Πολυνομοσχέδιο Παιδείας: Καθολική αντίδραση στον “εκσυγχρονισμό” με συνταγές του ’60

Εν μέσω σφοδρών κοινωνικών και πολιτικών αντιδράσεων ξεκίνησε σήμερα και ολοκληρώνεται αύριο,Τετάρτη στην Βουλή η συζήτηση του νομοσχεδίου για την παιδεία που εισηγείται η Νίκη Κεραμέως. Το νομοσχέδιο βάλλεται για τον έντονα αναχρονιστικό χαρακτήρα του αλλά και σειρά αντι-επιστημονικών διατάξεων, από την συντριπτική πλειοψηφία της αντιπολίτευσης αλλά και την εκπαιδευτική κοινότητα. Σε σημείο που η ψήφισή του, λόγω των χειρισμών που προηγήθηκαν, να αποτελεί -σε πολιτικό επίπεδο- κυβερνητική ήττα, η οποία «βαραίνει» την υπουργό Παιδείας.

«Θα επαναφέρετε και την βέργα;»

Το πολυνομοσχέδιο διαθέτει κραυγαλέα αναχρονιστικά στοιχεία, που έχουν ήδη προκαλέσει τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης.

• Ένα από τα πλέον εμβληματικά είναι αυτό της επαναφοράς στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση της περίφημης «διαγωγής». Δηλαδή τον χαρακτηρισμό της συμπεριφοράς του μαθητή, με τις πρακτικές που ακολουθούνταν στις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Όπως χαρακτηριστικά σχολίασε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Ραλία Χρηστίδου: «Γιατί δεν επαναφέρετε και την ποδιά; Γιατί δεν επαναφέρετε και τη βέργα; Αυτή σύμφωνα με τις αντιλήψεις που θέλετε να μας δείξετε προφανώς αποτελούν κατάλληλο όπλο πειθαρχίας. Ξέρετε όμως η βέργα στο σώμα ενός μαθητή, στο σώμα μιας μαθήτριας, με τα χρόνια φεύγει . Το στίγμα,όμως, που αφήνει η διαγωγή και ο χαρακτηρισμός στο απολυτήριο του, θα το ακολουθεί μια ολόκληρη ζωή και δεν θα φύγει ποτέ». Με την αναφορά αυτή η βουλευτής έθιξε ένα ζήτημα που απασχόλησε το σύνολο της αντιπολίτευσης: Το ότι δεν υφίσταται καμία διαδικασία επανεξέτασης του ζητήματος της διαγωγής που θα λάβει ένας μαθητής η οποία θα τον συνοδεύει εφ όρου ζωής. Δικαίωμα που – όπως σχολιάστηκε – υφίσταται ακόμη και για …εγκλήματα του ποινικού δικαίου. Με αποτέλεσμα το ζήτημα της διαγωγής να λειτουργεί ως ανεξίτηλο κοινωνικό στίγμα.

• Ο άνευ προηγουμένου, παλαιάς κοπής «κλασικισμός» που εκφράζεται με την διάταξη της αντικατάστασης της Κοινωνιολογίας με τα Λατινικά στις εισαγωγικές εξετάσεις για τις ανθρωπιστικές σπουδές. Με την παράλληλη διάθεση υποβάθμισης του μαθήματος της κοινωνιολογίας. Παρά το γεγονός ότι το σύνολο των επιστημονικών και των εκπαιδευτικών φορέων έχει ζητήσει στο πλαίσιο της διαβούλευσης του νομοσχεδίου να συνυπάρξουν και τα δύο επιστημονικά παιδεία. Το συγκεκριμένο ζήτημα θεωρείται και προσωπική εμμονή της υπουργού Παιδείας, Νίκης Κεραμεώς. Είναι χαρακτηριστικό ότι ως τομεάρχης Παιδείας της Νέας Δημοκρατίας, τον Φεβρουάριο του 2019 η Νίκη Κεραμέως είχε καταθέσει …ερώτηση στην Βουλή περί φημών κατάργησης των Λατινικών. Είχε δηλώσει ότι εντάσσεται σε έναν σχεδιασμό που στοχεύει στην «υποβάθμιση της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών και, ευρύτερα, των κλασικών γραμμάτων και της ανθρωπιστικής παιδείας».
• Στην ίδια λογική κινείται ο συνδυασμός των διατάξεων που οδηγούν σε υπέρμετρη αυστηροποίηση των εξεταστικών διαδικασιών και ιδίως των προαγωγικών εξετάσεων στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Με το νομοσχέδιο επανέρχονται ταυτόχρονα τριών ειδών διατάξεις: Η αύξηση των εξεταζόμενων μαθημάτων, η αύξηση των βαθμολογικών βάσεων αλλά και η χρήση της Τράπεζας Θεμάτων. Ειδικά για την τελευταία ρύθμιση η αντιπολίτευση αλλά και οι εκπαιδευτικοί φορείς έχουν επισημάνει πως όταν το μέτρο αυτό εφαρμόστηκε το 2013 το ποσοστό των μαθητών που δεν μπόρεσαν να προαχθούν εκτοξεύθηκε από τα επίπεδα του 4-5% στο 24 έως 30%. Μάλιστα η αντιπολίτευση έχει επισημάνει ότι τέτοιου είδους μέτρα, αντικειμενικά ενισχύουν τον χαρακτήρα «εξεταστικού κέντρου» των σχολείων οδηγώντας σε υπέρμετρη ενίσχυση των αναγκών για ιδιωτική φροντιστηριακή εκπαίδευση. Επίσης θα αποτελέσουν σημαντικό αντικίνητρο προκειμένου οι μαθητές θα ολοκληρώσουν την 12χονη εκπαιδευτική διαδικασία.

Όμως ακόμη και ρυθμίσεις του νομοσχεδίου που εκ πρώτης όψεως φαίνονται να μην έχουν αναχρονιστικό χαρακτήρα, έχουν καταγγελθεί για πλήρη ασυμβατότητα με τα επιστημονικά δεδομένα. Το πλέον χαρακτηριστικό είναι η εισαγωγή στην νηπιακή βαθμίδα της εκμάθησης στοιχείων της αγγλικής γλώσσας. Όπως έχει επισημανθεί από την πλευρά της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας αλλά και επιστημονικών φορέων, θα δημιουργήσει σοβαρά μαθησιακά προβλήματα. Χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος της ΔΟΕ Θανάσης Κικίνης δήλωσε πως «στο νηπιαγωγείο, όταν ακόμη δεν έχουν κατακτηθεί βασικά στάδια της ελληνικής, της μητρικής γλώσσας, ενώ βρισκόμαστε σε προαναγνωστικά κα ιπρογραφικά στάδια, είναι απαράδεκτο. Δεν το λέμε μόνο εμείς. Η Σύνοδος των Προέδρων των Παιδαγωγικών Τμημάτων και των Κοσμητόρων τους που έγινε εδώ, στα γραφεία της ΔΟΕ πριν από μερικούς μήνες, διατράνωσε την αντίθεση όλης της παιδαγωγικής κοινότητας σε αυτή τη ρύθμιση».

Δίχως διαβούλευση

Σοβαρό είναι και το ζήτημα της απουσίας διαβούλευσης του νομοσχεδίου. Το θέμα ανέδειξε με εμφατικό τρόπο η βουλευτής του ΚΙΝ.ΑΛ, Χαρά Κεφαλίδου, ενώ ανάλογη κριτική έχει ασκηθεί από όλη την αντιπολίτευση. Όπως τόνισε η Χ.Κεφαλίδου «οι 15 μέρες διαβούλευσης ακούγονται αρκετές μόνο για τους αδαείς» προσθέτοντας ότι «σας θυμίζω ότι το τελευταίο, τέτοιο, σχέδιο νόμου ήταν επί ΠΑΣΟΚ και ουσιαστικός διάλογος, αν θυμάμαι καλά, είχε ξεπεράσει τους πέντε μήνες». Σημείωσε παράλληλα ότι «οι δεκαπέντε μέρες, όταν η χώρα βρίσκεται με κατεβασμένα ρολά και όλοι αγωνιούν για την επόμενη μέρα. Μάλλον δείχνει προχειρότητα και, μάλιστα, προχειρότητα ανάρμοστη για τη σοβαρότητα αυτού που καλείται να ρυθμίσει και δεν είναι άλλο από την δημόσια εκπαίδευση των Ελλήνων».

Σφοδρότατη είναι η κριτική που έχει ασκήσει και τα υπόλοιπα κόμματα. Ο Νίκος Φίλης (ΣΥΡΙΖΑ) έκανε λόγο για ένα νομοσχέδιο που «δημιουργεί προϋποθέσεις για ένα σχολείο φθηνό για το κράτος, ακριβό για την οικογένεια, τιμωρητικό για τους εκπαιδευτικούς, ανταγωνιστικό και τελικά εξοντωτικό για τους μαθητές. Βάζει τα θεμέλια της διαστροφής της δημόσιας εκπαίδευσης σε ένα σχολείο της αγοράς». Ο Γιάννης Δελής (ΚΚΕ) σημείως ότι το νομοσχέδιο «παραμένει «δηλητήριο σκέτο» για τις μορφωτικές ανάγκες της λαϊκής νεολαίας και για τον κόσμο της εκπαίδευσης», ενώ η Σοφιά Σακοράφα (Μέρα 25) μίλησε για «υποβάθμιση της κριτικής ικανότητας και δυνατότητας των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία».

Όλοι κατά πλην …Ελληνικής Λύσης

Στο πολιτικό επίπεδο είναι σαφές ότι το πολυνομοσχέδιο της παιδείας, έχει λειτουργήσει ήδη αρνητικά για την κυβέρνηση. Στοιχείο που «χρεώνεται» – αντικειμενικά – εκτός από το περιεχόμενό του και στους χειρισμούς της υπουργού Παιδείας, Νίκης Κεραμέως. Τόσο για τις προσωπικές «πινελιές» στις διατάξεις του (π.χ το θέμα της διαγωγής και των Λατινικών) όσο και για την ποιότητα του πολιτικού και κοινωνικού διαλόγου που προηγήθηκε της κατάθεσής του. Πιο συγκεκριμένα:

• Το πολυνομοσχέδιο έχει συσπειρώσει εναντίον του την αντιπολίτευση. Έστω και από διαφορετικές πολιτικές αφετηρίες, κατά το νομοθετήματος τάσσονται ο ΣΥΡΙΖΑ, το Κίνημα Αλλαγής, το ΚΚΕ και το Μέρα 25.
• Στον αντίποδα η μόνη πολιτική δύναμη που πληροφορίες θέλουν πως προτίθεται να στηρίξει το νομοθέτημα – παρότι δεν έχει ακόμη τοποθετήθεί σαφώς – φαίνεται να είναι το κόμμα του Κυριάκου Βελόπουλου, η Ελληνική Λύση.
• Η κοινοβουλευτική εικόνα που θα παρουσιαστεί προφανώς δεν συνάδει με ένα νομοσχέδιο ευρείας αποδοχής – όπως οφείλουν να είναι τα εκπαιδευτικά νομοσχέδια. Ούτε με την εικόνα μιας κυβέρνησης που στρέφεται προς το πολιτικό κέντρο. Μάλιστα δεν έλειψαν και βουλευτές του ΚΙΝ.ΑΛ που θύμιζαν ότι στο παρελθόν πολλές φορές ανάλογα νομοσχέδια επί κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, έχουν ψηφιστεί με σημαντικές πλειοψηφίες.
• Να σημειωθεί ότι για το νομοθέτημα επιλέγεται η διαδικασία των δύο απανωτών κοινοβουλευτικών συνεδριάσεων. Παρότι από τον κανονισμό της Βουλής είναι δυνατή μια διαδικασία με μεγαλύτερη άνεση διαλόγου. Επίσης το νομοσχέδιο, όπως προκύπτει από την Έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής έχει σειρά συνταγματικών ασυμβατοτήτων. Μάλιστα έχει καταγγελθεί ως έμμεση προσπάθεια παραβίασης της παραγράφου 4 του άρθρου 16.

• Πληροφορίες θέλουν το νομοθέτημα να βρίσκει αντίθετους η επιφυλακτικούς, ακόμη και βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας. Ιδίως οι διατάξεις που αφορούν την εισαγωγή του μαθήματος της αγγλικής γλώσσας στα νηπιαγωγεία. Δεν είναι γνωστό αν τέτοιου είδους αντιρρήσεις θα εκφραστούν και στην ψηφοφορία. Θεωρείται όμως εξαιρετικά πιθανό η αντιπολίτευση να ζητήσει ονομαστικές ψηφοφορίες στα επίμαχα άρθρα.
• Κοινωνικά απέναντι στο νομοσχέδιο τάσσονται σχεδόν όλοι οι φορείς της δημόσιας εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ, ΔΟΕ, ΟΙΕΛΕ), η πλειοψηφία των ενώσεων που εκφράζουν το προσωπικό των πανεπιστημίων, όπως και η εκπαιδευτική κοινότητα συνολικά. Στοιχείο που τεκμαίρεται από τις κινητοποιήσεις που γίνονται εναντίον του νομοθετήματος αλλά και από τις επίσημες θέσεις που έχουν καταγραφεί από δεκάδες φορείς. «Κοινός τόπος» η των προαναφερομένων είναι η απουσία ουσιαστικού κοινοβουλευτικού διαλόγου.
• Είναι χαρακτηριστικό ότι στην συνεδρίαση της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, όπου εξέφρασαν τις εκτιμήσεις τους οι αρμόδιοι φορείς, μόνον δύο εκφράστηκα θετικά για το νομοσχέδιο: Η ένωση των ιδιοκτητών ιδιωτικών σχολείων (ΣΙΣ) και η ένωση των ιδιοκτητών φροντιστηρίων (ΟΕΦΕ). Γεγονός που συνάδει και με την κριτική που ασκείται για την προώθηση πολιτικών περεταίρω ιδιωτικοποίησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε κάθε βαθμίδα.