ΟΑΕΔ/ΔΥΠΑ: Μια καλοστημένη προπαγάνδα της κυβέρνησης

Ο πρωθυπουργός, ο υπουργός Εργασίας και ο διοικητής της ΔΥΠΑ, εμφανίστηκαν συστηματικά τον τελευταίο χρόνο ως οι «μεγάλοι μεταρρυθμιστές» του πρώην ΟΑΕΔ. Αυτοί για πρώτη φορά έκαναν τα πάντα.

Πριν από αυτούς ο ΟΑΕΔ, νυν ΔΥΠΑ, μοίραζε επιδόματα, ενώ τώρα για πρώτη φορά βρίσκει δουλειά στους ανέργους και τους βοηθάει να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας.

Ωστόσο, πίσω από την απαστράπτουσα θριαμβολογία, βρίθουν οι σκόπιμες διαστρεβλώσεις της πραγματικότητας και η σκόπιμη δυσφήμιση ή αποσιώπηση του έργου της προηγούμενης κυβέρνησης και διοίκησης, στο οποίο πάτησαν οι σημερινές.

Προσλήψεις ανέργων μέσω προγραμμάτων: παραποίηση στοιχείων

Διαστρέβλωση 1η: Ο ΟΑΕΔ επί κυβερνήσεων ΣΥΡΙZA μοίραζε επιδόματα, ενώ επί κυβέρνησης ΝΔ για πρώτη φορά έκανε ρεκόρ προσλήψεων μέσω προγραμμάτων.

Ποια είναι η πραγματικότητα; Με τα προγράμματα απασχόλησης και επιχειρηματικότητας του ΟΑΕΔ/ΔΥΠΑ βρήκαν την περίοδο 2015-2019 δουλειά 175 χιλιάδες άνεργοι (45 χιλιάδες στον ιδιωτικό τομέα και 130 χιλιάδες στους δήμους και το δημόσιο), ενώ τα προηγούμενα 3,5 χρόνια 125 χιλιάδες άνεργοι (77 χιλιάδες στον ιδιωτικό τομέα και 48 χιλιάδες σε θέσεις κοινωφελούς εργασίας). Σε κάθε περίπτωση, επί κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ οι θέσεις εργασίας στην οικονομία αυξήθηκαν καθαρά κατά 300 χιλιάδες, έναντι 200 χιλιάδων επί κυβέρνησης ΝΔ.

Ποιος είναι ο κύριος λόγος της μεγαλύτερης απορρόφησης των προγραμμάτων του ΟΑΕΔ/ΔΥΠΑ στον ιδιωτικό τομέα επί κυβέρνησης ΝΔ; Η αύξηση της επιδότησης του κόστους εργασίας από το 40-50% στο 75-100%, δηλαδή η παροχή δωρεάν εργατικού δυναμικού στις επιχειρήσεις, και η κατάργηση των δεσμεύσεών τους για διατήρηση των εργαζόμενων μέσω προγραμμάτων μετά τη λήξη της επιδότησης. Ερώτημα: σε ποια ευρωπαϊκή χώρα η επιδότηση των προσλήψεων ξεπερνά το 50% του κόστους εργασίας και ποιος είναι ο μέσος όρος; Ας μας το πουν.

Επιδοματική πολιτική στο όνομα της επανένταξης

Διαστρέβλωση 2η: Το επίδομα ανεργίας παρέχει μόνο προσωρινή ανακούφιση των ανέργων, ενώ το «επίδομα εργασίας» για τους επιδοτούμενους ανέργους που βρίσκουν δουλειά (μπορούν να παίρνουν το ήμισυ του επιδόματος ανεργίας μαζί με το μισθό τους), που θεσμοθέτησε για πρώτη φορά η κυβέρνηση της ΝΔ συνιστά εργαλείο επανένταξης στην αγορά εργασίας. Το ίδιο ισχύει για το νέο επίδομα των 300 ευρώ του νόμου Χατζηδάκη για όσους είναι εγγεγραμμένοι άνεργοι επί πέντε έτη και άνω, εάν προσέλθουν στη ΔΥΠΑ για να συντάξουν ατομικό σχέδιο δράσης.

Τα ερωτήματα όμως που προκύπτουν είναι αμείλικτα. Αφού το επίδομα ανεργίας είναι ομολογουμένως πολύ χαμηλό και δεν αποτελεί αντικίνητρο εργασίας, τότε η ταυτόχρονη χορήγηση μισθού και επιδόματος ανεργίας μπορεί να λειτουργήσει μόνο ως κίνητρο περιορισμού της αδήλωτης εργασίας των επιδοτούμενων ανέργων. Όμως, γιατί κάποιος με αδήλωτη εργασία που παίρνει πλήρες επίδομα ανεργίας να έχει κίνητρο να δηλώσει την εργασία του και να παίρνει το ήμισυ αυτού; Ας μας πουν τουλάχιστον πόσοι πρώην άνεργοι έχουν κάνει χρήση του μέτρου.

Αλλά και το επίδομα των 300 ευρώ στους μακροχρόνια ανέργους, τι περισσότερο είναι από μια εισοδηματική ενίσχυση σε δυνητικούς ψηφοφόρους, από τη στιγμή που η σύνταξη του ατομικού σχεδίου δράσης αποτελούσε και αποτελεί υποχρέωσή τους ούτως ή άλλως και, ακόμα περισσότερο, δεν συνδέεται με συμμετοχή του μακροχρόνια άνεργου σε πρόγραμμα απασχόλησης ή κατάρτισης;

Ο επιτήδειος καταχραστής άνεργος: απόκρυψη του “ελέφαντα στο δωμάτιο”

Η επιβολή κυρώσεων σε ανέργους που δεν αποδέχονται προσφερόμενες θέσεις εργασίας ή κατάρτισης αποτέλεσε βασικό πυρήνα της λογικής του νόμου Χατζηδάκη, που αντιμετώπισε συλλήβδην τους ανέργους ως «πονηρούληδες», επιτήδειους τεμπέληδες και καταχραστές δικαιωμάτων και επιδομάτων.

Ωστόσο, ο επιτήδειος καταχραστής άνεργος είναι ένα βολικό επιχείρημα απόκρυψης του «ελέφαντα στο δωμάτιο». Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η ΔΥΠΑ αδυνατεί να προσφέρει στο μεγάλο όγκο των εγγεγραμμένων ανέργων κατάλληλες θέσεις εργασίας ή ευκαιρίες κατάρτισης εφόσον διαθέτει λίγες κενές θέσεις από τη ανοιχτή αγορά και από ανοιχτά προγράμματα και, επιπλέον, δεν αξιοποιεί επαρκώς τους εργασιακούς του συμβούλους στα καθήκοντά τους.

Μαζικά προγράμματα κατάρτισης χωρίς αντίκρισμα

Για πρώτη φορά, ύστερα από δύο δεκαετίες, η ΔΥΠΑ ανέκτησε προβάδισμα έναντι του Υπ. Εργασίας, στην υλοποίηση προγραμμάτων κατάρτισης, ιδίως αυτών που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ωστόσο, τα μαζικά προγράμματα αναβάθμισης ψηφιακών και πράσινων δεξιοτήτων για 230 χιλιάδες εργαζόμενους και ανέργους, που προκηρύχθηκαν πρόσφατα, κινδυνεύουν να επαναλάβουν την εμπειρία των voucher της περιόδου 2012-2014, με την αξιοποίησή τους από τη μεγάλη πλειοψηφία των εθελουσίως συμμετεχόντων ανέργων και εργαζόμενων ως επίδομα 1000 ή 400 ευρώ, που δεν συνδέεται με εξατομικευμένη διάγνωση αναγκών και σαφή επαγγελματική στόχευση και διαδρομή.

Η τότε εμπειρία των voucher είχε οδηγήσει στο σταμάτημα της χρηματοδότησης της κατάρτισης από το ΕΚΤ, έως ότου η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ επιτύχει να ολοκληρώσει το Μηχανισμό Διάγνωσης Αναγκών Αγοράς Εργασίας, που εκκρεμούσε επί 13 έτη, με αποτέλεσμα την αδυναμία προκήρυξης προγραμμάτων με ευρωπαϊκούς πόρους το 2015-2016.

Τα σημερινά μαζικά προγράμματα παράγουν νέες στρεβλώσεις της αγοράς εργασίας και του συστήματος κατάρτισης και περιορίζουν δραστικά το ατομικό και κοινωνικό όφελος. Πέραν της σπατάλης πόρων σε ασύνδετες με μια σαφή επαγγελματική στόχευση καταρτίσεις, τα προγράμματα περιλαμβάνουν μόνο θεωρητική κατάρτιση, χωρίς πρακτική άσκηση, ενώ τα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης προσυνεννοούνται με τους φορείς πιστοποίησης για το περιεχόμενο των μαθημάτων και τα θέματα των εξετάσεων, ώστε οι καταρτιζόμενοι να πετύχουν στις εξετάσεις πιστοποίησης και να εισπράξουν μαζί με τα ΚΔΒΜ το 100% της αποζημίωσης.

Τέλος, η συμμετοχή των ανέργων στα προγράμματα μαζικής κατάρτισης δεν προϋποθέτει τη συνεργασία/καθοδήγηση των ωφελούμενων με/από τους εργασιακούς συμβούλους της ΔΥΠΑ, που ενισχύθηκαν τόσο με μόνιμες προσλήψεις επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και τέθηκαν στο επίκεντρο της μεταρρύθμισης του ΟΑΕΔ την περίοδο 2015-2019, όσο και με προσωρινές προσλήψεις το 2022.

Συμπερασματικά, πίσω από την προπαγάνδα της κυβέρνησης της ΝΔ για τον δήθεν αναπροσανατολισμό της ΔΥΠΑ στο να βρίσκει δουλειά και να προωθεί την επανένταξη των ανέργων, βρίσκεται κατ’ ουσία μια νεοφιλελεύθερη και πελατειακή «μεταρρύθμιση»: προγράμματα απασχόλησης που παρέχουν δωρεάν εργατικό δυναμικό στις επιχειρήσεις χωρίς δεσμεύσεις, μαζικές καταρτίσεις χωρίς σαφές επαγγελματικό και κοινωνικό αντίκρισμα, σύστημα κυρώσεων που μεταθέτει στους ανέργους τις ευθύνες της κρατικής ανεπάρκειας και επιδοτήσεις/ επιδόματα μέσω ΔΥΠΑ, που αντιμετωπίζουν επιχειρήσεις και ανέργους ως ψηφοφόρους-πελάτες.

Αξίζουμε καλύτερα ως χώρα! Μπορούμε να προχωρήσουμε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στο πεδίο της πολιτικής απασχόλησης και κατάρτισης, με βάση την ήδη αποκτημένη εμπειρία και με ευθύνη απέναντι στους πολίτες και τις νέες γενιές.

Η Μαρία Καραμεσίνη είναι Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου, πρώην Πρόεδρος και Διοικήτρια ΟΑΕΔ (νυν ΔΥΠΑ) και υποψήφια βουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στη Β’ Αθηνών στο Νότιο Τομέα.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις