Ο κολοσσός επεξεργασίας δεδομένων, Palantir και η “σκοτεινή” συνεργασία με το Υπ. Ψηφιακής Πολιτικής

Πριν λίγες μέρες, στις 7 Δεκεμβρίου, δημοσιεύτηκε Δελτίο Τύπου της εταιρίας Palantir στην ιστοσελίδα businesswire στο οποίο ανακοινώνεται ότι στις 3 Δεκεμβρίου, πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης με τον συνιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο της αμερικανικής εταιρίας, Alex Karp και το στέλεχος της Palantir, Josh Harris.

Όπως αναφέρει το vouliwatch, η τηλεδιάσκεψη είχε ως θέμα την επέκταση της συνεργασίας της Ελληνικής Κυβέρνησης και της Palantir στην αντιμετώπιση της πανδημίας, μια συνεργασία που είχε εγκαινιαστεί ήδη από τον Μάρτιο σύμφωνα με το Δελτίο Τύπου, δημοσιεύματα στον Τύπο και σχετικό tweet του Πρέσβη της Αμερικής στην Ελλάδα, Geofrrey Pyatt:

Αδιαφανής συνεργασία;

Όπως αναφέρει το Vouliwatch, κατά την έρευνα που πραγματοποίησε στις πλατφόρμες ανάρτησης των δημοσίων συμβάσεων Διαύγεια και Προμηθέας δεν καταφέρε να εντοπίσει πουθενά σχετική σύμβαση ή συμβάσεις. Καθώς, όπως αναφέρεται στο παραπάνω ΔΤ της Palantir, η συνεργασία έχει ξεκινήσει από τον Μάρτιο και τώρα επεκτείνεται προκαλεί μεγάλη εντύπωση ότι δεν έχει αναρτηθεί / δημοσιευτεί πουθενά, όπως ο νόμος ορίζει, οποιαδήποτε σχετική σύμβαση.

Επίσης, τουλάχιστον παράξενο χαρακτηρίζεται το γεγονός ότι ούτε η εν λόγω συνεργασία ούτε η ανωτέρω τηλεδιάσκεψη έχουν ανακοινωθεί ή επικοινωνηθεί στο ελάχιστο από την Ελληνική Κυβέρνηση προς τα Μ.Μ.Ε.. Ειδικά όταν, καθ’ όλο το διάστημα της πανδημικής κρίσης, η Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας αλλά και τα Γραφεία Τύπου των Υπουργείων αποστέλλουν εντατικά ενημερωτικό υλικό για οποιαδήποτε τηλεδιάσκεψη συμμετέχουν ο Πρωθυπουργός και οι αρμόδιοι Υπουργοί.

Ποια είναι η αμφιλεγόμενη Palantir

Η Palantir Technologies είναι μια αμερικάνικη εταιρία που ασχολείται με την ανάλυση, επεξεργασία, αποθήκευση και «εξόρυξη» (data-mining) δεδομένων σε όλο τον κόσμο, με βασικά τους προϊόντα τα λογισμικά Gotham και το Foundry.

Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της ίδιας της εταιρίας και σχετικά δημοσιεύματα σε διεθνή site (Bloomberg, NYTimes), o τεχνολογικός γίγαντας βοηθά κυβερνήσεις και τις αρχές καταστολής να διαχειρίζονται τεράστιο όγκο δεδομένων.

Πρόσφατα, περισσότερες από δώδεκα χώρες – συμπεριλαμβανομένης όπως φαίνεται και της Ελλάδας – χρησιμοποιούν το λογισμικό τους Foundry  για «εξόρυξη» δεδομένων στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν την πανδημία του Covid-19. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι -σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα του Bloomberg- το λογισμικό κατ’αρχάς παρέχεται ΔΩΡΕΑΝ από την Palandir στις κυβερνήσεις.

Tο μεγάλο ερώτημα που προκύπτει είναι ποιο είναι το κέρδος μιας τόσο μεγάλης εταιρίας, η οποία είχε εισαχθεί στο Χρηματιστήριο με 12 δισ. δολάρια και απασχολεί σήμερα 2.500 υπαλλήλους- όλους και όλες αφοσιωμένους στα λογισμικά ανάλυσης της πανδημίας- όταν δεν λαμβάνει αντίτιμο για τις υπηρεσίες της;

Αν κοιτάξουμε λίγο πιο αναλυτικά τις δραστηριότητές της, ανακαλύπτουμε ότι η Palantir:

• Ιδρύθηκε από τον Peter Thiel αμέσως μετά την τρομοκρατική επίθεση της 9/11 στους Δίδυμους Πύργους. Έχει πάρει το όνομά της από τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» και τις Palantir σφαίρες που μπορούσαν να δουν μακριά.

• Είχε αρχικό χρηματοδότη και πελάτη τη CIA (με επιχειρήσεις σε Ιράκ και Αφγανιστάν), είναι γνωστή για τη συνεργασία της με το Αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας, τις αντιτρομοκρατικές υπηρεσίες και τις αρχές επιβολής του νόμου – καταστολής, παρέχοντας υπηρεσίες παρακολούθησης (surveillance). Για τις υπηρεσίες και τις συνεργασίες αυτές έχουν δεχτεί πολλά πυρά από τον κόσμο των ακτιβιστών αλλά και των ΜΜΕ καθώς έχουν κατηγορηθεί για παραβίαση των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής και για κατάχρηση εξουσίας. Μάλιστα, στην Αμερική τα λογισμικά τους έχουν χρησιμοποιηθεί για προληπτική αστυνόμευση και αναγνώριση πιθανών μελλοντικών υπόπτων / εγκληματιών με βάση τη συλλογή προσωπικών δεδομένων (φυλή, κατοικία, ηλικία, αναγνώριση προσώπου κτλ).

• Η εταιρία Palantir έχει επίσης δεχθεί κριτική ότι προσέφερε τις υπηρεσίες της στον Τραμπ (τον οποίο ο συνιδρυτής της έχει ανοιχτά υποστηρίξει στην καμπάνια εκλογής του) και ότι συνέβαλε στο απάνθρωπο έργο του ICE (Immigration and Customs Enforcement, η ομοσπονδιακή υπηρεσία μετανάστευσης και τελωνείων) στο μεταναστευτικό. Ειδικότερα, μέσω της τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπου και των λογισμικών της για συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων βοήθησε το ICE να εντοπίζει μετανάστες που οδηγήθηκαν σε απέλαση και χωρίστηκαν από τις οικογένειές τους στα σύνορα με το Μεξικό. To γεγονός αυτό έχει παραδεχτεί και ο ίδιος ο διευθύνων σύμβουλός της.

• Η τεχνολογία για την αναγνώριση προσώπου (facial recognition) που παρέχει η έτερη εταιρία του συνιδρυτή της Palantir, Peter Thiel (ClearView AI) έχει χρησιμοποιηθεί από την αμερικανική αστυνομία για να προσάγει πολίτες που θεωρεί υπόπτους να διαπράξουν μελλοντικά αδικήματα, που ουδεμία σχέση έχουν με την τρομοκρατία.

• Σύμφωνα με δηλώσεις του CEO της, συνεργάζεται μόνο με χώρες που είναι φιλικά προσκείμενες και μη ανταγωνιστικές προς την Αμερική και αποκλείει κράτη όπως η Ρωσία και η Κίνα. O Alex Karp έχει δηλώσει σχετικά: «Χτίσαμε την εταιρία μας για να στηρίξουμε τη δύση. Ενδυναμώνουμε τους δυτικούς θεσμούς και κάποιες φορές τους κάνουμε κυρίαρχους».

• Στην Ευρώπη συνεργάζεται με τη Europol και στη Γαλλία με τις μυστικές υπηρεσίες και την αντιτρομοκρατική. Όπως έχει δηλώσει ο Διευθύνων Σύμβουλος της Palantir, Alex Karp, αναφερόμενος στην επιτυχία της συνεργασίας τους και την αποτροπή τρομοκρατικών χτυπημάτων- «Πιστεύω ότι ο δυτικός πολιτισμός έχει αναπαυθεί στους μικρούς μας ώμους αρκετές φορές τα τελευταία 15 χρόνια».

• Η εταιρία έχει εμπλακεί στο σκάνδαλο της Cambridge Analytica και τις  αμερικανικές εκλογές που ανέδειξαν νικητή τον Ντ. Τραμπ και έχει κατηγορηθεί από τη συλλογικότητα Anonymous ότι υποστήριξε την ανάπτυξη εκστρατείας εναντίον των Wikileaks.

• Στις αρχές Οκτωβρίου, ρεπορτάζ του BBC έκανε λόγο για αμφιλεγόμενη εταιρία η οποία κατάφερε στο ντεμπούτο της στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης να πετύχει αποτίμηση 22 δισ. δολαρίων. «Πρόκειται για εντυπωσιακό επίτευγμα για μία εταιρία, η οποία δεν έχει εμφανίσει μέχρι στιγμής ποτέ κέρδη, ενώ έχει αντιμετωπίσει ανησυχίες για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικότητας και στηρίζεται σε κρατικές υπηρεσίες για το ήμισυ σχεδόν των εσόδων της».

• Ο συνιδρυτής της εταιρίας, Peter Thiel, έχει δηλώσει ότι «Η δημοκρατία και η οικονομική ελευθερία είναι ασύμβατες»,  ενώ υπονόησε ότι το δικαίωμα ψήφου των γυναικών υπονόμευσε την οικονομική ελευθερία». Ακόμη, βάσει ενός δημοσιεύματος της The Wall Street Journal, ο ίδιος προσπαθούσε να πείσει τον Mark Zuckerberg του Facebook να μην λογοκρίνει πολιτικές διαφημίσεις.

Πανδημία Covid19: Το σκάνδαλο με το ΕΣΥ της Μ. Βρετανίας

Φτάνοντας στη σημερινή πραγματικότητα και την προσφορά των υπηρεσιών της Palandir στην αντιμετώπιση της πανδημίας, το πιο ανησυχητικό πρόσφατο παράδειγμα είναι η υπόθεση του Βρετανικού ΕΣΥ:

H Βρετανική Κυβέρνηση και το ΕΣΥ (NHS) υπέγραψαν σύμβαση με την Palantir για τη χρήση των λογισμικών της στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Τα δεδομένα που συλλέγονταν από τη Palantir για το NHS αποθηκεύονταν και επεξεργάζονταν από το start-up τεχνητής νοημοσύνης Faculty. Ο ιδρυτής του Faculty είναι ο αδερφός του Ben Warner που «έτρεξε» την επιχείρηση δεδομένων για την καμπάνια υπέρ του Brexit. H Faculty έχει καταγραφεί ότι έχει υπογράψει δημόσιες συμβάσεις αξίας 1 εκατομ. λίρες μέσα σε 18 μήνες.

Η σύμβαση του NHS και της Palantir δεν είχε δημοσιοποιηθεί από τη Βρετανική Κυβέρνηση, ωστόσο προέκυψε ότι συλλέγουν τεράστιο όγκο ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων που αφορούν στην υγεία των πολιτών / ασθενών για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Μετά από μια μεγάλη εκστρατεία ενημέρωσης και άσκησης πολιτικής πίεσης και πολλαπλά αιτήματα κατάθεσης εγγράφων που υπέβαλαν η δικηγορική εταιρία τεχνολογικής δικαιοσύνης Foxglove και η πρωτοβουλία Οpendemocracy, το NHS έδωσε στη δημοσιότητα τη σύμβαση με την Palantir.

Η εντυπωσιακή και ύποπτη αποκάλυψη που προέκυψε από τη σύμβαση ήταν ότι το αντίτιμο δεν ξεπερνούσε τη 1 λίρα! καθώς και ότι εκατομμύρια προσωπικά δεδομένα ασθενών συλλέγονταν από μια ιδιωτική εταιρία, ανάμεσά τους το ονοματεπώνυμο, η ηλικία, η κατοικία, οι αριθμοί των τηλεφώνων τους, τα επαγγέλματά τους και ειδικότερα οι θέσεις εργασίας τους αλλά και η καταγωγή τους και η φυλή τους, οι θρησκευτικές και πολιτικές τους πεποιθήσεις, τα ποινικά μητρώα τους και η κατάσταση της ψυχικής και πνευματικής τους υγείας!

Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι ο λόγος που η Palantir έκανε δώρο το λογισμικό και τις τόσο αναβαθμισμένες υπηρεσίες της στο NHS ήταν ότι έπαιρνε ως αντάλλαγμα αυτό τον χωρίς προηγούμενο πλούτο ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων για εκατομμύρια πολίτες, τα οποία θα μπορούσε μετά να «αξιοποιήσει» ή πουλήσει στην Βρετανική Κυβέρνηση, Αστυνομία ή Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία για την παρακολούθηση των πολιτών αυτών.

Οι αποκαλύψεις αυτές ξεσήκωσαν αντιδράσεις από την Κοινωνία των Πολιτών και την κοινή γνώμη και το NHS δήλωσε ότι θα τροποποιούσε τη σύμβαση ώστε να διαφυλάξει καλύτερα τα δεδομένα αυτά και την ιδιωτικότητα των ασθενών.

Λίγο αργότερα, η Palatirn ζήτησε 1 εκατ. λίρες για να επεκτείνει τη σύμβαση για άλλους τέσσερις μήνες.

Η ελληνική περίπτωση

Στην περίπτωση της Ελλάδας, βάσει του κατά τα άλλα γενικόλογου και αόριστου Δελτίου Τύπου της Palantir και -δυστυχώς- όχι βάσει της ενημέρωσης των πολιτών από την Κυβέρνησή μας, προκύπτει ότι:

• Η κυβέρνηση αξιοποιεί την πλατφόρμα λογισμικού Palantir Foundry για να παρέχει στους κυβερνητικούς αξιωματούχους που ασχολούνται με την πανδημία, οδηγίες, «ροές εργασιών».

• Η Palantir έχει αναπτύξει ένα κέντρο ελέγχου κρίσεων για τον πρωθυπουργό, το οποίο εμφανίζει μια ολιστική επισκόπηση της κατάστασης της πανδημίας COVID-19 στην Ελλάδα σε πραγματικό χρόνο.

Θα μπορούσε να ερμηνευθεί – με βάση και όλα τα προαναφερθέντα στοιχεία για την πορεία της εταιρίας αυτής –  ότι έτσι πραγματοποιείται μεταφορά τόσων ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων των πολιτών / ασθενών Covid σε τρίτα μέρη (ιδιωτική, κερδοσκοπική, αμφιλεγόμενη εταιρία-τιτάνας), χωρίς να ελέγχονται. Αν έτσι συμβαίνει, παραβιάζονται οι ρυθμίσεις του GDPR, το ενωσιακό δίκαιο αλλά και το εθνικό για την προστασία των προσωπικών δεδομένων.

Τι έκανε το Vouliwatch

Επειδή, ενόψει όλων των παραπάνω προκαλούνται σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τις προθέσεις της Palantir και υποψίες από τη μυστικοπάθεια της Ελληνικής Kυβέρνησης, όπως αναφέρει το Vouliwatch, προχώρησε στις εξής δράσεις:

Απέστειλε επιστολή στην ίδια την Palantir ζητώντας της να παράσχει αναλυτικά στοιχεία για το περιεχόμενο της συμφωνίας ή των συμφωνιών που έχει καταρτίσει με την Ελληνική Κυβέρνηση (διάρκεια, κόστος, αντικείμενο) καθώς και για τον τρόπο συλλογής, επεξεργασίας, αποθήκευσης και χρήσης των δεδομένων των ασθενών.

Υπέβαλε αίτημα κατάθεσης εγγράφων προς τον Υπουργό Ψηφιακής Πολιτικής, κο Κυριάκο Πιερρακάκη ζητώντας τη σύμβαση / ή τις συμβάσεις που έχουν υπογραφεί μεταξύ της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και της Palantir.

Τέλος, αναδεικνύει αυτό το τόσο κρίσιμο ζήτημα διαφάνειας, προστασίας της ιδιωτικής ζωής των πολιτών και λογοδοσίας, πολλώ δε μάλλον σε μια έκτακτη περίοδο όπου η λήψη αποφάσεων επηρεάζει την υγεία και τη ζωή των πολιτών, θέτοντας δημοσίως τα κάτωθι ερωτήματα:

• Από πότε ακριβώς έχει αρχίσει η συνεργασία Ελληνικού Δημοσίου και Palantir.

• Ποιο είναι αναλυτικά το αντικείμενό της.

• Αν υπάρχει αμοιβή και ποια είναι αυτή.

• Τι ισχύει με τα δεδομένα; Ποια ακριβώς (ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα) και πώς συλλέγονται, αποθηκεύονται, επεξεργάζονται και χρησιμοποιούνται. Από ποιον συμβαλλόμενο γίνεται η παραπάνω διαχείρισή τους και για πόσο. Έχει ελεύθερη και απεριόριστη πρόσβαση σε αυτά η Palantir και υπό ποιες συνθήκες;

• Σε τι αφορά η επέκταση της συνεργασίας που ανακοίνωσε η Palantir;

• Υπάρχει συμφωνία με την εταιρία για συνεργασία και σε άλλους τομείς (πχ. Μεταναστευτικό – Ασφάλεια – Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη – Άμυνα κ.ο.κ.);

Το Vouliwatch καλεί τους πολίτες να μοιραστούν την εκστρατεία ενημέρωσής του, να υποστηρίξουν τις δράσεις του και να ασκήσουν πολιτική πίεση για για ουσιαστική διαφάνεια και λογοδοσία στην ευπαθή ελληνική πραγματικότητα.