέρνηση εξήγγελλε ότι οι υποκλοπές δήθεν έπαψαν να ενδιαφέρουν το κοινό, κι ωστόσο το θέμα μεσουρανούσε. Τώρα ανακοίνωσε πανηγυρικά μια αυστηροποίηση των ποινών για κλοπή σιδηροδρομικού υλικού (ωσάν η τραγωδία στα Τέμπη να οφείλεται δήθεν σε κάποια κλοπή υλικού, ή ωσάν η κλοπή να μην ήταν ήδη αξιόποινη και μάλιστα στις βαρειές μορφές της κακούργημα) επιδιώκοντας να παύσουν οι διαμαρτυρίες για την τραγωδία, αλλά ο κόσμος συνεχίζει απτόητος να διαμαρτύρεται μαζικά και να αναζητά τις άνωθεν ευθύνες.

Ο λαός δεν θέλει ούτε μαστίγια ούτε τσιγκλίσματα. Χρειάζεται νερό. Και αυτό δεν αποτελεί λαϊκισμό αλλά κυριολεξία.

*Ο Νίκος Παρασκευόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ και πρώην υπουργός Δικαιοσύνης.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις