Ο Τσίπρας και τα μαθηματικά του προοδευτικού χώρου

Όποιος περίμενε το βράδυ της Τρίτης στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά μια παρέμβαση του Αλέξη Τσίπρα στα εσωτερικά του ΣΥΡΙΖΑ ή ένα σχόλιο για τις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ ή τη Νέα Αριστερά, διαψεύστηκε. Παρά το γεγονός ότι στην ανοιχτή εκδήλωση του Ινστιτούτου «Αλέξης Τσίπρας» για την οικονομία υπήρχε πλήθος ανθρώπων και από τους τρεις χώρους.

Αντίθετα, ο πρώην πρωθυπουργός φαίνεται να «κοιτάζει» πάνω από τα τρία αυτά κόμματα, και πέρα από την τρέχουσα επικαιρότητα. Διακρίνοντας, ίσως, ένα διαφορετικό πολιτικό σκηνικό.

Τα μαθηματικά

Στις πολιτικές αναφορές που περιέλαβε η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα, τη μεγαλύτερη εντύπωση έκαναν τα… μαθηματικά της προοδευτικής παράταξης.

Κυρίως η αναφορά του σύμφωνα με την οποία «είχα μιλήσει για την ανάγκη να δώσουμε οι προοδευτικές δυνάμεις και οι προοδευτικοί πολίτες περισσότερο χώρο στο «μαζί». Να μάθουμε πρόσθεση και πολλαπλασιασμό και να αφήσουμε τη διαίρεση και την αφαίρεση. Φοβάμαι ότι τους μήνες που πέρασαν συνέβη το αντίθετο. Αλλά και ταυτόχρονα οι πολιτικές εξελίξεις είναι τόσο σύνθετες που δε μπορούν να απαντηθούν με απλά εκλογικά μαθηματικά. Ίσως να μην αρκεί πια η πρόσθεση».

Οι φράσεις αυτές δείχνουν πως ο Αλέξης Τσίπρας αναθεωρεί μερικώς την προτεραιότητα της συμπόρευσης των υφιστάμενων προοδευτικών δυνάμεων για την οποία είχε μιλήσει πριν μόλις 5 μήνες. Τότε που στη διεθνή διάσκεψη του Ινστιτούτου του, για την Συμφωνία των Πρεσπών, είχε καλέσει τους γειτνιάζοντες χώρους του κέντρου και της αριστεράς να συναθροιστούν απέναντι στις «συνταγές» της κυβέρνησης Μητσοτάκη.

Αν αναλογιστεί κανείς τι έγινε αυτό το χρονικό διάστημα, τότε εύκολα συμπεραίνει τι εννοεί ο Αλέξης Τσίπρας. Προφανώς, ο πρώην πρωθυπουργός δεν πιστεύει ότι οι έντονες εσωκομματικές εξελίξεις στο κόμμα του και οι εσωτερικές εκλογές στο ΠΑΣΟΚ βοήθησαν την υπόθεση της συγκρότησης ενός προοδευτικού μετώπου. Σε σημείο, μάλιστα, που να αδυνατίζουν τόσο τις κοινωνικές αναφορές των δύο αυτών κομμάτων ώστε να αμφιβάλλει για το αν πλέον αρκεί η παράθεση των κομματικών αθροισμάτων για να επιφέρει αλλαγή στο πολιτικό τοπίο.

Η κριτική του Αλέξη Τσίπρα έγινε στη συνέχεια ακόμη πιο αυστηρή, αφού κατέθεσε την εκτίμηση πως «κάτι αρχίζει σιγά- σιγά να κινείται» αλλά «σε επίπεδο κοινωνικής αντιπολίτευσης». Διαβλέποντας πως αυτή η κοινωνική κινητικότητα «θα απαιτήσει και θα αποκτήσει την πολιτική εκπροσώπηση που της αξίζει».

“Πολιτικό υποκείμενο αλλαγής”

Ο πρώην πρωθυπουργός χρησιμοποίησε το βασικό αναλυτικό σχήμα της αριστερής σκέψης που θέλει την κοινωνική κίνηση ως πρωταρχικό αίτιο των πολιτικών εξελίξεων. Στη βάση αυτή ξεκαθάρισε ότι «χωρίς κοινωνικές διεργασίες δε μπορεί να υπάρξει πολιτικό υποκείμενο αλλαγής».

Πρόκειται για μια φράση που αξίζει ιδιαίτερης προσοχής, αφού το «πολιτικό υποκείμενο αλλαγής» είναι απλά ένας διαφορετικός τρόπος να μιλήσει κανείς για ένα νέο πολιτικό σχηματισμό, ένα νέο κόμμα.

Ο Αλέξης Τσίπρας άλλωστε επικαλέστηκε το πρότυπο του Νέου Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία. Λέγοντας πως «η συγκρότησή του δεν ήταν μια τεχνητή συγκόλληση από τα πάνω, αλλά απαίτηση της κοινωνικής αντιπολίτευσης, στις γειτονιές, τα συνδικάτα, τα πανεπιστήμια, στους χώρους δουλειάς. Έκφραση των αγώνων μιας κοινωνίας που έδωσε και δίνει μάχες στους δρόμους και μάλιστα πολλές από αυτές τις κερδίζει».

Ο χρόνος που τρέχει

Μια σημαντική παράμετρος που οφείλει να καταγράψει κανείς στη δημόσια τοποθέτηση του πρώην πρωθυπουργού είναι ο παράγοντας του χρόνου. Ο Αλέξης Τσίπρας προειδοποίησε πως «η σημερινή ανισορροπία του πολιτικού συστήματος, αν δεν αποκατασταθεί από τα αριστερά, ο κίνδυνος είναι να αποκατασταθεί ακόμη δεξιότερα. Από την άνοδο της Ακροδεξιάς, όπως βλέπουμε να συμβαίνει σε μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες».

Σε μία πρώτη ανάγνωση μπορεί κανείς να εκτιμήσει ότι προειδοποίησε για τον κίνδυνο της ακροδεξιάς. Όμως, με δεδομένο ότι αυτή είναι ήδη μια ευρωπαϊκή πραγματικότητα αλλά και ότι η ακροδεξιά στην Ελλάδα καταγράφει αύξηση και κοινωνική επιδραστικότητα, τότε είναι διακριτό το επιτακτικό στοιχείο στη σκέψη του Αλέξη Τσίπρα. Πράγμα που σημαίνει πως οι πρωτοβουλίες του μάλλον θα πυκνώσουν το επόμενο διάστημα. Και σίγουρα κάπου θα καταλήξουν…