Όλη η πρόταση που συζητά ο ΣΥΡΙΖΑ για τη συνταγματική αναθεώρηση

Υποχρεωτικά με πολιτικό όρκο θα γίνεται η ορκωμοσία των δημοσίων λειτουργών και υπαλλήλων, ενώ στις υπόλοιπες περιπτώσεις που επιβάλλεται όρκος ο υπόχρεος θα έχει τη δυνατότητα να επιλέγει ελεύθερα αν θα δώσει όρκο πολιτικού ή θρησκευτικού τύπου, σύμφωνα με την πρόταση της συνταγματικής αναθεώρησης του ΣΥΡΙΖΑ, που κατατέθηκε στην Πολιτική Γραμματεία του κόμματος και παρουσιάζει σήμερα το news24/7. Σε εναρμόνιση με την πρόταση αυτή πρέπει να απαλειφθεί η θρησκευτική καθομολόγηση από τον όρκο του Προέδρου της Δημοκρατίας και των βουλευτών.

Για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας προτείνονται δυο εναλλακτικές προτάσεις που αποσυνδέουν τη διαδικασία από τη διάλυση της Βουλής: Πρώτον, αν μετά από δύο ψηφοφορίες στη Βουλή δεν συγκεντρωθεί η πλειοψηφία των δύο τρίτων, να πάμε σε άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από το εκλογικό σώμα, μεταξύ των δύο υποψηφίων που πλειοψήφησαν στην τελευταία ψηφοφορία στη Βουλή. Και δεύτερον, αν μετά από τρεις ψηφοφορίες στη Βουλή δεν συγκεντρωθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία (των δύο τρίτων στις δύο πρώτες ψηφοφορίες και των τριών πέμπτων στην τρίτη), να επαναλαμβάνονται οι ψηφοφορίες μέχρις ότου επιτευχθεί πλειοψηφία τριών πέμπτων. Και μέχρι τότε παρατείνεται η θητεία του απερχόμενου Προέδρου.

Η πρόταση που συζητήθηκε στην Π. Γ. του ΣΥΡΙΖΑ και παρουσιάζει σήμερα κατ’ αποκλειστικότητα περιλαμβάνει πέντε άξονες και έχει ως εξής:

Ο πρώτος άξονας της πρότασης στοχεύει στη διεύρυνση της δημοκρατίας και την ενίσχυση του κοινοβουλευτισμού με μια δέσμη αλληλοσυνδεόμενων μεταρρυθμίσεων στην αρχιτεκτονική του πολιτεύματος.

Το πρώτο μέτρο είναι η συνταγματική καθιέρωση αναλογικού εκλογικού συστήματος (τροποποίηση του άρθρου 54 παρ. 1). Η πρόταση συνιστά μια θεσμική τομή για το πολιτικό σύστημα. Που κατοχυρώνει την αρχή της ισοτιμίας της ψήφου. Και επιτρέπει την αναλογική εκπροσώπηση των πολιτικών δυνάμεων, ώστε το Κοινοβούλιο να αντανακλά τους πραγματικούς πολιτικούς και ιδεολογικούς συσχετισμούς.

Το δεύτερο μέτρο είναι η εποικοδομητική ψήφος δυσπιστίας. Δηλαδή, πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης θα πρέπει, για να συζητηθεί, να συνοδεύεται από  την πρόταση για διορισμό νέου πρωθυπουργού (τροποποίηση των άρθρων 38 παρ. 1 και 84 παρ. 2). Η πρόταση συνιστά συμπλήρωμα και αντίβαρο της πάγιας εφαρμογής εκλογικών συστημάτων απλής αναλογικής. Και εξυπηρετεί το σκοπό της κυβερνητικής σταθερότητας.

Το τρίτο μέτρο είναι η αποσύνδεση της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής. Για την οποία υπάρχουν δύο εναλλακτικές.

Είτε, αν μετά από δύο ψηφοφορίες στη Βουλή δεν συγκεντρωθεί η πλειοψηφία των δύο τρίτων, να πάμε σε άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από το εκλογικό σώμα, μεταξύ των δύο υποψηφίων που πλειοψήφησαν στην τελευταία ψηφοφορία στη Βουλή (τροποποίηση των άρθρων 30 παρ. 1, 32 παρ. 3 έως 5 και 34 παρ. 1 εδ. β΄ και κατάργηση του άρθρου 41 παρ. 5).

Είτε, αν μετά από τρεις ψηφοφορίες στη Βουλή δεν συγκεντρωθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία (των δύο τρίτων στις δύο πρώτες ψηφοφορίες και των τριών πέμπτων στην τρίτη), να επαναλαμβάνονται οι ψηφοφορίες μέχρις ότου επιτευχθεί πλειοψηφία τριών πέμπτων. Και μέχρι τότε παρατείνεται η θητεία του απερχόμενου Προέδρου (τροποποίηση των άρθρων 32 παρ. 4 και 34 παρ. 1 εδ. β΄ και κατάργηση του άρθρου 41 παρ. 5).  

Το τέταρτο μέτρο είναι η λελογισμένη αύξηση των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ώστε να ενισχυθεί ο ρυθμιστικός του ρόλος, χωρίς να θίγεται ο προεδρευόμενος χαρακτήρας του πολιτεύματος. Συγκεκριμένα, προτείνουμε ο Πρόεδρος:

– να μπορεί να απευθύνεται στη Βουλή για σπουδαίο λόγο (προσθήκη εδαφίου στο άρθρο 44 παρ. 3).

– να συγκαλεί το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών, με τη συμμετοχή του πρωθυπουργού και των αρχηγών των κοινοβουλευτικών κομμάτων, είτε για κρίσιμο εθνικό ζήτημα είτε για το σχηματισμό κυβέρνησης μετά το πέρας της διαδικασίας των διερευνητικών εντολών (προσθήκη νέου άρθρου 39).

ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ ΚΩΛΥΜΑ ΕΚΛΟΓΙΜΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΕΧΟΥΝ ΔΙΑΤΕΛΕΣΕΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΣΕ ΔΥΟ ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ

Το πέμπτο μέτρο είναι η καθιέρωση προσωρινού κωλύματος εκλογιμότητας, για τις αμέσως επόμενες βουλευτικές εκλογές, όσων έχουν διατελέσει βουλευτές σε δύο διαδοχικές βουλευτικές περιόδους (προσθήκη νέας παρ. 5 στο άρθρο 54). Μέτρο που αποτρέπει την επαγγελματοποίηση της πολιτικής και συμβάλλει στην ανανέωση της εθνικής αντιπροσωπείας.

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ

Το έκτο μέτρο είναι ο πρωθυπουργός να έχει υποχρεωτικά τη βουλευτική ιδιότητα, με την αυτονόητη εξαίρεση των πρωθυπουργών υπηρεσιακών κυβερνήσεων (τροποποίηση του άρθρου 37 παρ. 2).

*Προς διερεύνηση είναι αν θα υπάρξουν περαιτέρω προτάσεις για την ενίσχυση του ελεγκτικού και του νομοθετικού έργου της Βουλής, για παράδειγμα όσον αφορά τη συγκρότηση εξεταστικών επιτροπών ή την προεδρία διαρκών επιτροπών από την αντιπολίτευση (τροποποίηση του άρθρου 68 παρ. 1 και 2). Όπως και η πρόταση για την εκλογή έως πέντε βουλευτών αποκλειστικά από τους εκτός επικρατείας Έλληνες (τροποποίηση του άρθρου 51 παρ. 4).

ΠΩΣ ΘΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΑ

Δεύτερος άξονας είναι η καθιέρωση θεσμών άμεσης δημοκρατίας. Δεδομένου ότι κεντρικό στόχο της πρότασής μας αποτελεί η εμβάθυνση της δημοκρατίας και του ρόλου του λαϊκού παράγοντα, με την ενθάρρυνση της λαϊκής συμμετοχής στην πολιτική ζωή της χώρας. Ειδικότερα προτείνουμε:

Πρώτον, την υποχρεωτική κύρωση με δημοψήφισμα κάθε διεθνούς συνθήκης που προβλέπει μεταβίβαση κυριαρχικών αρμοδιοτήτων του κράτους (τροποποίηση του άρθρου 28 παρ. 3).

Δεύτερον, να θεσπιστεί η δυνατότητα να προκηρυχθεί δημοψήφισμα με λαϊκή πρωτοβουλία, για κρίσιμα εθνικά θέματα μετά από αίτηση 500.000 πολιτών∙ και για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, εκτός από τα δημοσιονομικά, μετά από αίτηση ενός εκατομμυρίου πολιτών (τροποποίηση του άρθρου 44 παρ. 2).

Τρίτον, να θεσπιστεί η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία. Δηλαδή 100.000 πολίτες να μπορούν να υποβάλλουν πρόταση νόμου, η οποία θα εισάγεται υποχρεωτικά στη Βουλή (τροποποίηση του άρθρου 73 παρ. 1).

Προς διερεύνηση είναι, τέταρτον, η πρόταση να θεσπιστούν τοπικές λαϊκές συνελεύσεις και να δοθεί η δυνατότητα να διενεργούνται τοπικά δημοψηφίσματα και λαϊκές πρωτοβουλίες σε επίπεδο δήμου ή περιφέρειας. Που θα μπορούσε να συμπληρωθεί με τη διεύρυνση της αντιπροσώπευσης, με την καθιέρωση της αρχής της αμεσότητα της ψήφου, όπως και αναλογικού εκλογικού συστήματος στις αυτοδιοικητικές εκλογές (τροποποίηση του άρθρου 102 παρ. 2).

Ο ΝΟΜΟΣ ΠΕΡΙ ΕΥΘΥΝΗΣ ΥΠΟΥΡΓΩΝ

Ο τρίτος άξονας αποβλέπει στην ενίσχυση του κράτους δικαίου. Εδώ προτείνουμε:

Πρώτον, η βουλευτική ασυλία (ακαταδίωκτο) να καλύπτει μόνο αδικήματα που σχετίζονται άμεσα με την άσκηση των καθηκόντων του βουλευτή και να καταργείται η απαίτηση προηγούμενης άδειας της Βουλής για όλα τα υπόλοιπα αδικήματα (τροποποίηση του άρθρου 62).

Δεύτερον, να αποσαφηνιστεί με ερμηνευτική δήλωση ότι η ρύθμιση για την ποινική ευθύνη των υπουργών καλύπτει μόνο τα με στενή έννοια υπουργικά αδικήματα, δηλαδή όσα τελούνται κατά την άσκηση υπουργικών καθηκόντων και όχι απλώς επ’ ευκαιρία της. Και, βεβαίως, να καταργηθεί η προθεσμία για την άσκηση δίωξης (μέχρι το πέρας της δεύτερης συνόδου της βουλευτικής περιόδου μετά την τέλεση του αδικήματος). Αλλά η δίωξη να μπορεί να ασκείται οποτεδήποτε εντός του χρόνου παραγραφής του αδικήματος. Ό,τι δηλαδή ισχύει για όλους τους πολίτες (τροποποίηση του άρθρου 86 παρ. 1 και 3). Προς διερεύνηση είναι αν θα πρέπει να μεταβληθεί και το δικαστήριο που δικάζει τα υπουργικά αδικήματα.

Τρίτον, όσον αφορά τις ανεξάρτητες αρχές, να μπορούν εφεξής να ιδρύονται μόνο με νόμο που ψηφίζεται με αυξημένη πλειοψηφία των τριών πέμπτων του όλου αριθμού των βουλευτών. Τα μέλη τους να επιλέγονται με την αυξημένη πλειοψηφία των 3/5 των μελών της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής (αντί των 4/5 που προβλέπεται σήμερα). Και να προβλεφθεί ότι οι ανεξάρτητες αρχές υπόκεινται στον έλεγχο της Βουλής για πράξεις ή παραλείψεις τους (τροποποίηση του άρθρου 101Α παρ. 3).

Προς διερεύνηση είναι, τέταρτον, η κατάργηση του λεγόμενου μισθοδικείου, δηλαδή του ειδικού δικαστηρίου για διαφορές σχετικά με τις αποδοχές και τις συντάξεις των δικαστικών λειτουργών, οι αποφάσεις του οποίου διασπούν την ενότητα του σχεδιασμού της μισθολογικής και συνταξιοδοτικής πολιτικής (κατάργηση διατάξεων από το άρθρο 88 παρ. 2).

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΟΡΚΟ Η ΟΡΚΟΜΩΣΙΑ ΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

Ο τέταρτος άξονας αφορά τις σχέσεις Κράτους – Εκκλησίας. Στο ευαίσθητο αυτό θέμα πρέπει να αναζητήσουμε τις ευρύτερες δυνατές συναινέσεις. Με την πρότασή μας καθιερώνεται η διακριτότητα κράτους και εκκλησίας,

Ειδικότερα, προτείνουμε:

Πρώτον, να κατοχυρωθεί ρητά η θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους, με διατήρηση όμως για ιστορικούς και πρακτικούς λόγους της αναγνώρισης της Ορθοδοξίας ως επικρατούσας θρησκείας (τροποποίηση του άρθρου 3). Η αναγνώριση αυτή θα διευκρινίζεται ότι δεν επιφέρει δυσμενείς συνέπειες για καμία άλλη θρησκεία.

Δεύτερον, η ορκωμοσία των κρατικών αξιωματούχων και των δημόσιων λειτουργών και υπαλλήλων να γίνεται υποχρεωτικά με πολιτικό όρκο. Ενώ στις υπόλοιπες περιπτώσεις που επιβάλλεται όρκος ο υπόχρεος θα έχει τη δυνατότητα να επιλέγει ελεύθερα αν θα δώσει όρκο πολιτικού ή θρησκευτικού τύπου. Σε εναρμόνιση με την πρόταση αυτή, πρέπει να απαλειφθεί η θρησκευτική καθομολόγηση από τον όρκο του Προέδρου της Δημοκρατίας και των βουλευτών (τροποποίηση των άρθρων 13 παρ. 5, 33 παρ. 2 και 59 παρ. 1 και 2).

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΓΑΘΑ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Τέλος, ο πέμπτος άξονας αφορά την προστασία των κοινωνικών και συλλογικών δικαιωμάτων και των κοινών αγαθών. Το εύρος της κοινωνικής προστασίας αποτελεί -και πρέπει να αποτελεί- αντικείμενο της πολιτικής αντιπαράθεσης. Γιατί είναι το κατεξοχήν, το προνομιακό πεδίο στο οποίο ξεχωρίζουν οι δυνάμεις της προόδου από τις δυνάμεις της συντήρησης. Παρεμβάσεις στο Σύνταγμα είναι πάντως αναγκαίες στα πεδία όπου η επικράτηση ακραία νεοφιλελεύθερων πρακτικών απειλεί με αποδιάρθρωση κοινωνικά ή συλλογικά δικαιώματα και αγαθά. Προτείνουμε έτσι:

Πρώτον, το νερό και η ηλεκτρική ενέργεια να αναγνωριστούν ως κοινωνικά αγαθά. Και τα δίκτυα και οι επιχειρήσεις παροχής τους τελούν υπό δημόσιο έλεγχο και λειτουργούν σε καθεστώς δημόσιας υπηρεσίας (προσθήκη άρθρου 106Α).

Δεύτερον, να κατοχυρωθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό του μισθού και το δικαίωμα μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία (τροποποίηση του άρθρου 22 παρ. 2).

Και, φυσικά, είναι προς διερεύνηση πρόσθετες προτάσεις για την ενίσχυση της προστασίας κοινωνικών και συλλογικών δικαιωμάτων.