Πόσο μόνη είναι η Ελλάδα στο προσφυγικό;

Την ανάγκη μίας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής στο προσφυγικό– μεταναστευτικό τονίζει σε κάθε ευκαιρία ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος χθες συναντήθηκε στη Ρώμη με τον Ιταλό ομόλογο του Τζουζέπε Κόντε και έστειλε νέα μηνύματα προς Βρυξέλλες αλλά και προς Άγκυρα.

Η Ελλάδα στηρίζει την πρωτοβουλία Ζέεχοφερ για μία κοινή ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου, που θα λύσει τα χέρια της χώρας μας καθώς ο πρώτος διαχωρισμός θα γίνεται στις χώρες πρώτης υποδοχής, αλλά όσοι έχουν δικαίωμα αίτησης για άσυλο θα διαμοιράζονται σε άλλα κράτη μέλη, ενώ θα αναμένουν την εξέταση της υπόθεσης τους.

Δηλαδή οι διαδικασίες ασύλου θα ξεκινούν στις χώρες πρώτης εισόδου αλλά θα ολοκληρώνονται σε άλλα κράτη μέλη. Ενώ μέχρι σήμερα και βάσει του κανονισμού του Δουβλίνου, ο οποιος όπως ξεκαθάρισε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών δεν λειτουργεί, αρμόδιες για ολόκληρη τη διαδικασία χορήγησης ασύλου είναι οι χώρες πρώτης υποδοχής.

Πόσο κοντά είναι όμως μία τέτοια λύση και ποια είναι τα αγκάθια στο δρόμο; Ως συνήθως η ΕΕ προχωρά με τους γνωστούς αργούς ρυθμούς και το γεγονός ότι πολλά κράτη μέλη είναι εξαιρετικά απρόθυμα να δείξουν αλληλεγγύη δεν βοηθά οπωσδήποτε την κατάσταση. Το Βερολίνο πάντως είναι σε αυτή την περίπτωση σύμμαχος της Ελλάδας και χρονικός σταθμός θα είναι η γερμανική προεδρία της ΕΕ το δεύτερο εξάμηνο του 2020. Εξάλλου θα πρέπει να αναλάβει και επισήμως τα καθήκοντα της η νέα Κομισιόν το Φεβρουάριο. Και βεβαίως να προηγηθούν οι γνωστές επίπονες και εξαντλητικές διαπραγματεύσεις που είναι ίδιον της λειτουργίας της ΕΕ.

Ο πρωθυπουργός βέβαια θα συνεχίσει να θέτει το ζήτημα σε όλες τις ευρωπαικές επαφές του και φυσικά στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 12 και 13 Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες. Σήμερα μάλιστα το απόγευμα ο κ.Μητσοτάκης θα υποδεχτεί στο Μέγαρο Μαξίμου τον επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, Filippo Grandi.

Πως θα διασφαλιστεί η αλληλεγγύη;

Ο κ.Μητσοτάκης έχει πολλάκις δηλώσει ότι δεν μπορούν κάποια κράτη- μέλη να θέλουν τα καλά της Σένγκεν, αλλά να αρνούνται να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί για τη διαχείριση του προσφυγικού στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Αιχμή που αφορά κυρίως τις χώρες του Βίζενγκραντ αλλά όχι μόνον. Και έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα πρέπει να επιβάλλονται κυρώσεις σε όσους αγνοούν αποφάσεις της ΕΕ για καταμερισμό των προσφύγων μεταξύ των κρατών μελών.

Το πρόβλημα βέβαια είναι πως για να αποφασιστεί ένα σύστημα κυρώσεων θα πρέπει να συμφωνήσουν και τα κράτη μέλη τα οποία θα κινδυνεύουν να τους επιβληθούν κυρώσεις αφού δεν έχουν κανένα σκοπό να επιδείξουν οποιαδήποτε αλληλεγγύη στο προσφυγικό. Δηλαδή θα πρέπει ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν να αποδεχθεί ότι θα μπορούν να επιβληθούν κυρώσεις στη χώρα του εάν δε συμμορφωθεί με κοινές αποφάσεις.

Θα μπορούσε κανείς να αντιτάξει ότι οι μεγάλοι παίκτες της ΕΕ έχουν την ισχύ να δρομολογήσουν ούτως ή άλλως αντίποινα και να εκβιάσουν. Αλλά αυτό θα σήμαινε σύγκρουση μεταξύ εταίρων. Η πιο συμβιβαστική γερμανική λογική φαίνεται πως κατατείνει σε μία άλλη λύση: Κράτη μέλη που δε θέλουν να υποδεχθούν πρόσφυγες, να καλούνται να συμβάλλουν με άλλους τρόπους πχ με οικονομική βοήθεια προς τις χώρες που σηκώνουν το βάρος.

Και ενώ η βάση της ΝΔ αδημονεί για άμεσα αποτελέσματα στο προσφυγικό- μεταναστευτικό, το οποίο το κυβερνών κόμμα είχε “σηκωσει” ως αξιωματικη αντιπολιτευση, η κυβέρνηση διαπιστώνει ότι θα χρειαστεί χρόνος και για να αποδώσει το νέο σύστημα ασύλου, να εξεταστούν οι 70.000 αιτήσεις που εκκρεμούν και ταυτόχρονα να γίνει διαχείριση των νέων ροών, να γίνουν τα κλειστά προαναχωρησιακά κέντρα μέχρι το επόμενο καλοκαίρι και να προχωρήσουν οι επιστροφές. Είναι ενδεικτικό ότι ο φιλόδοξος στόχος των 10.000 επιστροφών μέσα σε ένα χρόνο έχει ουσιαστικά εγκαταλειφθεί και η κυβέρνηση αποφευγει πια να θέτει αριθμητικό πήχυ.

Μεταξύ τυρού και αχλαδίου με τις χώρες του Βίζενγκραντ

Σε γεύμα με τις χώρες του Βίζενγκραντ και μενού το προσφυγικό εξελίχθηκε εν τω μεταξύ χθες το γεύμα εργασίας που παρέθεσε ο Τσέχος πρέσβης στην Ελλάδα Jan Brody, στο οποίο συμμετείχε ο αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης και η πρέσβης της Σλοβακίας, Iveta Hricova, o πρέσβης της Ουγγαρίας, Erik Haupt και ο επιτετραμμένος της Πρεσβείας της Πολωνίας, Tomasz Wisniewski.

Ο κ.Βαρβιτσιώτης τόνισε την ανάγκη για δημιουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και κάλεσε τις χώρες Visegrad να καταθέσουν τις δικές τους προτάσεις για την αναμόρφωση του ευρωπαϊκού πλαισίου ασύλου. Επισήμανε δε πως δεν μπορεί να υπάρχει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη μόνο σε θέματα οικονομικής φύσεως, αλλά αυτή απαιτείται σε όλα τα ζητήματα που απασχολούν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και υπογράμμισε πως είναι απαράδεκτο η ΕΕ να συζητά και να μην μπορεί να συμφωνήσει για την υποδοχή και τη φιλοξενία 100.000 προσφύγων σε μια ήπειρο 500.000.000 ανθρώπων, ειδικά όταν η Ελλάδα επωμίζεται δυσανάλογα το βάρος των μεταναστευτικών ροών. Επίσης, έθιξε και το ζήτημα φιλοξενίας των ασυνόδευτων ανηλίκων. Το οποίο δυστυχώς δε φαίνεται να συγκινεί τους Ευρωπαίους εταίρους.

Η Τουρκία, οι εταίροι και εμείς

Ο κ.Μητσοτάκης στις παρεμβάσεις του σε ευρωπαϊκό επίπεδο εγκαλεί την Τουρκία για μη εφαρμογή της κοινής δήλωσης με την ΕΕ για το προσφυγικό. Είναι γεγονός ότι η Άγκυρα ανοίγει και κλείνει τη βαλβίδα κατά το δοκούν πολλές φορές, για γεωπολιτικούς στόχους ή προκειμένου να εκβιάσει για αλλαγές στη συμφωνία με την ΕΕ. Αυτά που ζητά όμως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δηλαδή τα χρήματα που λαμβάνει από την ΕΕ να πηγαίνουν στα κρατικά ταμεία της Τουρκίας που θα τα διαχειρίζεται όπως κρίνει, καθώς και τη δημιουργία κέντρων προσφύγων στο έδαφος της Συρίας, δεν πρόκειται να γίνουν αποδεκτά από Βρυξέλλες και από κρίσιμους παίκτες όπως η Γερμανία. Πάντως στην Ευρώπη και δη στο Βερολίνο δεν έχουν την ίδια άποψη με την Αθήνα για τη στάση της Τουρκίας στο προσφυγικό: Άπαντες αναγνωρίζουν ότι η συμφωνία δεν εφαρμόζεται πλήρως, αλλά αναγνωρίζουν επίσης ότι η γειτονική χώρα σηκώνει μεγάλο βάρος και προφανώς κανείς δεν έχει διάθεση να δοκιμάσει τα όρια του Ερντογάν, ο οποιος απειλεί και εκβιάζει ως εκ της θέσης της Τουρκίας στη δίοδο των προσφυγικών ροών αλλά και του μεγάλου αριθμού προσφύγων στα τουρκικά εδάφη.

Μάλιστα το γεγονός ότι η ελληνική πλευρά δεν είχε προχωρήσει σε σημαντικό βαθμό σε επιστροφές προς την φερόμενη ως “ασφαλή τρίτη χώρα” Τουρκία, φέρεται να έχει σταθεί αφορμή ώστε οι εταίροι να επιρρίπτουν ευθύνες και στη χώρα μας.

Στην Ευρώπη παρακολουθούν επίσης με ιδιαίτερη προσοχή το σχεδιασμό της κυβέρνησης με τα κλειστά προαναχωρησιακά κέντρα στα νησιά και δεν δείχνουν ενθουσιασμένοι με την πρόβλεψη για περίπου δέκα ελεγχόμενες δομές στην ενδοχώρα. Και ενώ στο εσωτερικό της χώρας τονίζεται ο κλειστός χαρακτήρας των νέων κέντρων στα νησιά προς κατευνασμό ενός συγκεκριμένου ακροατηρίου που ζητά σκληρή πολιτική, στο εξωτερικό επισημαίνεται πως τα κέντρα αυτά δε θα αποτελούν απλώς “φυλακές” καθώς εξάλλου θα αναλάβουν το ρόλο των hotspot και ο πρώτος διαχωρισμός θα γίνεται εκεί, με τους υποψήφιους πρόσφυγες να βρίσκονται σε διαφορετικούς χώρους μέχρι τη μεταφορά τους με δικαίωμα εξόδου και τους υποψηφίους προς απέλαση σε άλλους χώρους και υπό περιορισμό. Η κυβέρνηση εξάλλου ήδη δέχεται κατηγορίες στο εσωτερικό και το εξωτερικό της χώρας από ανθρωπιστικής πλευράς.