Σύννεφα πάνω από τη Συμφωνία των Πρεσπών

Διάχυτο προβληματισμό έχει προκαλέσει η κίνηση της νέας προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας, Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, να αποκαλέσει τη χώρα της «Μακεδονία» κατά την ορκωμοσία της στη Βουλή, φέρνοντας την έντονη αντίδραση της Αθήνας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με το εθνικιστικό VMRO-DPMNE πλέον στην εξουσία και το πρώτο “δείγμα γραφής” της προέδρου αναφορικά με την εφαρμογή και τήρηση της Συμφωνίας των Πρεσπών, οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών ίσως εισέρχονται σε νέα φάση με φόντο τις διευρυμένες αναταράξεις στα Βαλκάνια, σε μια περίοδο που έπλεαν σε ήρεμα νερά.

Ωστόσο, στην περίπτωση της τήρησης των συμφωνηθέντων ευθύνη έχει και η ελληνική πλευρά, καθώς πέντε χρόνια τώρα η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποφεύγει να φέρει για κύρωση στη Βουλή τα τρία πρωτόκολλα συνεργασίας που προκύπτουν από τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Η ανησυχία για επιστροφή της Βόρειας Μακεδονίας σε γραμμή “αλυτρωτισμού” αποτυπώνεται τόσο στην αντίδραση της Αθήνας όσο και των Βρυξελλών, ενώ η αναφορά της Σιλιάνοφσκα βρέθηκε στο μικροσκόπιο και του διεθνούς Τύπου, με το Associated Press και την Washington Post να κάνουν λόγο για «αναζωπύρωση της διαμάχης με την Ελλάδα».

Μπορεί η προεκλογική τακτική του VMRO τόσο στις προεκλογικές συγκεντρώσεις όσο και στις αφίσες να υπόσχονταν ότι «η Μακεδονία θα γίνει και πάλι δικιά μας» και να αφαιρούσαν το συνθετικό «Βόρεια» στο εσωτερικό της χώρας υπό την καθοδήγηση της «σκληροπυρηνικής» πτέρυγας του κόμματος, ωστόσο από εδώ και πέρα, ως κυβερνόν πλέον κόμμα, μένει να φανεί στην πράξη πώς θα προχωρήσει αναφορικά με τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Αντίθετα, στο εξωτερικό, σε συναντήσεις τόσο με Ευρωπαίους όσο και με Αμερικανούς, οι αξιώσεις αυτές δεν αποτελούν πεδίο συζήτησης. Μάλιστα, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει κάνει ξεκάθαρο προς τη Βόρεια Μακεδονία πως η Συμφωνία των Πρεσπών δεν τίθεται υπό συζήτηση. Άλλωστε πρόκειται για μια διεθνή συμφωνία που φέρει την υπογραφή του εκπροσώπου του ΟΗΕ, στην οποία δεν υπάρχει άρθρο περί αναθεώρησης.

Η ΕΕ καλεί τη Βόρεια Μακεδονία να σεβαστεί τη Συμφωνία των Πρεσπών

Η πρώτη αντίδραση σε επίπεδο ΕΕ ήρθε από την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία κάλεσε τη Βόρεια Μακεδονία να σεβαστεί τη Συμφωνία των Πρεσπών.

“Για να συνεχίσει η Βόρεια Μακεδονία την επιτυχή πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ, είναι υψίστης σημασίας να συνεχίσει η χώρα την πορεία των μεταρρυθμίσεων και τον πλήρη σεβασμό των δεσμευτικών συμφωνιών της, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας των Πρεσπών».

“Πολύ απογοητευτικό” χαρακτήρισε το γεγονός ότι η νέα πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας δεν χρησιμοποίησε το συνταγματικό όνομα της χώρας κατά τη σημερινή τελετή ορκωμοσίας, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ με ανάρτησή του στην πλατφόρμα “Χ”.

Στην ανάρτησή του, επισημαίνει ότι «η ΕΕ υπενθυμίζει τη σημασία της συνεχούς εφαρμογής των νομικά δεσμευτικών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα».

Η αναφορά της Σιλιάνοφσκα σε “Μακεδονία” και η αντίδραση της Ελλάδας

Υπενθυμίζεται ότι η Σιλιάνοφσκα, κατά την ορκωμοσία της, αποκάλεσε τη χώρα ως “Μακεδονία”, παρά το γεγονός ότι στο κείμενο του όρκου, το οποίο απήγγειλε ο πρόεδρος της απερχόμενης Βουλής καλώντας την Σιλιάνοφσκα να το επαναλάβει, η χώρα αναφερόταν ως “Βόρεια Μακεδονία”.

Η πρέσβειρα της Ελλάδας στη Βόρεια Μακεδονία, Σοφία Φιλιππίδου, η οποία είχε προσκληθεί στη συνεδρίαση της Βουλής για την ορκωμοσία της Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, αποχώρησε ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Σημειώνεται ότι είχε υπάρξει σχετική οδηγία από το ελληνικό ΥΠΕΞ.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δηλώσει λίγες ημέρες νωρίτερα πως είναι σε εγρήγορση μετά τις εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία και τη νίκη του εθνικιστικού VMRO, το οποίο προεκλογικά είχε ως σύνθημα την επαναφορά της ονομασίας “Μακεδονία” σκέτο.

«Παρακολουθώ με προβληματισμό δηλώσεις αξιωματούχων του VMRO. Θα περιμένω με ενδιαφέρον την επίσημη τοποθέτηση του εντολοδόχου όπως όλα δείχνουν πρωθυπουργού, για να δω πως θα αναφερθεί στην ονομασία της χώρας του» είπε ο κ. Μητσοτάκης.

«Προσωπικά είχα διαφωνήσει με τη συμφωνία των Πρεσπών και ειδικά με τον επιθετικό προσδιορισμό μακεδονικού έθνους και γλώσσας. Δέχθηκα όμως τη συμφωνία στα πλαίσια της συνέχεια του κράτους. Αναγνώρισα ότι οφείλω να τη σεβαστώ» συνέχισε ο πρωθυπουργός και πρόσθεσε με νόημα:

«Οι ίδιες απαιτήσεις υπάρχουν και τώρα από τη νέα ηγεσία της βόρειας Μακεδονίας. Θέλω να ελπίζω ότι αυτά που ακούστηκαν προεκλογικά, δεν θα αποτελέσουν και την επίσημη θέση της νέας κυβέρνησης μετεκλογικά. Γιατί αν συμβεί αυτό θα έχουμε ζητήματα».

Σφοδρές αντιδράσεις από την αντιπολίτευση

Με ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Εξωτερικής Πολιτικής, Νίκος Κοτζιάς, καλεί άμεσα τα κόμματα να κυρώσουν τα τρία μνημόνια με τη Βόρεια Μακεδονία, ενώ ζητάει από την αντιπολίτευση να ξυπνήσει και να πράξει τα δέοντα.

Αναλυτικά η ανάρτησή του: “Τα κόμματα που κατανοούν την στρατηγική σημασία της Συμφωνίας των Πρεσπών, ας φέρουν άμεσα προς ψήφιση τα τρία μνημόνια συνεργασίας με την Βόρεια Μακεδονία. Η αντιπολίτευση πρέπει να ξυπνήσει. Να μην αφήσει τα σύννεφα που μαζεύονται στον ορίζοντα να γίνουν θύελλες αστάθειας στην βαλκανική.

ΥΓ. Προς ΥΠΕΞ και την ανακοίνωσή του: Η ΝΔ ως αντιπολίτευση αντιτάχθηκε στη Συμφωνία. ΟΧΙ “η Ελληνική Κυβέρνηση ως αντιπολίτευση”. Διατύπωση βλακώδης.”

ΣΥΡΙΖΑ: Η κυβέρνηση επέλεξε να ζημιώσει τα εθνικά συμφέροντα

Την έντονη διαμαρτυρία του για την “προκλητική αναφορά της νέας προέδρου της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας η οποία προέβη σε εξόφθαλμη παραβίαση της Συμφωνίας των Πρεσπών”, εκφράζει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και καλεί την κυβέρνηση Μητσοτάκη “να εγκαταλείψει επιτέλους την μικροπολιτική διαχείριση της εξωτερικής πολιτικής και να προβεί στις δέουσες ενέργειες”. Ακολούθως, ασκεί κριτική στον πρωθυπουργό για την διαχείριση που έκανε στα πέντε χρόνια της διακυβέρνησης του.

“Ο κ. Μητσοτάκης, με την αδιαφανή και ανεύθυνη πολιτική του, κατάφερε να συρρικνώσει σημαντικά το γεωπολιτικό αποτύπωμα και τον ρόλο της χώρας μας και στα Δυτικά Βαλκάνια, το οποίο με τόσο κόπο έχτισε ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ το διάστημα 2015-2019, προκειμένου να χαϊδέψει αυτιά σε ακροδεξιά ακροατήρια. Τα ίδια φυσικά ισχύουν και για το αδελφό κόμμα της ΝΔ στο ΕΛΚ, VMRO-DPMNE, το οποίο έχει επιδοθεί σε ένα οργιώδες κρεσέντο ανέξοδου λαϊκισμού, αντιμετωπίζοντας το διεθνές δίκαιο περίπου σαν μια ενοχλητική συγκυρία την οποία μπορεί να προσπεράσει”.

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ καλεί την κυβέρνηση Μητσοτάκη “να εγκαταλείψει αυτήν την παθητική στάση της και να αντιμετωπίσει άμεσα, με αυστηρότητα, στη βάση των προβλέψεων της Συμφωνίας και με κινητοποίηση όλων των διαθέσιμων διπλωματικών μέσων σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, οποιαδήποτε χρήση όρων ή ενέργειες από τη νέα πρόεδρο και τα μέλη της νέας κυβέρνησης της Βόρειας Μακεδονίας παραβιάζουν τη Συμφωνία των Πρεσπών – ειδικά δε τη συνταγματική της ονομασία”.

Συνεχίζοντας την επίθεση υποστηρίζει: “Η νέα αυτή διπλωματική αποτυχία της χώρας φέρει φαρδιά – πλατιά την υπογραφή της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Τι έκανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης για να μη φτάσουμε σε αυτό το σημείο; Τίποτα απολύτως, παρά μόνο μικροπολιτική επικοινωνία. Ούτε τα Μνημόνια έφερε προς κύρωση, ούτε συνεκλήθη ποτέ το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας – παρά την πρόβλεψη για ένα τον χρόνο – το οποίο θα οδηγούσε στη συνομολόγηση δεκάδων νέων συμφωνιών, ενισχύοντας έτσι την επιρροή της χώρας μας. Παράλληλα η κυβέρνηση δεν άσκησε πίεση ώστε να διασφαλίσει ότι η Βόρεια Μακεδονία θα υλοποιούσε τις υποχρεώσεις της για σχολικά βιβλία, εμπορικά σήματα, διαβατήρια και πινακίδες αυτοκινήτων. Το μόνο που έκανε όλα αυτά τα χρόνια ήταν να αποφεύγει οποιαδήποτε ενεργητική εμπλοκή με τη Συμφωνία για να διατηρήσει τις εσωκομματικές της ισορροπίες”.

Κλείνοντας καταλογίζει στην κυβέρνηση ότι “φέρει βαρύτατες ευθύνες για την μικροκομματική και επικοινωνιακή λογική με την οποία διαχειρίζεται τις σχέσεις της χώρας με όλες τις γειτονικές μας χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Βόρειας Μακεδονίας, καθώς επέλεξε να ζημιώσει τα εθνικά συμφέροντα για να μην ζημιώσει τα κομματικά της συμφέροντα”.

Μάντζος: Βαρύτατη πρόκληση, αναμενόμενη ενέργεια

Ανακοίνωση εξέδωσε και ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος και υπεύθυνος Κ.Τ.Ε. Εξωτερικών του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, Δημήτρης Μάντζος.

“Η αναφορά της νεοεκλεγείσας Προέδρου της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, σε «Μακεδονία» αντί για τη συνταγματική ονομασία της γειτονικής χώρας, κατά την τελετή ορκωμοσίας της, συνιστά βαρύτατη πρόκληση” είπε ο κ. Μάντζος.

“Αποτελεί μια, δυστυχώς, αναμενόμενη ενέργεια, που είχε προαναγγελθεί εδώ και καιρό από το εθνικιστικό VMRO-DPMNE και υλοποιήθηκε σε μηδενικό χρόνο, παραβιάζοντας τη Συμφωνία των Πρεσπών και αναιρώντας το θεμέλιο αυτής” πρόσθεσε.

Επιβεβαίωση της εκτίμησής του “βλέπει” το ΚΚΕ

«Οι αναφορές της νέας Προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας επιβεβαιώνουν την εκτίμηση του ΚΚΕ, ότι η Συμφωνία των Πρεσπών δεν υπηρετούσε την πραγματική επίλυση των διαφορών των δυο χωρών, αλλά τελικά μόνο την είσοδο της γειτονικής χώρας στο ΝΑΤΟ που έχει αποδειχθεί ως ο βασικός παράγοντας της αποσταθεροποίησης και της τροφοδότησης του εθνικισμού στα Βαλκάνια» επισημαίνει, σε ανακοίνωσή του, το ΚΚΕ.

«Οι τελευταίες εξελίξεις εκθέτουν τόσο την προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ που υπερασπίστηκε τη ΝΑΤΟϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας, στο όνομα δήθεν της εξομάλυνσης των σχέσεων των δυο χωρών στο πλαίσιο της “συμμαχίας”, όσο και τη ΝΔ και τα αλλά κόμματα που από τη μια ψάρευαν στα θολά κι επικίνδυνα νερά του εθνικισμού και από την άλλη αποσιωπούσαν τον πραγματικό ΝΑΤΟϊκό χαρακτήρα της συμφωνίας. Άλλωστε η κυβέρνηση της ΝΔ εξελίσσεται σε πρωτοπαλίκαρο των σχεδιασμών του ΝΑΤΟ και στα Βαλκάνια, όπως αποδείχθηκε και με τη στάση της για την είσοδο του προτεκτοράτου του Κοσσόβου στο Συμβούλιο της Ευρώπης» καταλήγει η ανακοίνωση του κόμματος.

Για “αδράνεια Μητσοτάκη” κάνει λόγο η Νέα Αριστερά

«Η κυβέρνηση Μητσοτάκη υποκύπτοντας στους εθνικιστικούς κύκλους της Νέας Δημοκρατίας, επί πέντε χρόνια αδρανεί συστηματικά και δεν παρακολουθεί καθόλου την τήρηση της Συμφωνίας των Πρεσπών» σημειώνει η Νέα Αριστερά.

«Σήμερα είδαμε τα πρώτα αρνητικά αποτελέσματα: η νέα Πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα κατά την ορκωμοσία της έκανε λόγω για «Μακεδονία» σκέτο, παρά τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τη Συμφωνία των Πρεσπών» προσθέτει και συνεχίζει: «Αυτή η εξέλιξη ήταν επόμενο να συμβεί γιατί μια σειρά από ενέργειες που μπορούσε να είχε κάνει η ελληνική κυβέρνηση από το 2019 και μετά, δεν τις έκανε αφήνοντας έδαφος στους εθνικιστές στη Βόρεια Μακεδονία να ενεργούν ανεξέλεγκτοι».

Παράλληλα, παραθέτει αναλυτικά: «συγκεκριμένα επί πέντε χρόνια η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν ενεργοποίησε το Κυβερνητικό Συμβούλιο συνεργασίας των δύο χωρών που θα έπρεπε να συνεδριάζει τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο. Δεν έφερε ποτέ στη Βουλή για κύρωση τα τρία μνημόνια που υπέγραψε με τη γειτονική χώρα, δείχνοντας ότι και η Ελλάδα δεν ενδιαφέρεται να κρατήσει σε άριστο επίπεδο τις σχέσεις των δύο χωρών. Ακόμα όλα αυτά τα χρόνια δεν προχώρησαν ούτε οι επιτροπές για τα σχολικά βιβλία, ώστε να αλλάξουν και να ενσωματωθεί το πνεύμα της Συμφωνίας των Πρεσπών. Τέλος ούτε καν πίεσε τη Βόρεια Μακεδονία να συμμορφωθεί στα εμπορικά της σήματα, ώστε να αποτυπώνεται σε αυτά η νέα ονομασία».

«Από εδώ και πέρα θα τρέχουμε και δεν θα φτάνουμε για την τήρηση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Βρισκόμαστε σε αυτό το σημείο επειδή ο κ. Μητσοτάκης λειτούργησε ως άβουλος πρωθυπουργός που βάζει το κομματικό και το προσωπικό συμφέρον πάνω από όλα. Δυστυχώς τα αποτελέσματα της επιζήμιας εξωτερικής πολιτικής της Νέας Δημοκρατίας τα είδαμε σήμερα και δυστυχώς μπορεί να είναι μόνο η αρχή» καταλήγει.

Αντιδράσεις και εντός Βόρειας Μακεδονίας

Η πράξη της Σιλιάνοφσκα προκάλεσε την αντίδραση και του μεγαλύτερου αλβανικού κόμματος στη Βόρεια Μακεδονία, του DUI του Αλί Αχμέτι, που εκτίμησε πως η νέα πρόεδρος της χώρας Σιλιάνοφσκα κατά την ορκωμοσία παραβίασε το Σύνταγμα και προκάλεσε κρίση στις σχέσεις της Βόρειας Μακεδονίας με την Ελλάδα.

«Λυπούμαστε για την ομιλία της Σιλιάνοφσκα-Ντάβκοβα. Με την πρώτη της κιόλας φράση καταπάτησε το Σύνταγμα, μην αναφέροντας τη λέξη ούτε Δημοκρατία, ούτε την ονομασία Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, με όλες τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει κάτι τέτοιο… Με την πρώτη της φράση προκάλεσε ήδη κρίση μεταξύ της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας και της Ελλάδας», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Άρμπερ Αντέμι, βουλευτής του DUI.