Οι “παγίδες” του ελληνοτουρκικού διαλόγου

Η απόφαση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μετατρέψει τη Μονή της Χώρας σε τζαμί, ανήμερα της Δευτέρας του Πάσχα και μία εβδομάδα πριν την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Άγκυρα, φάνηκε να αιφνιδίασε την Αθήνα.

Και αυτό παρόλο που το Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας είχε λάβει σχετική απόφαση ήδη από το 2019, ενώ υπάρχει βέβαια και το προηγούμενο της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.

Το υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε με ανακοίνωση στην οποία χαρακτηρίζει την απόφαση των Τουρκικών Αρχών για την έναρξη της λειτουργίας της Μονής της Χώρας ως μουσουλμανικού τεμένους ως “πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα καθώς αλλοιώνει και προσβάλλει τον χαρακτήρα της ως μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO ανήκον στην ανθρωπότητα.”

Η ανακοίνωση του ελληνικού ΥΠΕΞ καταλήγει ότι: “Η διατήρηση του οικουμενικού χαρακτήρα μνημείων και η τήρηση των διεθνών προτύπων προστασίας της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί σαφή διεθνή υποχρέωση που δεσμεύει όλα τα κράτη”.

Προκλήσεων συνέχεια

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές ο πρωθυπουργός θα θέσει στον Τούρκο πρόεδρο και το συγκεκριμένο ζήτημα κατά τη συνάντηση τους την ερχόμενη Δευτέρα. Ωστόσο καθώς η μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί αποτελεί εφαρμογή απόφασης της τουρκικής δικαιοσύνης, το ζήτημα είναι λεπτό διπλωματικά. Από την κυβέρνηση πάντως παραδέχονται ότι τέτοιες κινήσεις δεν βοηθούν τον ελληντουρκικό διάλογο. 

Πολύ περισσότερο που η Τουρκία εξέδωσε νέα NAVTEX, με την οποία δεσμεύει τρεις περιοχές στο Αιγαίο για άσκηση Ερευνας και Διάσωσης στις 15,16, 22 και 23 Μαΐου. Η γειτονική χώρα αμφισβητεί έτσι την ελληνική αρμοδιότητα για έκδοση NAVTEX ακόμη και στο κέντρο του Αιγαίου, καθώς και την Ελληνική Ζώνη Ευθύνης για Ερευνα και Διάσωση.

Υπενθυμίζεται δε ότι πρόσφατα η Άγκυρα είχε επαναφέρει θεωρία “γκρίζων ζωνών” στο Αιγαίο, αμφισβητώντας την ελληνική δικαιοδοσία για δημιουργία θαλάσσιου πάρκου, στην οποία πάντως η Αθήνα επιμένει.

Οι ανησυχίες για την επίσκεψη Μητσοτάκη στην Τουρκία

Όλα αυτά δεν διαμορφώνουν και το καλύτερο δυνατό πλαίσιο για την επίσκεψη Μητσοτάκη στην Τουρκία, ως ανταπόδοση της επίσκεψης Ερντογάν στην Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβριο. Ούτε και το καλύτερο κλίμα εν όψει των ευρωεκλογών και με δεδομένο ότι η “πατριωτική δεξιά” της Νέας Δημοκρατίας αντιμετωπίζει με καχυποψία την πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη στα ελληνοτουρκικά.

Ο πρωθυπουργός έχει βέβαια υπερασπιστεί (και μετά την τουρκική πρόκληση για τα θαλάσσια πάρκα) τη στρατηγική της προσέγγισης με την Τουρκία. Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στη Λέσβο επικαλέστηκε τη μείωση των μεταναστευτικών ροών και των παραβιάσεων στο Αιγαίο, καθώς και τη συμφωνία για τη visa expres σε Τουρκους τουρίστες σε ελληνικά νησιά, η οποία είχε θετικά αποτελέσματα για τον τουρισμό και επεκτείνεται.

Το Μαξίμου τονίζει ότι δεν θα υποχωρήσει όσον αφορά στα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας και πως δεν έχει αυταπάτες ότι η πολιτική της Τουρκίας στα ουσιώδη έχει αλλάξει. Ταυτόχρονα όμως υποστηρίζει ότι η συνέχιση του ελληνοτουρκικού διαλόγου διασφαλίζει αν μη τι άλλο την αποφυγή επικίνδυνων εντάσεων στο πεδίο. Ωστόσο η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Τουρκία στην καρδιά της προεκλογικής περιόδου αποτελεί και ένα δυνητικό ναρκοπέδιο για την κυβέρνηση της ΝΔ εν όψει ευρωεκλογών.