O Adam Tooze στο εξώφυλλο του New York Magazine

“Galaxy Brain“.
Έτσι υποδέχεται στο εξώφυλλό του τον Adam Tooze το New York Magazine. Καθόλου τυχαίος τίτλος για έναν άνθρωπο που με τα κείμενά του έχει φτιάξει ένα δικό του φανατικό κοινό, πράγμα που πραγματεύεται και το εκτενές cover story του περιοδικού.

Ο Tooze έχτισε τη φήμη του όπως επιτάσσει η εποχή. Μέσα δηλαδή από τα social media και πιο συγκεκριμένα, το Twitter. Ήταν ο άνθρωπος που όπως αναφέρει η Molly Fischer του N.Y. Magazine, έψαχναν άλλοι άνθρωποι για να τον αναφέρουν ως πηγή.

Ξεκινώντας με αναλύσεις στο Twitter για τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (στο οποίο τον έβαλε η κόρη του) και τα αποτελέσματά του μέχρι τη κρίση του 2008 και τις σχέσεις των ΗΠΑ με τη Κίνα, ο Tooze κατάφερε βήμα το βήμα να χτίσει ένα αφοσιωμένο γκρουπ ακολούθων που διευρύνεται διαρκώς, ακουλουθώντας τον μέσα από το blog του, τα podcast και τα βιβλία του.

Το Chartbook που δημοσιεύει τακτικά με την μορφή newsletter, έχει επίσης δεκάδες χιλιάδες ακόλουθους και αποτελεί επιδραστικό σημείο αναφοράς για την κατανόηση των διεθνών εξελίξεων.

*Ένα χαρακτηριστικό δείγμα των δημοσιεύσεων του Adam Tooze

Ο Adam Tooze είναι μια ψύχραιμη φωνή που αρέσει στους νέους

Μέσα από τα σεμινάριά του και τα μαθήματά του, έχει αποκτήσει την ομάδα ακολούθων υπό το όνομα “Tooze Bros“, όπως αυτοπροσδιορίζονται. Πρόκειται για νέα παιδιά, στα 20 ή τα 30 τους, που ψάχνουν για ψύχραιμες φωνές και σωστή εκλαΐκευση των συνθηκών που διαμορφώνουν τις μέρες που ζούμε.

Όπως αναφέρει το N.Y. Mag, οι περισσότεροι συγκλίνουν προς τη κεντροαριστερά και την αριστερά, και ξοδεύουν άπειρες ώρες στα social media αναλύοντας, ψάχνοντας, διαμορφώνοντας απόψεις. Στα κύρια ενδιαφέροντά τους είναι η ιστορία, οι πολιτικές εκτροπές των ΗΠΑ και όχι μόνο, καθώς και η κλιματική αλλαγή.

Πρόσφατα, ο Tooze ανέδειξε τη δυσκολία που διαφαίνεται στις κυρώσεις της Δύσης προς τη Ρωσία, με αφορμή την εισβολή στην Ουκρανία, λόγω της ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ και της Γερμανίας από τη Μόσχα. “Καταφέρνει να αποτυπώνει με κατανοητό τρόπο πολλές διαφορετικές πληροφορίες που είναι ετερογενείς μεταξύ τους και να τις συνθέτει με τρόπο σωστό“, ανέφερε ένας από τους μαθητές του που έκαναν το διδακτορικό τους στο πλευρό του.

Το βιβλίο του Crashed θεωρείται πλέον σημείο αναφοράς για τη κρίση του 2008. Μαζί με τις αναλύσεις του Thomas Piketty, οι έρευνες του Tooze θεωρούνται κρίσιμης σημασίας ως προς την κριτική στο καπιταλιστικό σύστημα και τα δεινά που έχει προκαλέσει μέσα από την ανάγκη επιβίωσής του.

Μέσα στη πανδημία ο διανοητής συνέχισε τις διαλέξεις “παντρεύοντας” τις καταστροφές του παρελθόντος και τα αίτιά τους με την κρίση του σήμερα. Σε μια από τις διαλέξεις του μάλιστα, ήταν σε διπλανά “παράθυρα” με τον Πρόεδρο Μακρόν.

Η πανδημία ενίσχυσε τους fans του Adam Tooze

Τον καιρό της πανδημίας πάντως το fan base του μεγάλωσε λόγω της συχνής διαδικτυακής του παρουσίας. Την περίοδο αυτή άφησε στην άκρη το βιβλίο που έγραφε για τις οικονομικές συνέπειες της κλιματικης κρίσης, και κυκλοφόρησε το Shutdownπου αφορά την πανδημία καθεαυτή.

Τον Ιανουάριο παρουσίασε τις απόψεις του για την πολυμέτωπη κρίση που αντιμετωπίζουμε, αυτό που αποκαλεί polycrisis και αφορά τη μετάλλαξη Όμικρον, τη πολιτική κρίση στη Δύση, και τον τότε διαφαινόμενο πόλεμο στην Ουκρανία.

Παράλληλα, δεν άφησε ποτέ το αγαπημένο του Twitter. Όπως ο ίδιος λέει, έχει καταφέρει να αποφύγει τη τοξικότητα του μέσου, και το χρησιμοποιεί πλέον ως πηγή αναφοράς για τις έρευνές του. “Είναι πιο χρήσιμο και από τα συγγράματά μου”, έχει δηλώσει.

Πρακτικά, το έργο του Tooze εστιάζει την κριτική του στις παγκόσμιες άρχουσες ελίτ. Όπως ανέφερε ο ίδιος στο New York Magazine, “αν θες να κάνεις κριτική ανάλυση του σύγχρονου καπιταλισμού, πρέπει να μείνεις εντός του, να εστιάσεις στα προβλήματα και σε αυτούς που τα προκαλούν, να δεις τη μηχανή από μέσα. Να ακολουθήσεις τους ανθρώπους που διοικούν και λειτουργούν τη μηχανή και πραγματικά, θα εκπλαγείς από αυτά που θα σου πουν από μόνοι τους“.

Θεωρεί ότι το έργο του προσφέρει, με “αρκετά σαφείς” όρους, μια ταξική πολιτική ανάλυση για το κοινό του, ενώ αυτοπροσδριορίζεται ως “left-liberal“, κάτι που “ακούγεται” λίγο άσχημα στο αριστερό κοινό της Αμερικής. “Ναι, ο φιλελευθερισμός έχει τυφλά σημεία. Όλες οι ιδεολογίες έχουν. Ωστόσο, ο Μαρξισμός μπορεί να απαντήσει σε αυτά τα σημεία“, έχει απαντήσει ο ίδιος.

Ο Adam Tooze στην Ελλάδα καλεσμένος του Eteron

Θυμίζουμε πως ο Adam Tooze, ένας από τους πιο επιδραστικούς διανοητές της εποχή μας, έρχεται στην Ελλάδα τον Απρίλιο καλεσμένος του Eteron για την έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή.

Συγκεκριμένα, θα βρεθεί στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών τον Απρίλιο και θα συζητήσει με τον Γαβριήλ Σακελλαρίδη, Διευθυντή του Ινστιτούτου, σχετικά με την αναζήτηση ενός νέου παραδείγματος οικονομικής δικαιοσύνης σε ταραχώδεις καιρούς.

Ο Adam Tooze, διδάσκει Σύγχρονη Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, κατέχοντας την έδρα Shelby Cullom Davis και είναι διευθυντής του European Institute του ίδιου Πανεπιστημίου, ενώ στο παρελθόν έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια του Cambridge και του Yale. Έχει χαρακτηριστεί από το περιοδικό Foreign Policy ως ένας από τους κορυφαίους διεθνώς διανοητές της δεκαετίας.

Το βιβλίο του “Crashed: How a Decade of Financial Crises Changed the World” που κυκλοφόρησε το 2018 έχει θεωρηθεί ως μία από τις καλύτερες αναλύσεις της πρόσφατης χρηματοπιστωτικής κρίσης και έχει γίνει το βασικό σημείο αναφοράς.

Τα δύο τελευταία του βιβλία, Shutdown και Crashed, θα κυκλοφορήσουν στα ελληνικά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Πιο συγκεκριμένα, το Crashed θα κυκλοφορήσει μετά το Πάσχα με τίτλο “Πολιτική οικονομία μιας κατάρρευσης”.

Αρθρογραφεί και έχει δώσει πλήθος συνεντεύξεων από τους Financial Times, τους New York Times, τον Guardian, το Foreign Policy, την Zeit, τον Spiegel, την Sueddeutsche Zeitung μέχρι το New Left Review, το Jacobin και το Dissent.

Τι είχε πει ο Adam Tooze για την Ευρωζώνη

Το 2018 ο καθηγητής εξηγούσε τα στρατηγικά λάθη της ΕΕ σε σε συνέντευξή του στη γερμανική Die Welt.

“Χωρίς μια κοινή κοινωνική και χρηματοπιστωτική πολιτική και χωρίς μια ισχυρή κεντρική τράπεζα, η Ευρωζώνη θα παραμείνει σε μόνιμη κρίση” εκτιμούσε εύστοχα.

“Στη δημόσια οικονομική πολιτική έχει γίνει ένα ιστορικό σφάλμα στην Ευρώπη: με μια αυστηρή πολιτική λιτότητας, τα προβλήματα του χρέους έχουν επιδεινωθεί, αντί να ξεπεραστεί η κρίση με μια έξυπνη οικονομική πολιτική“.

Ανέφερε ακόμη πως “η μεγάλη οικονομική κρίση έδειξε τα τεράστια λάθη. Το τέλος της ιστορίας ανακηρύχθηκε μόνο για την παγκόσμια πολιτική δομή, αλλά όχι και για τις χρηματοπιστωτικές αγορές”.

“Μέχρι τότε, οι περισσότεροι άνθρωποι υπολόγισαν ότι η αύξηση και η πτώση των τιμών στις αγορές θα είχε μια συγκρατημένη επιρροή στην πολιτική. Πόσο λανθασμένη ήταν αυτή η ιδέα φάνηκε μόνο ένα χρόνο αργότερα. Το λεγόμενο “αόρατο χέρι” των χρηματοπιστωτικών αγορών, που θα έφερνε δήθεν ξανά και ξανά τον κόσμο σε ισορροπία, δεν υπάρχει ούτως ή άλλως. Αντί γι’ αυτό γνωρίσαμε κάτι άλλο: τη μεγάλη δύναμη των κεντρικών τραπεζών. Ούτε συντηρητικοί πολιτικοί επιιβεβαιώθηκαν, αλλά και οι αριστεροί κάνουν επίσης λάθος όταν θεωρούν τις χρηματοπιστωτικές αγορές ως αιτία όλων των κακών“.

Στην ιστορία, υπάρχουν μόνο λίγες περιπτώσεις στις οποίες μια χώρα έχει μειώσει το χρέος της με τη λιτότητα

Ερωτηθείς για την κρίση του ευρώ, ο Adam Tooze δήλωνε ότι “η κρίση του ευρώ συνεχίζεται ακόμα σήμερα. Αυτό συμβαίνει επειδή σε αντίθεση με την Αμερική, η Ευρώπη δεν ανταποκρίθηκε αρκετά γρήγορα στην κρίση… Στην ιστορία, υπάρχουν μόνο λίγες περιπτώσεις στις οποίες μια χώρα έχει μειώσει το χρέος της με τη λιτότητα. Θα ήταν πιο ελπιδοφόρο να τονωθεί η ανάπτυξη και συνεπώς να μειωθεί το χρέος“.

“Ένα κούρεμα του χρέους θα λύσει όλα τα προβλήματα της χώρας;” ρωτούσε η γερμανική εφημερίδα.

“Δεν θα είναι τόσο εύκολο, ακόμη και για νομικούς λόγους” απαντούσε ο καθηγητής. “Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) πρέπει τουλάχιστον να διασφαλίσει ότι το κόστος για την πληρωμή των τόκων θα συγκλίνει μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης.

Η Ιταλία, για παράδειγμα, δαπανά σήμερα περίπου τρεις ποσοστιαίες μονάδες περισσότερο για τα δεκαετή κρατικά της ομόλογα απ’ ό,τι η Γερμανία. Εάν μια χώρα εντός μιας νομισματικής ένωσης πρέπει να πληρώσει πολύ περισσότερο για το χρέος από μια άλλη, θα συνεχίσει να έχει προβλήματα. Επειδή δεν είναι μόνο το κράτος που πρέπει να πληρώσει περισσότερα, αλλά και τα ιδιωτικά νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Και έχουν σοβαρά ανταγωνιστικά μειονεκτήματα λόγω του υψηλότερου κόστους του χρέους… Η Ευρώπη εξακολουθεί να χρειάζεται έναν κοινό προϋπολογισμό και μια ενιαία πολιτική για την αγορά εργασίας. Χρειάζεται ένα κοινό σύστημα κοινωνικών παροχών, φόρων και τελών“.

“Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα ένα είδος Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης;” ρωτούσε η Die Welt.

“Η ζώνη του ευρώ χρειάζεται σίγουρα ένα πολύ μεγαλύτερο κοινό προϋπολογισμό για την αντιμετώπιση των οικονομικών διαφορών και την επίτευξη ενός πιο αρμονικού περιβάλλοντος διαβίωσης. Στη συνέχεια, θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να δημιουργήσουμε μια κοινή πολιτική αντιμετώπισης της ανεργίας που θα μπορούσε να έχει σταθεροποιητικό αποτέλεσμα.

Θα ήταν επίσης επιθυμητός ένας κοινός αμυντικός προϋπολογισμός. Επιπλέον, η Ευρώπη πρέπει τελικά να ολοκληρώσει την τραπεζική ένωση. Μόνο εάν οι τράπεζες της ευρωζώνης μοιράζονται τους κινδύνους μπορεί να υπάρχει μια πραγματική νομισματική ένωση στην οποία ένας αποταμιευτής στην Ιταλία δεν χρειάζεται να φοβάται περισσότερο για τις καταθέσεις του σε σχέση με τη Γερμανία” έλεγε ο καθηγητής καταλήγοντας:

“Εάν δεν υπάρξουν βαθιές μεταρρυθμίσεις που να συνεπάγονται μεταφορά του κινδύνου, μηχανισμό αντιμετώπισης κρίσεων και μια διαδικασία οικοδόμησης κράτους προνοίας, η Ευρώπη θα συνεχίσει να παραμένει σε μόνιμη κρίση”.

Ο Tooze για την Ουκρανία

Στα τέλη Ιανουαρίου, ο καθηγητής έγραφε στην Berliner Zeitung για την Ουκρανία, ανατρέχοντας στα χρόνια της πτώσης της Σοβιετικής Ένωσης.

Μεταξύ άλλων σημείωνε: “Στην Ανατολική Ευρώπη το ερώτημα είναι πώς οι γείτονες της Ρωσίας, είτε πρώην σοβιετικές δημοκρατίες είτε πρώην μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας, αντιμετώπισαν τους συντριπτικούς οικονομικούς και κοινωνικούς κλυδωνισμούς της δεκαετίας του 90.

Υπό αυτό το πρίσμα η Πολωνία και άλλες χώρες της Βαλτικής βρίσκονται στη μια πλευρά του φάσματος. Έχουν ανακάμψει από την κρίση της δεκαετίας του 90, έχουν σχετικά λειτουργικά μετακομμουνιστικά κράτη, έχουν γίνει δεκτές στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ στα πρώτα κιόλας στάδια της διεύρυνσης. Η Ουκρανία όμως βρίσκεται στην άλλη άκρη του φάσματος από κάθε άποψη“.

Συγκεκριμένα για την Ουκρανία, τόνιζε: “Αυτό που κάνει την Ουκρανία αντικείμενο ρωσικού ενδιαφέροντος πέρα από τη γεωγραφική της θέση είναι και οι διαιρέσεις εντός της ουκρανικής πολιτικής, η κατάσταση της ουκρανικής ελίτ αλλά και η οικονομική αποτυχία της χώρας. Το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης μπορεί να έφερε την ανεξαρτησία της χώρας. Για την ουκρανική κοινωνία ωστόσο η αυτονομία ήταν συνώνυμη της οικονομικής καταστροφής“.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις