Νομοσχέδιο υπ. Προστασίας Πολίτη: “Εκτός πλαισίου” οι αυθόρμητες διαδηλώσεις

Τις έντονες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης αναμένεται να προκαλέσει το νομοσχέδιο με τίτλο «Δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις και άλλες διατάξεις», που ξεκινά να συζητείται στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, την ερχόμενη Τετάρτη. Το νομοσχέδιο διαμορφώνει ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο για τις πορείες και τις διαδηλώσεις.

Σημαντικό προβληματισμό προκαλεί το ότι στα βασικά χαρακτηριστικά του περιλαμβάνονται διατάξεις κοινές στο πνεύμα αλλά και το γράμμα με αντίστοιχα διατάγματα της περιόδου της Χούντας. Επίσης το ότι τίθενται ουσιαστικά εκτός νομοθετικού πλαισίου οι αυθόρμητες διαδηλώσεις. Δηλαδή ο κυρίαρχος τρόπος έκφρασης της κοινωνικής διαμαρτυρίας τα τελευταία 15 χρόνια.

Τι προβλέπει

Στο νομοθέτημα μεταξύ άλλων γίνεται λεπτομερής οριοθέτηση του τρόπο με τον οποίο μπορούν να πραγματοποιούνται διαδηλώσεις, ιδίως στα αστικά κέντρα. Το νομοθετικό πλαίσιο παρέχει μεγάλη δυνατότητα στις αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές προκειμένου να επιτρέψουν η να απαγορεύσουν μία διαδήλωση. Αυτό προκύπτει από το ότι ως κριτήριο τίθεται η «δυσανάλογη» η όχι επίπτωση στην οικονομική ζωή. Όπως αναφέρεται οι λόγοι απαγόρευσης μπορεί να σχετίζονται με το αν «απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής σε ορισμένη περιοχή» ή από το εάν «επαπειλείται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, λόγω ιδιαιτέρως πιθανής διάπραξης σοβαρών εγκλημάτων, ιδίως, κατά της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας, της ιδιοκτησίας και της πολιτειακής εξουσίας. Στις διατάξεις του νομοσχεδίου καταγράφονται όροι για την ειδοποίηση του οργανωτή της διαδήλωσης προς τις αρχές. Επίσης ορίζεται ως ιδιώνυμο αδίκημα η συμμετοχή σε απαγορευμένη διαδήλωση που τιμωρείται με φυλάκιση έως και 2 έτη. Επεκτείνεται επίσης η αστική ευθύνη του οργανωτή της διαδήλωσης για τυχόν φθορές που θα προκληθούν σε δημόσια η ιδιωτική περιουσία. Ένα από τα ζητήματα που προβληματίζει ιδιαίτερα, είναι το ότι στο νομοσχέδιο εισάγονται σχεδόν αυτούσια και μεταφρασμένα στην δημοτική τμήματα της χουντικής νομοθεσίας των ετών 1971 και 1972 για την διενέργεια διαδηλώσεων.

Για τις αυθόρμητες διαδηλώσεις

Το νομοσχέδιο αναγνωρίζει την ύπαρξη αυθόρμητων διαδηλώσεων, μάλιστα τις προσδιορίζει και με συγκεκριμένο ορισμό. Όπως αναφέρεται ««Αυθόρμητη δημόσια υπαίθρια συνάθροιση» είναι η δημόσια υπαίθρια συνάθροιση, που πραγματοποιείται χωρίς προηγούμενη συνεννόηση ή πρόσκληση, με αφορμή την επέλευση συγκεκριμένου αιφνίδιου γεγονότος, κοινωνικής σημασίας». Παρόλα αυτά, οι προβλέψεις του νομοθετήματος δεν έχουν κάποιο ουσιαστικό περιεχόμενο. Εν γένει οι αυθόρμητες συγκεντρώσεις απαγορεύονται εκτός αν …επιτραπούν και δεν επιτρέπονται εκτός αν απαγορευθούν. Σύμφωνα με την πρόβλεψή του νομοσχεδίου «αυθόρμητη δημόσια υπαίθρια συνάθροιση που δεν έχει γνωστοποιηθεί δύναται να επιτραπεί, εφόσον δεν διαφαίνονται κίνδυνοι διασάλευσης της δημόσιας ασφάλειας ή σοβαρής διατάραξης της κοινωνικοοικονομικής ζωής. Στην περίπτωση αυτή η αρμόδια αστυνομική ή λιμενική αρχή καλεί τους συμμετέχοντες να ορίσουν οργανωτή, εφόσον οι υφιστάμενες συνθήκες το επιτρέπουν, ενώ δύναται να επιβάλει περιορισμούς. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με αυτούς, καθώς και με την υποχρέωση ορισμού οργανωτή, η αστυνομική ή λιμενική αρχή δύναται να προβεί στη διάλυση της ανωτέρω συνάθροισης».

Με δεδομένη την ελληνική εμπειρία των τελευταίων 15 χρόνων, η διάταξη αυτή δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα. Τόσο για το αν σχετίζεται με τις σύγχρονες τάσεις που αφορούν τους τρόπους κοινωνικής διαμαρτυρίας, όσο και για την δυνατότητα της εφαρμογής της. Πώς για παράδειγμα θα μπορούσε να εφαρμοστεί μία διάταξη όπως οι παραπάνω στις συνθήκες κοινωνικής διαμαρτυρίας στην πλατεία Συντάγματος, το 2011. Εκεί όπου υπήρχε ένα ετερόκλητο πλήθος δεκάδων χιλιάδων διαδηλωτών; Πώς είναι δυνατόν να προκύψει «οργανωτής» που θα αναλάβει μάλιστα και μία σημαντική αστική ευθύνη νομικά, σε κοινωνικά ρεύματα – ιδίως στην νεολαία- που αναπτύσσονται μέσω των social media; Άλλωστε και η διεθνής εμπειρία (όπως π.χ στις ΗΠΑ με την δολοφονία του Τζώρτζ Φλοιντ, ή στην περίπτωση της Αραβικής Άνοιξης, η στις κινητοποιήσεις στην Ισπανία για την ανεργία η το δικαίωμα στην κατοικία) έχει δείξει ότι οι κοινωνικές αντιδράσεις σπάνια πλέον ακολουθούν τις «κλασσικές μορφές». Δηλαδή την διοργάνωση από ένα τριτοβάθμιο σωματείο ή ένα εγνωσμένο μαζικό φορέα.

Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελούν και τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008, μετά την δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Οι διαμαρτυρίες που ακολούθησαν ήταν σχεδόν χρονικά ταυτόσημες με το γεγονός και σηματοδότησαν μία νεολαιίστικη εξέγερση. Στα γεγονότα εκείνα πάντως πολλοί αποδίδουν την πρόθεση της ηγεσίας της Νέας Δημοκρατίας να προωθήσει το συγκεκριμένο νομοθέτημα. Θυμίζουμε ότι τα γεγονότα αυτά, κατά την διάρκεια των οποίων υπουργός Εσωτερικών ήταν ο Προκόπης Παυλόπουλος, οδήγησαν το σημερινό πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να καταψηφίσει το 2015την υποψηφιότητα του για την Προεδρία της Δημοκρατίας. Όπως χαρακτηριστικά είχε δηλώσει ο σημερινός πρόεδρος της Ν.Δ «χειρίστηκε με ανεπάρκεια μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις της σύγχρονης ιστορίας μας, το Δεκέμβριο του 2008».