Ο βραβευμένος φωτογράφος Μαχμούτ Χαμς για τον ήρωα Σαμπέρ και την Γάζα

Ο Σαμπέρ αλ Ασχκαρ είναι Παλαιστίνιος, ζει στη Γάζα και γεννήθηκε πριν από 29 χρόνια. Υπό άλλες συνθήκες και σε άλλο τόπο θα ζούσε μία φυσιολογική ζωή και θα είχε προτεραιότητα πράγματα όπως ο έρωτας, η δημιουργία, η φιλία, η δουλειά.

Πλην όμως οι ιδιαίτερες συνθήκες στην Παλαιστίνη, και ιδιαίτερα στη Γάζα, ανάγκασαν τον Σαμπέρ να γίνει μαχητής για την ελευθερία της πατρίδας του. Και αυτό του στοίχισε και τα δύο του πόδια πριν από 10 χρόνια. Αυτό όμως δεν τον εμπόδισε να συνεχίσει να μάχεται. Με την πέτρα και τη μολότοφ στο χέρι, είναι πιστός στο ραντεβού που δίνουν οι συμπατριώτες του στη Γάζα κάθε Παρασκευή από τη στιγμή που ο Τραμπ αποφάσισε να μεταφέρει την αμερικανική πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ. Από την αναπηρική καρέκλα με τα πόδια του κομμένα από το γόνατο.

Ο Σαμπέρ είναι το ένα πρόσωπο της ιστορίας μας. Το άλλο είναι ο Μαχμούτ Χαμς, Παλαιστίνιος φωτογράφος που εργάζεται για το γαλλικό πρακτορείο και ζει επίσης στη Γάζα. Κάθε Παρασκευή η μοίρα του Μαχμούτ και του Σαμπέρ κατά κάποιο τρόπο ταυτίζεται. Στις 11 Μαϊου, δε, ταυτίστηκε απόλυτα. Ο Σαμπέρ βγήκε και πάλι να κάνει το καθήκον του, όπως το θεωρεί ο ίδιος, με την πέτρα στο χέρι και ο Μαχμούτ βρέθηκε εκεί να τον φωτογραφίσει και όχι μόνο μία φορά. Οι φωτογραφίες του, με τον Σαμπέρ σε θέση μάχης πάνω στην αναπηρική καρέκλα, έκαναν το γύρο του κόσμου. Συγκλόνισαν! Προβλημάτισαν! Προκάλεσαν θαυμασμό και δέος. Απολύτως λογικά η ενότητα των συγκεκριμένων φωτογραφιών του Χαμς απέσπασε το πρώτο βραβείο σε φημισμένο γαλλικό διαγωνισμό φωτογραφίας (Bayeux-Calvados-Normandy Award).

Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής είναι ο Μαχμούτ Χαμς, αρχικά για να μας αφηγηθεί πως άρχισαν όλα: “Μετά την ανακοίνωση του προέδρου Τραμπ για τη μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ, χιλιάδες διαδηλωτές κατευθύνονται κάθε Παρασκευή στα σύνορα σε μία κατάσταση που έτσι όπως έχει διαμορφωθεί είναι πολύ επικίνδυνη. Η περιοχή είναι ανοιχτή, δεν υπάρχει ουσιαστικά καμία κάλυψη και με την ένταση των στιγμών, τα δακρυγόνα που πέφτουν σωρηδόν και τους ελεύθερους σκοπευτές να απειλούν, δημιουργείται μία ατμόσφαιρα σαν αυτή που καταγράφω στη φωτογραφία που βραβεύτηκε. Η φωτογραφία είναι ουσιαστικά το κομμάτι μίας ενιαίας ιστορίας”.

Καταλαβαίνουμε, προφανώς, σε ποιους κινδύνους αναφέρεται αλλά ο συνομιλητής μας έγινε και περισσότερο αναλυτικός: “Χωρίς αμφιβολία, ο κίνδυνος που διατρέχουν οι φωτογράφοι και γενικότερα οι λειτουργοί του Τύπου στην περιοχή της Γάζας είναι τεράστιος. Εκτός από τους κινδύνους που περιέγραψα προηγουμένως (ανοιχτή περιοχή, χωρίς κάλυψη, ελεύθεροι σκοπευτές παντού) υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο και του αεροπορικού βομβαρδισμού κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων που καλούμαστε να καλύψουμε. Υπάρχουν συνάδελφοι που δυστυχώς έχουν χάσει τη ζωή τους την ώρα του καθήκοντος. Ο Μοχάμεντ Αμντ, συνάδελφός μου στο γαλλικό πρακτορείο, όπως και άλλοι έχουν τραυματιστεί και εξακολουθούν να λαμβάνουν θεραπεία”.

Παρά τους κινδύνους όμως, παρά την ευθεία απειλή θανάτου, ο Μαχμούτ συνεχίζει και χαρίζει στον κόσμο φωτογραφικές στιγμές όπως αυτή με τον Σαμπέρ: “Η φωτογραφία είναι δυνατή, εκφραστική, ίσως και περίεργη από την άποψη ότι πρωταγωνιστεί σ’ αυτήν ένα πρόσωπο διαφορετικό από τα άλλα. Στη σχετική ενότητα όμως υπάρχουν και άλλες. Από τις πορείες, τις κηδείες των θυμάτων και με ότι άλλο έχει σχέση με τα γεγονότα στη Γάζα.

Του την έδειξα του Σαμπέρ τη φωτογραφία. Δεν ήταν έτσι και αλλιώς κάτι νέο γι’ αυτόν. Είναι γνωστή φιγούρα στη Γάζα, τον βλέπαμε κάθε Παρασκευή, οι δημοσιογράφοι και οι φωτογράφοι τον ξέραμε. Εχει επίσης και λογαριασμούς στα social media. Και εννοείται ότι εξακολουθούμε να τον βλέπουμε, πάντα με διάθεση μαχητική παρά τα προβλήματά του”.

Ο Χαμς περιγράφει με μελανά χρώματα την πραγματικότητα που βιώνουν οι κάτοικοι στη Γάζα: “Η κατάσταση στη Γάζα είναι πολύ δύσκολη όπως σε κάθε πολιορκία. Ο κόσμος υποφέρει από τις συνεχείς διακοπές ρεύματος και από την έλλειψη των βασικών. Του απαγορεύεται επίσης να ταξιδεύει, δεν του επιτρέπεται η πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη, το νερό πολλές φορές είναι ακατάλληλο. Οι βομβαρδισμοί τη νύχτα, όποτε συμβαίνουν, είναι εφιάλτης για τον πληθυσμό, φανταστείτε να ήσασταν κινούμενος στόχος για τα αεροπλάνα ανά πάσα ώρα και στιγμή. Οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν ουσιαστικά την τρίτη σύρραξη σε διάστημα δέκα χρόνων”.

Και η λύση, Μαχμούτ, ποια μπορεί να είναι; “Προφανώς, η κατοχή από τους Ισραηλινούς είναι το μεγάλο πρόβλημα και η ρίζα του κακού. Κάθε κατοχή στερεί από τους πολίτες νόμιμα δικαιώματά τους. Το ίδιο συμβαίνει και στη Γάζα, είναι αναπόφευκτο. Η λύση, κατά τη γνώμη μου, είναι μία. Να τερματιστεί η κατοχή και να πάμε σε μία δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη για τους Παλαιστίνιους. Αλλη διέξοδος σ’ αυτό το πρόβλημα δεν υπάρχει”.

Τέλος συνομιλίας, κόμπος στο λαιμό και θαυμασμός γι’ αυτούς τους ανθρώπους που βάζουν σχεδόν καθημερινά το κεφάλι τους στο ντορβά. Οι μεν για ελευθερία και ανεξαρτησία, οι δε για την ενημέρωση. Είμαστε, μάλλον, πολύ μικροί μπροστά τους…