Ο “μιζεραμπιλισμός” και το πολιτικό φαντασιακό της ευτυχίας στην Ελλάδα

Η έννοια της ευτυχίας αναδείχθηκε έντονα το προηγούμενο διάστημα στο δημόσιο λόγο στην Ελλάδα.

Η έννοια της ευτυχίας έχει προσελκύσει τεράστιο ενδιαφέρον στους τομείς της ψυχολογίας και της οικονομίας, όπως και στη βιβλιογραφία αυτοβοήθειας, κατά την τελευταία δεκαετία. Αντιμέτωπες με τις συνέπειες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, πολλές κυβερνήσεις έψαχναν να βρουν τρόπο να δικαιολογήσουν τα τεράστια πακέτα διάσωσης που επιστράτευσαν, χωρίς να χρειαστεί να αμφισβητήσουν το σύστημα που τα κατέστησε απαραίτητα.

Η επιστήμη της ευτυχίας υπηρετεί αυτόν το στόχο, καθώς επιτρέπει την ανάγνωση των αιτιών της κρίσης ως απόρροια ατομικών συμπεριφορών (και όχι συστημικών αποτυχιών), οι οποίες μπορούν να διορθωθούν με «μικρές ωθήσεις» (nudges) — τεχνάσματα για να αλλάξουμε την συμπεριφορά μας υιοθετώντας πιο δραστήριους και ανθεκτικούς τρόπους ζωής. Έτσι, η ευτυχία και οι αρετές της —όπως η άνεση, η χαρά, η ευχαρίστηση ή η ελπίδα— εργαλειοποιούνται για πολιτικούς και οικονομικούς σκοπούς.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα η ευτυχία στον κυρίαρχο λόγο, αλλά και στον επίσημο κυβερνητικό, τείνει να ταυτίζεται με τον εκσυγχρονισμό και κάθε μορφή κριτικής εναντίον της αποδοκιμάζεται ως «μιζεραμπιλισμός», εκείνων που πάντα παραπονούνταν και που θα συνεχίσουν να το κάνουν, καθώς δεν μπορούν να είναι ευτυχισμένοι.

Ο μιζεραμπιλισμός είναι ένας τρόπος να απαξιωθεί η ριζοσπαστική, δομική κριτική στην κατάσταση πραγμάτων στη χώρα. Η ευτυχία δεν προκύπτει μέσω της αμφισβήτησης και της υπέρβασης της επισφάλειας στις σχέσεις κράτους – αγοράς – πολίτη, αλλά με την υιοθέτηση μιας θετικής στάσης απέναντί της.

Αυτό που παρατηρείται στην Ελλάδα μπορεί κάλλιστα να συνοψιστεί στο ότι το «επίσημο» όραμα ευτυχίας συνίσταται στην προσπάθεια αντιατάστασης των προηγούμενων ευημεριστικών υποσχέσεων του καπιταλισμού με ένα νέο φαντασιακό ευτυχίας. Μένει όμως να φανεί αν και πώς οι τρέχουσες κρίσεις -ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση και η πληθωριστική έξαρση- θα επηρεάσουν τη διαμόρφωση και αναπαραγωγή αυτού του πολιτικού φαντασιακού της ευτυχίας.

Δείτε τη μελέτη που δημοσιεύθηκε από το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, παρακάτω.

* Κείμενο εργασίας των

Δημήτρη Σουδία, Visiting Fellow στο London School of Economics, Marilena Laskaridis Visiting Research Fellow στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ

Φίλιππου Κατσίνα, Research Officer στο London School of Economics

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις