Ντόρα Γιαννάκη: Το “όραμα” του κ. Μητσοτάκη για τη νεολαία και η προσαρμογή στα λίγα

Η οικονομική και κοινωνική κατάσταση των νέων σήμερα συνεχώς επιδεινώνεται: υψηλή ανεργία, εργασιακή επισφάλεια, μεσαιωνικές εργασιακές συνθήκες, χαμηλοί μισθοί και ημερομίσθια που δεν εξασφαλίζουν αξιοπρέπεια, αδυναμία για αυτόνομη στέγαση, ανυπέρβλητες δυσκολίες στη δημιουργία νέας οικογένειας. Μάλιστα, οι απανωτές κρίσεις, σε συνδυασμό με την πανδημία, έχουν επηρεάσει όχι μόνο τις ζωές των λιγότερο ευνοημένων νέων, αλλά και τις ζωές των νέων της μεσαίας τάξης, ακόμα και εκείνων που διαθέτουν υψηλά προσόντα. Και όσο η κρισιακή συνθήκη βαθαίνει και τα προβλήματα κλιμακώνονται, τόσο μεγαλώνει το αίσθημα ματαίωσης και παραίτησης των νέων, με συνέπειες που ίσως δεν έχουν καταγραφεί ακόμα σε όλη τους την έκταση.

Σ’ αυτήν την ιδιαίτερα δυσμενή συγκυρία, αν κάτι χαρακτήρισε την πολιτική της Κυβέρνησης Μητσοτάκη τα προηγούμενα τρία χρόνια ήταν η παντελής έλλειψη ουσιαστικής μέριμνας και οποιουδήποτε οργανωμένου σχεδίου για την πραγματική αντιμετώπιση των προβλημάτων και των αναγκών των νέων ανθρώπων. Τα δε μέτρα που ανακοινώθηκαν εν μέσω της πανδημίας, αλλά και αμέσως μετά, για την αντιμετώπιση των συνεπειών της στο νεανικό πληθυσμό περιορίστηκαν σε παροχές «ψίχουλα» με βραχυχρόνια διάρκεια και αποτύπωμα (π.χ. παροχή voucher αξίας 200 ευρώ για την αγορά τεχνολογικού εξοπλισμού, πακέτα δεδομένων κινητής τηλεφωνίας ή προπληρωμένες ψηφιακές κάρτες αξίας 150 ευρώ ως «επιβράβευση» για τον εμβολιασμό, απαλλαγή από τα τέλη κινητής τηλεφωνίας και καρτοκινητής, κλπ.). Ωστόσο, το τελευταίο εξάμηνο παρατηρείται, σε επικοινωνιακό τουλάχιστον επίπεδο, ένα ξαφνικό «ενδιαφέρον» και μια μάλλον υποκριτική, όπως θα δείξουμε, ευαισθητοποίηση της Κυβέρνησης για τους νέους. Σπουδή για τη νεολαία υπάρχει, όχι όμως για την υποστήριξη και την ενδυνάμωσή της, αλλά για τη χειραγώγηση και την πειθάρχησή της.

Στο πλαίσιο του 12ου Πανοράματος Επιχειρηματικότητας και Σταδιοδρομίας, ο κ. Μητσοτάκης είχε χθες μια συζήτηση με νέους και νέες, τους οποίους συμβούλευσε να αναπτύξουν μια διαφορετική προσέγγιση για τη ζωή τους «όπου ο σκοπός [δεν θα είναι] πλέον…απλά πόσα λεφτά θα βγάλω», αλλά: «να βλέπουμε τη ζωή μας λίγο πιο σφαιρικά, λίγο πιο ολιστικά». Όπως εξήγησε, «η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει συνολικά καλές δουλειές, καλές απολαβές, οικογένεια, φίλους και ένα εξαιρετικό περιβάλλον στο οποίο να εργάζεται κανείς αλλά και να ζει». Μεγάλη απορία δημιουργεί μια τέτοια δήλωση, καθώς επιχειρεί να απαντήσει στην κατάρρευση των εισοδημάτων και των προοπτικών των νέων με ένα new age ευφυολόγημα.

Κάπως έτσι, μια μυθική «εικονική πραγματικότητα» έρχεται να αποκρύψει τις ζοφερές συνθήκες που βιώνει η μεγάλη πλειοψηφία των νέων σήμερα και να εξωραΐσει ταυτόχρονα το πραγματικό σχέδιο αυτής της κυβέρνησης για τους νέους: την ιδιωτικοποίηση των νεανικών προβλημάτων και την πειθάρχηση στις νέες απαιτήσεις του νεοφιλελεύθερου εγχειρήματος. Για παράδειγμα, το πρόβλημα της ανεργίας ερμηνεύεται κατά βάση ως συνέπεια της έλλειψης προσόντων ή της επαρκούς ευελιξίας εκ μέρους του ίδιου του ατόμου. Υπό αυτό το σκεπτικό, οι νέοι καλούνται να αντιμετωπίσουν μόνοι (ή «σε στενό οικογενειακό κύκλο») το πρόβλημά τους, δημιουργώντας τις δικές τους θέσεις εργασίας. Γίνονται, με άλλα λόγια, «επιχειρηματίες του εαυτού τους». Έτσι, το πρόβλημα της ανεργίας βιώνεται ως προσωπική αποτυχία και όχι ως αποτέλεσμα των δομικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας και της αποτυχίας του κράτους να αναλάβει αποτελεσματικά τον ρυθμιστικό του ρόλο. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της νεοφιλελεύθερης λογικής, η οποία προτείνει λιγότερη κυβερνητική συμμετοχή και μεγαλύτερη εξάρτηση από τις δυνάμεις της αγοράς.

Καθώς οι απανωτές κρίσεις και η απουσία παρεμβατικών πολιτικών προς όφελος των πολλών ξεφτίζουν την όποια οραματική – ονειρική διάσταση του νεοφιλελευθερισμού («η επιχειρηματικότητα ως πανάκεια»), εκείνο που μένει τελικά είναι οι ασαφείς ολιστικές διακηρύξεις και η σκληρή πραγματικότητα μιας βίαιης προσαρμογής στα λίγα. Η προσαρμογή αυτή αποτελεί συνέχεια της προσπάθειας που ξεκίνησε εν μέσω της πανδημίας για την ευρύτερη χαλιναγώγηση των νέων, η οποία αποτυπώθηκε στη σκληρή στάση της αστυνομίας απέναντι στη νεολαία (που είχε χαρακτηριστεί επισήμως ως «υγειονομικός κίνδυνος»), καθώς και σε πολιτικές όπως η ίδρυση της πανεπιστημιακής αστυνομίας.

Δυστυχώς, η «πίστη ότι τελικά η χώρα θα πάει καλά» δεν φαίνεται να κερδίζει την αποδοχή των περισσότερων νέων, όπως έδειξαν πρόσφατες έρευνες. Στρατηγικές χειραγώγησης και επικοινωνιακά πυροτεχνήματα όχι μόνο δεν πείθουν αλλά και προκαλούν το κοινό αίσθημα, ιδίως επειδή οι νέοι βιώνουν ήδη ένα δυστοπικό μέλλον.

*Η Ντόρα Γιαννάκη είναι Πολιτικός Επιστήμονας, Εμπειρογνώμονας Πολιτικών Ασφάλειας & Δικαιοσύνης και Ερευνήτρια σε Θέματα Νεολαίας. Οι μεταπτυχιακές σπουδές της είναι σε θέματα πολιτικής θεωρίας και εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Essex και στο Πανεπιστήμιο του Leeds. Μέλος του think tank του Αλέξη Τσίπρα.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις